Phần lớn chúng ta đều biết nếu cơ thể bị thiếu sắt sẽ gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Tuy nhiên, nếu vì lo sợ mà bổ sung quá nhiều dẫn đến dư thừa, trẻ sẽ có nguy cơ cao bị ngộ độc sắt, nghiêm trọng hơn còn có thể dẫn đến tử vong.
Nhịp sống hiện đại với guồng quay công việc, học hành khiến nhiều cha mẹ hầu như không còn thời gian để chu toàn bữa ăn cho trẻ. Điều này khiến cho sức khỏe của trẻ ngày một kém dần và thiếu đi một số dưỡng chất quan trọng để phát triển, chẳng hạn như sắt. Để “sửa sai”, nhiều phụ huynh không ngần ngại cho trẻ sử dụng các loại thuốc bổ sung chất sắt để bù đắp.
Tuy nhiên, ít ai ngờ biện pháp tưởng chừng như vô hại này lại gây ảnh hưởng to lớn đến sức khỏe của trẻ. Để hiểu nguyên nhân tại sao, hãy cùng Hello Bacsi xem tiếp những chia sẻ dưới đây nhé.
Vai trò của sắt đối với sức khỏe
Sắt là dưỡng chất có vai trò quan trọng trong quá trình tuần hoàn của cơ thể. Đây là dưỡng chất thiết yếu được tìm thấy trong hemoglobin, một thành tố có tác dụng lưu trữ và vận chuyển oxy trong các tế bào máu. Tình trạng thiếu sắt có thể gây nhiều tác động tiêu cực đối với sức khỏe, nhưng nếu dư thừa dưỡng chất này có thể gây ngộ độ sắt và ung thư.
Sắt là kim loại nặng, cũng giống như chì, thủy ngân, nhôm… nên rất khó bài tiết ra khỏi cơ thể. Ở trẻ nhỏ, khả năng đào thải sắt qua gan và thận lại chưa hoàn thiện, do đó rất dễ gây ngộ độc nếu dùng nhiều. Đa phần, việc bổ sung sắt bao nhiêu trong từng trường hợp cần phải được sự hướng dẫn của bác sĩ.
Tình trạng ngộ độc sắt ở trẻ nhỏ không hề hiếm gặp bởi hiện nay nhiều cha mẹ có thói quen cho con uống viên bổ sung sắt vì lo sợ trẻ sẽ thiếu hụt khoáng chất này. Ngộ độ sắt có thể gây ra rất nhiều biến chứng nguy hiểm như giảm sức đề kháng, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, gây tổn thương não bộ, suy tim, nghiêm trọng hơn còn có thể dẫn đến tình trạng hôn mê và sốc.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Nguyên nhân gây ngộ độc sắt ở trẻ nhỏ
Phần lớn trẻ bị ngộ độc sắt là do uống thuốc bổ sung sắt hoặc các loại thuốc bổ sung vitamin có chứa sắt quá liều. Theo thống kê, trẻ từ 6 tuổi trở lên sẽ có nguy cơ cao bị ngộ độc sắt. Các viên thuốc sắt thường có mùi vị và màu sắc trông giống như kẹo, nên nếu cha mẹ không chú ý, bé sẽ bỏ vào miệng và thưởng thức.
Triệu chứng ngộ độc sắt ở trẻ nhỏ
Các triệu chứng ngộ độc sắt thường xuất hiện trong vòng sáu giờ sau khi sắt được hấp thu vào cơ thể:
- Nôn liên tục
- Phân lỏng hoặc tiêu chảy
- Đau bụng dữ dội
- Mất nước
- Nôn hoặc đi cầu ra máu
- Co giật
- Tím tái
- Tim yếu và đập nhanh
Ngộ độc sắt có thể dẫn đến sốc và tử vong.
Trẻ nhỏ nên hấp thu bao nhiêu sắt mỗi ngày?
Các bác sĩ khuyến cáo người trưởng thành không nên dùng quá 45mg sắt mỗi ngày. Trẻ em dưới 13 tuổi chỉ nên dùng dưới 40mg. Việc bổ sung quá nhiều khoáng chất này có thể gây suy gan, tụt huyết áp, thậm chí tử vong.
Trẻ bị ngộ độc sắt nên đưa đến bệnh viện khi nào?
Ngộ độc sắt là một tình trạng nghiêm trọng. Nếu bạn nghi ngờ con mình rơi vào tình huống này, hãy đưa trẻ đi bệnh viện ngay cả khi bé không có bất cứ triệu chứng nào kể trên. Khi đi, đừng quên mang theo lọ thuốc mà bé đã uống. Bác sĩ sẽ kiểm tra tổng quát cho trẻ, nếu trẻ không có bất kỳ triệu chứng, bạn có thể yên tâm.
Điều trị ngộ độc sắt như thế nào?
Chỉ có bác sĩ mới có thể xác định chắc chắn trẻ có bị ngộ độc sắt hay không. Nếu các xét nghiệm cho thấy trong cơ thể trẻ có quá nhiều sắt, bác sĩ có thể đề nghị một số phương pháp điều trị sau:
- Sử dụng thuốc nhuận tràng để làm sạch dạ dày của trẻ.
- Tiến hành rửa dạ dày. Phương pháp này chỉ có hiệu quả khi được thực hiện trong vòng một giờ sau khi uống.
- Sử dụng thuốc có chứa deferoxamine, một loại thuốc giúp điều trị các trường hợp bị ngộ độc sắt nghiêm trọng. Deferoxamine giúp đẩy lượng sắt dư ra khỏi cơ thể qua nước tiểu. Thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ như nước tiểu màu đỏ cam và huyết áp thấp.
- Nếu trẻ có sử dụng các loại thuốc khác ngoài thuốc bổ sung sắt, bác sĩ sẽ cho trẻ dùng than hoạt tính để hấp thụ sắt dư thừa và đẩy ra khỏi cơ thể. Cần lưu ý là phương pháp này chỉ có tác dụng trong vòng hai giờ sau khi uống thuốc.
Bạn có thể làm gì khi nghi ngờ trẻ bị ngộ độc sắt?
Nếu bạn nghi ngờ trẻ bị ngộ độc sắt, hãy bình tĩnh và thực hiện các điều sau:
- Đưa trẻ đi bệnh viện ngay lập tức.
- Đừng ép trẻ nôn. Làm như vậy sẽ khiến cho việc chẩn đoán và điều trị trở nên khó khăn.
- Mang theo lọ thuốc đến phòng cấp cứu.
Ngăn ngừa ngộ độc sắt ở trẻ em
Tình trạng ngộ độc sắt có thể phòng ngừa dễ dàng. Khi trẻ chỉ thiếu sắt ở mức độ nhẹ, bạn nên bổ sung bằng dinh dưỡng. Cho trẻ ăn những loại thực phẩm giàu sắt như hàu, thịt bò, cá, thịt gà, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu; rau lá xanh như rau bó xôi, bông cải xanh… Bạn nên cho trẻ ăn những thực phẩm này kèm với những thực phẩm giàu vitamin C để giúp hấp thu sắt tốt hơn.
Những trường hợp bị thiếu máu ở mức độ vừa và nặng thì mới cần bổ sung sắt ở dạng thuốc. Tuy nhiên, trước khi bổ sung, cần phải được đánh giá qua các xét nghiệm và chỉ nên dùng sắt kéo dài trong khoảng thời gian mà bác sĩ chỉ định. Khi cho trẻ uống, bạn không nên cho trẻ uống cùng với sữa hoặc uống trước giờ đi ngủ vì như vậy sẽ làm giảm khả năng hấp thụ.
Ngoài ra, để phòng tránh ngộ độ sắt, bạn cần thực hiện một số biện pháp sau:
- Để tất cả các loại thuốc ngoài tầm với của trẻ. Tốt nhất, bạn nên để chúng trong một tủ y tế nhỏ và khóa lại.
- Giải thích cho trẻ hiểu sự nguy hiểm khi ăn những thứ không rõ nguồn gốc cho dù thứ đó trông có vẻ hấp dẫn đi nữa. Dạy trẻ mỗi khi muốn ăn bất cứ thứ gì để phải hỏi ý kiến của bạn hoặc người lớn trong gia đình.
- Mua những loại thuốc có hướng dẫn và quy định rõ ràng về liều lượng sử dụng.
Việc cho trẻ uống viên bổ sung sắt cần được thực hiện theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Là cha mẹ, bạn hãy chú ý nhiều đến việc bổ sung sắt cho trẻ thông qua chế độ ăn thay vì cho sử dụng các loại thuốc bổ sung để thay thế.
Ngân Phạm/ HELLO BACSI
