Nhận diện biếng ăn sinh lý ở trẻ và cách giúp con vượt qua, ăn uống ngon lành trở lại

Biếng ăn sinh lý là tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ, khiến không ít cha mẹ lo lắng. Tuy nhiên, nếu hiểu rõ nguyên nhân và đặc điểm của tình trạng này, cha mẹ sẽ có cách xử lý phù hợp để giúp con vượt qua giai đoạn này dễ dàng hơn.

Trong quá trình lớn lên, trẻ sẽ trải qua nhiều giai đoạn phát triển cả về thể chất lẫn nhận thức. Chính những thay đổi sinh lý này đôi khi khiến trẻ chán ăn, giảm cảm giác thèm ăn. Để hiểu rõ hơn về hiện tượng biếng ăn sinh lý ở trẻ, mời ba mẹ tham khảo bài viết dưới đây của Hello Bacsi.

Biếng ăn sinh lý ở trẻ là gì?

Biếng ăn sinh lý là tình trạng trẻ tự nhiên ăn ít hơn bình thường, không còn hứng thú với bữa ăn, thậm chí từ chối món ăn yêu thích.

Khác với biếng ăn bệnh lý, biếng ăn sinh lý không đi kèm các dấu hiệu như sốt, tiêu chảy, nôn mửa hay mệt mỏi. Các bé vẫn chơi vui, ngủ ngoan, cũng như phát triển vận động và nhận thức như bình thường.

Hiện tượng này thường xảy ra trong các giai đoạn trẻ phát triển mạnh mẽ về thể chất hoặc trí tuệ như mọc răng, tập lẫy, học ngồi/bò/đi, tập nói… hoặc khi con bắt đầu tò mò khám phá môi trường xung quanh. Lúc này, sự tập trung và năng lượng của bé bị phân tán, khiến việc ăn uống không còn là ưu tiên.

Đây là biểu hiện sinh lý bình thường, thường chỉ kéo dài trong vài ngày đến vài tuần rồi tự cải thiện mà không cần can thiệp y tế. Cha mẹ không nên quá lo lắng nếu bé vẫn phát triển tốt và không có biểu hiện bất thường.

Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài quá 2 tháng, kèm theo các dấu hiệu như sụt cân nhiều, lừ đừ, khó thở, sốt hoặc nôn, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để loại trừ nguyên nhân bệnh lý.

[embed-health-tool-child-growth-chart]

Phân biệt biếng ăn sinh lý và biếng ăn bệnh lý

Biếng ăn sinh lý thường chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của trẻ. Để phân biệt tình trạng này với biếng ăn bệnh lý, cha mẹ có thể dựa vào những đặc điểm sau:

• Trẻ đang khỏe mạnh, đột nhiên ăn ít hơn hoặc bỏ ăn, bỏ bú.
• Bé chỉ biếng ăn tạm thời trong vài ngày đến vài tuần, không kéo dài dai dẳng hàng tháng.
• Con vẫn chơi ngoan, ngủ tốt, vận động và nhận thức bình thường.
• Trẻ vẫn tăng cân và chiều cao hoặc chỉ bị chững lại trong thời gian ngắn, sau đó tăng trưởng lại bình thường.
• Bé không có các dấu hiệu bệnh lý như sốt, ho, nôn, tiêu chảy, mệt mỏi…
• Con thường bị phân tâm khi ăn hoặc bú sữa, dễ ngưng bú/ăn vì hoạt động xung quanh (như khi có tiếng ồn hay có người đi ngang qua trong tầm nhìn của bé).
• Bé có biểu hiện từ chối ăn rõ ràng như quay đầu đi, quấy khóc, đẩy thức ăn/bình sữa ra hoặc không nuốt mà để sữa, đồ ăn chảy ra ngoài.

Ngược lại, nếu trẻ có các biểu hiện như sụt cân liên tục, biếng ăn kéo dài hàng tháng, mệt mỏi, ít phản ứng với môi trường xung quanh hoặc nghi ngờ thiếu vi chất, cha mẹ nên đưa con đi khám để loại trừ các vấn đề bệnh lý như rối loạn tiêu hóa, thiếu máu, nhiễm trùng hoặc các bệnh mạn tính.

Các giai đoạn biếng ăn sinh lý ở trẻ

Nhiều cha mẹ từng thấy tình trạng biếng ăn sinh lý ở trẻ 2 tháng và nghĩ đây chỉ là hiện tượng nhất thời. Thế nhưng, đến khi con 6-7 tháng, thậm chí 2-3 tuổi, tình trạng này lại tái diễn, thậm chí còn rõ rệt và kéo dài hơn.

Điều này khiến không ít phụ huynh băn khoăn: Liệu biếng ăn sinh lý có xảy ra theo từng giai đoạn phát triển hay không?

Thực tế, tình trạng này có thể xuất hiện ở nhiều thời điểm trong quá trình lớn lên của trẻ, nhất là khi con có sự thay đổi lớn về thể chất, vận động hoặc nhận thức. Dưới đây là những giai đoạn biếng ăn sinh lý thường gặp nhất ở trẻ:

• Giai đoạn 3-4 tháng tuổi: Trẻ bắt đầu tập lẫy, ngóc đầu và quan sát môi trường xung quanh. Sự tò mò khiến bé dành nhiều thời gian để học hỏi thay vì tập trung vào ăn uống, dẫn đến tình trạng tình trạng biếng ăn sinh lý ở trẻ 3 tháng, 4 tháng.
• Giai đoạn 6 tháng tuổi: Bé bắt đầu tập ăn dặm. Việc làm quen với kết cấu và hương vị mới có thể khiến trẻ bị biếng ăn do sinh lý.
• Giai đoạn 9-10 tháng tuổi: Giai đoạn này, trẻ tập bò, học đứng, tập đi… nên không cảm thấy bữa ăn hấp dẫn như trước nữa. Đây cũng là lúc bé mọc răng, nên cảm giác đau, ngứa do sưng nướu có thể khiến con mệt mỏi, khó chịu, dẫn đến chán ăn.
• Giai đoạn 2-3 tuổi: Trẻ bước vào giai đoạn đi nhà trẻ, tiếp xúc với môi trường mới và chế độ ăn khác biệt. Những thay đổi này ảnh hưởng đến tâm lý con, gây ra tình trạng biếng ăn tạm thời.

Cách xử lý khi bé biếng ăn sinh lý

Biếng ăn sinh lý là hiện tượng tạm thời và không cần can thiệp y tế nếu trẻ vẫn phát triển tốt. Tuy nhiên, để giúp bé vượt qua giai đoạn này nhẹ nhàng hơn, cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ dưới đây:

Chia nhỏ các bữa ăn, tăng cường bữa phụ

Thay vì ép trẻ ăn nhiều trong một bữa, cha mẹ nên chia nhỏ thành 5-6 bữa/ngày và giảm bớt lượng thức ăn trong từng bữa. Nếu trẻ bỏ bữa chính, cha mẹ có thể bù đắp trong bữa phụ bằng sữa, phô mai, sữa chua, bánh flan, trái cây mềm. Điều này vừa không khiến bé cảm thấy bị “nhồi nhét” thức ăn, vừa đảm bảo đủ dinh dưỡng cho con.

Chọn thực phẩm dễ tiêu hóa

Cha mẹ nên ưu tiên cháo loãng, súp, cơm nát nấu với trứng, cá hoặc các món trẻ yêu thích. Những món ăn mềm, lỏng sẽ dễ nuốt và phù hợp hơn trong giai đoạn trẻ biếng ăn sinh lý.

Trình bày món ăn hấp dẫn

Màu sắc bắt mắt, hình dạng vui nhộn của món ăn sẽ kích thích sự tò mò và giúp trẻ hứng thú với bữa ăn hơn.

Hướng trẻ tập trung vào bữa ăn

Cha mẹ cần hạn chế các yếu tố gây xao nhãng như tiếng tivi, điện thoại, người qua lại. Hãy để bé tập trung vào bữa ăn và hoàn thành ăn uống trong 30-40 phút thay vì bị phân tâm.

Không ép ăn, không dọa nạt

Việc la mắng hay ép buộc chỉ làm tình trạng biếng ăn sinh lý chuyển thành biếng ăn tâm lý, khiến con ăn uống càng khó khăn. Thay vào đó, cha mẹ hãy giữ thái độ nhẹ nhàng và kiên nhẫn, cư xử thoải mái trong mỗi bữa ăn để hỗ trợ con thích nghi với giai đoạn phát triển mới.

Vận động trước bữa ăn

Cha mẹ có thể cho con vận động nhẹ như chơi đùa, massage… để tăng cảm giác đối cho con và cải thiện tình trạng biếng ăn.

Điều chỉnh thời gian ăn hợp lý

Nếu trẻ không chịu ăn khi tỉnh táo, cha mẹ có thể thử cho ăn khi bé đang buồn ngủ hoặc mới thức dậy – lúc này trẻ ít bị phân tâm và có thể bú/ ăn nhiều hơn.

Kết luận

Biếng ăn sinh lý là hiện tượng phổ biến và gần như không thể tránh khỏi trong quá trình phát triển của trẻ nhỏ. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và các giai đoạn thường gặp sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong cách xử lý, tránh lo lắng thái quá hoặc có những phản ứng tiêu cực làm tình trạng thêm nghiêm trọng.

Hãy kiên nhẫn đồng hành cùng con trong từng giai đoạn phát triển – bởi đây chỉ là tạm thời và trẻ sẽ sớm ăn ngon trở lại nếu được chăm sóc đúng cách.