Nhiễm trùng tai có thể do virus hoặc vi khuẩn, và thường khởi nguồn từ viêm mũi họng. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể ảnh hưởng đến sức nghe, thậm chí có thể gây biến chứng nguy hiểm ở ốc tai, tiền đình, não và màng não.
Tham vấn y khoa: Bác sĩ CKII Vũ Hải Long · Tai - Mũi - Họng · Bệnh viện Nhân dân 115
Nhiễm trùng tai có thể do virus hoặc vi khuẩn, và thường khởi nguồn từ viêm mũi họng. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể ảnh hưởng đến sức nghe, thậm chí có thể gây biến chứng nguy hiểm ở ốc tai, tiền đình, não và màng não.
Nhiễm trùng có thể ở tai ngoài, tai giữa, tai trong. Ở tai ngoài, nhiễm trùng có vẻ như không “đe dọa’ lắm vì nó được “chặn đứng’ bởi màng nhĩ nên khó vào sâu được. Nhiễm trùng tai giữa được quan tâm nhất vì nó “sát sàn sạt’ với tai trong và não bộ. Hơn nữa, do nó “thông thương’ với mũi-họng nên hay bị “liên lụy’ khi mũi họng có vấn đề. Chính vì thế, bệnh viêm tai giữa trở nên phổ biến ở “phân khúc’ nhiễm trùng tai và bài viết dưới đây chủ yếu đề cập tới nhiễm trùng ở tai giữa.
Nhiễm trùng tai thường xảy ra sau khi bạn bị cảm lạnh, cảm cúm, viêm mũi xoang, viêm họng… Tác nhân gây bệnh “luồn lách’ theo đường vòi nhĩ để xâm nhập vào tai giữa.
Khi viêm, niêm mạc sung huyết, phù nề gây cản trở dẫn lưu dịch và cản trở lưu thông khí qua vòi nhĩ dẫn đến ứ đọng dịch và mất cân bằng áp suất trong tai giữa, tạo điều kiện cho vi khuẩn bội nhiễm. Đó là “kịch bản’ của bệnh viêm tai giữa cấp.
Trong giai đoạn viêm này, tai thường đau nhiều nhưng chỉ trong thời gian ngắn. Nếu bệnh không tự khỏi hoặc có điều trị nhưng không dứt điểm, cứ tái đi tái lại hoài thì sẽ trở thành mãn tính. Lúc này, tai không còn đau, các triệu chứng diễn tiến âm thầm, dễ bị bỏ qua. Hậu quả là tai giữa và thậm chí là tai trong bị tổn thương, khó mà hồi phục.
Như đã nói ở trên, tác nhân gây bệnh là virus hoặc vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn Streptococcus pneumoniae và Haemophilus influenzae. Khi viêm, vòi nhĩ bị bít tắc nên càng tạo điều kiện cho viêm nhiễm nặng hơn. Cái vòng luẩn quẩn “viêm tắc, tắc viêm’ cũng thể hiện rõ nét ở đây.
Cũng cần lưu ý đến một số những nguyên nhân khác có thể làm cản trở lưu thông vòi nhĩ dẫn đến viêm tai giữa ngoài nhiễm trùng mũi và viêm xoang như:
Trẻ em là đối tượng dễ bị viêm tai giữa. Chính bản thân cái lứa tuổi “lúa non’ này là một yếu tố nguy cơ rất “tiềm năng’, bởi vì, trong giai đoạn này, vòi nhĩ của các bé vừa ngắn, vừa hẹp nên vi trùng xâm nhập nhanh hơn trong khi tai giữa được dẫn lưu kém hơn. Thêm vào đó, do hệ miễn dịch chưa được “tôi luyện’ nên khả năng chống đỡ còn “rất đuối’.
Yếu tố nguy cơ cũng tăng lên ở những bé sinh non, thiếu cân, suy dinh dưỡng, dị tật hở hàm ếch, thường bú bình, “nghiện’ núm vú giả và những bé đang đi nhà trẻ nhưng thiếu sự chăm sóc.
Ngoài ra, còn có những yếu tố nguy cơ chung như ô nhiễm môi trường, thay đổi về nhiệt độ và độ ẩm, thay đổi độ cao…
Ở người lớn, nhiễm trùng tai gây viêm tai giữa thường có các biểu hiện như sau:
Những triệu chứng trên có thể ở 1 hoặc 2 bên tai. Nó có thể tự khỏi hoặc tồn tại dai dẳng. Nếu có hiện tượng nhiễm trùng kép, tức là có bội nhiễm vi khuẩn sau khi nhiễm siêu vi thì triệu chứng đau có thể tăng lên. Khi bệnh thành mãn tính thì các triệu chứng trên sẽ bớt rầm rộ và như vậy, nó hay bị “phớt lờ’, dễ dẫn đến những tổn hại khó lường.
Ở trẻ em, các triệu chứng của nhiễm trùng tai gây viêm tai giữa thường bao gồm:
Các triệu chứng trên thường thì chỉ kéo dài trong vài ba ngày nhưng đôi khi cũng mất cả tuần. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi thì hay bị sốt cao, do đó bạn nên đưa bé đi khám nếu thấy bé không hạ sốt, đau tai, quấy khóc nhiều.
Nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời nếu thấy các triệu chứng trên kéo dài hơn 1 ngày; đau nhức tai không giảm; tai chảy nhiều dịch, mủ, máu; trẻ dưới 6 tháng tuổi; trẻ bứt rứt, quấy khóc nhiều sau khi bị viêm hô hấp trên.
Đầu tiên, bác sĩ sẽ hỏi về bệnh sử, các triệu chứng chủ quan mà người bệnh cảm thấy. Sau đó, bác sĩ sẽ dùng những dụng cụ chuyên dụng để tìm kiếm những dấu hiệu khách quan.
Ngoài ra, tùy tình trạng mà bác sĩ sẽ cho xét nghiệm máu để đánh giá tình trạng miễn dịch, cấy mủ tai để tìm độ nhạy của kháng sinh đối với vi khuẩn gây bệnh, cho chụp CT-scan nếu nghi ngờ có biến chứng não…
Đầu tiên, bác sĩ sẽ điều trị cho hết tình trạng viêm cấp trong tai giữa, sau đó sẽ có kế hoạch để loại bỏ những nguyên nhân gây nhiễm trùng tai nhằm tránh tình trạng viêm tái phát hoặc viêm dai dẳng. Nhiễm trùng tai giữa cấp, phần lớn khởi đầu là do virus nên chỉ điều trị triệu chứng như giảm đau, hạ sốt, vệ sinh mũi họng.
Nếu bác sĩ đánh giá có nguy cơ hoặc có bằng chứng bị nhiễm vi khuẩn, thuốc kháng sinh sẽ được dùng. Thuốc có thể được dùng theo đường tại chỗ hoặc toàn thân.
Khi dịch tích tụ nhiều, bác sĩ có thể làm thủ thuật chích rạch màng nhĩ để dẫn lưu. Thông thường, màng nhĩ sẽ tự lành khi hết dịch, tuy nhiên, nếu màng nhĩ lành lại quá sớm, khi mà quá trình viêm chưa hết hẳn thì sẽ bị “tái viêm’.
Do đó, tùy nhận định mà bác sĩ có thể “chèn’ một ống thông vào màng nhĩ để dẫn lưu dịch và tái lập lại thông khí. Nó cũng có tác dụng giảm đau, cải thiện sức nghe và làm giảm tần suất tái viêm. Thông thường, ống này sẽ tự rớt ra ngoài sau chừng 6-18 tháng, nếu không, bác sĩ sẽ lấy bỏ khi ống thông đã “hoàn thành nhiệm vụ’.
Để có thể phòng ngừa, hạn chế nguy cơ mắc bệnh, cần thực hiện các biện pháp sau:
Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ về bệnh nhiễm trùng tai, từ đó có phương pháp điều trị, phòng ngừa hiệu quả.
Miễn trừ trách nhiệm
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!