Trong 3 tháng cuối thai kỳ, trẻ sơ sinh nhận được kháng thể từ mẹ thông qua nhau thai. Sau khi chào đời, trẻ tiếp tục nhận kháng thể qua sữa mẹ để được bảo vệ khỏi mầm bệnh trong những tháng đầu đời. Tuy nhiên, sức đề kháng do trẻ nhận kháng thể từ mẹ không kéo dài được lâu mà sẽ giảm dần sau vài tuần hoặc vài tháng. Trong khi đó, sức đề kháng “tự thân” của trẻ vẫn còn non yếu và cần thời gian để hoàn thiện [1]. Vì vậy, việc tăng đề kháng cho bé luôn là vấn đề được ba mẹ quan tâm.
Trẻ có đề kháng kém sẽ có những dấu hiệu gì? Làm thế nào để tăng đề kháng cho bé khi sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính? Mời bạn cùng Hello Bacsi xem tiếp bài viết bên dưới để có lời giải đáp cho những băn khoăn này nhé!
Dấu hiệu trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có sức đề kháng kém mẹ cần “cảnh giác”
Thực tế, sức đề kháng của trẻ thường không mạnh như người lớn [1]. Nguyên nhân là vì kháng thể mà bé nhận từ mẹ có xu hướng giảm dần sau vài tuần đến vài tháng sau khi sinh. Trong khi đó, hệ miễn dịch chủ động của trẻ vẫn cần nhiều thời gian để hoàn thiện. Điều này tạo ra một khoảng trống miễn dịch trong giai đoạn trẻ 6 tháng đến 3 tuổi hoặc lâu hơn khiến trẻ thường xuyên mắc bệnh vặt [1], [2].
Vì vậy, mẹ phải chú ý đến việc tăng cường miễn dịch và nền tảng đề kháng cho con từ những tháng đầu đời để trẻ phát triển khỏe mạnh. Nếu bạn cũng đang quan tâm đến vấn đề làm sao nhận biết con có đề kháng kém? Sau đây là các dấu hiệu mà ba mẹ cần “cảnh giác”.
Trẻ thường xuyên bị cảm lạnh
Cảm lạnh thông thường hay nhiễm trùng đường hô hấp trên là bệnh phổ biến ở trẻ nhỏ. Hầu hết trẻ em đều bị cảm lạnh ít nhất 6 đến 8 lần mỗi năm, đặc biệt là các bé đã đi nhà trẻ [2]. Thông thường, khi trẻ nhiễm bệnh các triệu chứng có thể kéo dài khoảng 1 tuần đến 2 tuần và có sự khác nhau giữa mỗi bé [3]. Tuy nhiên, nếu trẻ liên tục bị cảm lạnh hoặc mắc bệnh kéo dài hơn bình thường thì điều này cho thấy đề kháng của trẻ đang gặp khó khăn trong việc chống lại mầm bệnh [4].
Trẻ hay gặp các vấn đề tiêu hóa
Theo nghiên cứu, có khoảng 70 đến 80% tế bào miễn dịch nằm ở đường ruột [6]. Điều này đồng nghĩa rằng nếu có vấn đề xảy ra ở hệ tiêu hóa thì sức đề kháng cũng sẽ bị ảnh hưởng. Chính vì vậy, khi bạn nhận thấy trẻ bị tiêu chảy, táo bón, đầy hơi… thường xuyên thì đây có thể là dấu hiệu sức đề kháng của trẻ suy yếu [4].
Trẻ mắc bệnh nhiễm trùng thường xuyên và khó điều trị hơn
Nhìn chung, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất dễ mắc các bệnh như viêm tai, viêm phế quản, viêm da… từ 4 đến 8 lần một năm là bình thường [5]. Tuy nhiên, nếu trẻ mắc bệnh thường xuyên, hay tái đi tái lại, bệnh kéo dài hơn bình thường… thì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo trẻ có đề kháng yếu, khả năng chống chọi mầm bệnh kém [4], [7].
Trẻ thường xuyên mệt mỏi, thiếu năng lượng
Thường xuyên mệt mỏi, ủ rũ, quấy khóc, ít tương tác với mẹ cũng là những biểu hiện cho thấy sức đề kháng của trẻ đang gặp vấn đề [4]. Điều này được lý giải là do cơ thể trẻ đang tiết kiệm năng lượng để chống chọi với mầm bệnh xung quanh. Khi đó, trẻ sẽ không còn đủ năng lượng cho các hoạt động khác và nhanh chóng trở nên mệt mỏi, kiệt sức [4], [8].
Vết thương của trẻ lâu lành hơn bình thường
Trẻ nhỏ thường nghịch ngợm nên dễ bị thương ngoài da. Nếu ba mẹ để ý thấy những vết thương này mất nhiều thời gian hơn để lành thì đây có thể là dấu hiệu “cảnh báo” đề kháng kém ở trẻ. Bởi sức đề kháng yếu có thể khiến da của trẻ không thể tự tái tạo và khiến vết thương có nguy cơ nghiêm trọng hơn theo thời gian [4].
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Làm thế nào để tăng đề kháng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có đề kháng kém?
“Chăm chút” dinh dưỡng cho bé trong những năm tháng đầu đời
Đối với trẻ nhỏ, sức khỏe hệ tiêu hóa là nền tảng cho sự phát triển toàn diện. Hệ tiêu hóa không chỉ giúp bé hấp thu dưỡng chất mà còn ảnh hưởng đến sức đề kháng bởi 70 – 80% tế bào miễn dịch nằm ở đường tiêu hóa. Để củng cố sức khỏe hệ tiêu hóa của bé trong năm đầu đời, điều quan trọng là mẹ cần chăm sóc dinh dưỡng đúng cách bằng việc cung cấp cho bé nguồn dinh dưỡng dễ tiêu hóa, dễ hấp thu. Với trẻ nhỏ, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất bởi đạm sữa mẹ là đạm tự nhiên, cấu trúc mềm nhỏ và đặc biệt rất dễ tiêu,phù hợp cho con tiêu hóa tốt và hấp thu hiệu quả. Ngoài ra, nghiên cứu cũng đã cho thấy trẻ bú mẹ ít có nguy cơ mắc các bệnh như dị ứng, hen suyễn, viêm phổi, tiểu đường, béo phì, nhiễm trùng tai, tiêu chảy… [9].
Đối với trường hợp không thể nuôi con bằng sữa mẹ, tiêu chí quan trọng hàng đầu là công thức sữa mẹ chọn bé nên là sữa dễ tiêu hóa và hấp thuc. Để đáp ứng tiêu chí này, công thức sữa phải có đạm mềm, nhỏ tự nhiên, không bị biến tính. Ưu tiên công thức sữa có nguồn sữa NOVAS từ châu Âu với quy trình sản xuất chỉ qua 1 lần xử lý nhiệt nhẹ sẽ là lựa chọn hàng đầu cho mẹ, bởi điều này giúp bảo toàn đến 90% đạm mềm trong sữa, giúp đạm sữa không bị biến đổi cấu trúc trở thành đạm biến tính.
Đặc biệt, mẹ cũng nên ưu tiên các công thức sữa có các thành phần giúp củng cố tiêu hóa để giúp bé tăngmiễn dịch đường rượt, chẳng hạn như hệ dưỡng chất BioPro+. Hệ dưỡng chất này gồm:
- HMO – dưỡng chất đa lượng quan trọng giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, tăng cường chức năng miễn dịch và được chứng minh là giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng ở trẻ sinh mổ như nhiễm trùng hô hấp, tiêu hóa
- Chất xơ GOS – thức ăn giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn và Probiotic – thành phần giúp số lượng lợi khuẩn tăng nhanh để hệ vi sinh đường ruột của bé luôn được cân bằng, hỗ trợ bé tiêu hóa hấp thu dưỡng chất tốt hơn.
Với các bé trong độ tuổi ăn dặm, mẹ sẽ cần chú ý xây dựng cho con một chế độ dinh dưỡng phù hợp với từng giai đoạn để giúp bé vừa nhận đủ dưỡng chất vừa có một sức đề kháng tốt. Ở giai đoạn đầu khi mới tập ăn, thức ăn được cung cấp cho trẻ cần mềm, nghiền nhỏ, kích thước vừa ăn để đảm bảo phù hợp với khả năng nhai, nuốt và tiêu hóa của bé. Mẹ cần cho bé ăn đa dạng thực phẩm gồm các loại trái cây, rau củ, thịt, cá, sữa chua…, tránh thực phẩm chế biến sẵn [11], [12].
Đồng thời, bạn vẫn nên duy trì việc cho bé bú để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho bé. Ngoài ra, đạm mềm dễ tiêu trong sữa cũng sẽ góp phần giúp hệ tiêu hóa của bé dễ “thích nghi” với thức ăn thô và qua đó, giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa cho bé ở giai đoạn đầu tập ăn dặm.
Chăm sóc giấc ngủ cho trẻ
Các nghiên cứu cho thấy việc ngủ không ngon, không đủ giấc ngủ thường khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn sau khi tiếp xúc với mầm bệnh [13]. Vì vậy, bạn cần cho trẻ ngủ đủ giấc từ 12 đến 16 giờ đối với trẻ sơ sinh, 11 đến 14 giờ đối với trẻ 1 – 2 tuổi, 10 đến 13 giờ đối với trẻ 3 – 5 tuổi, 9 – 12 giờ đối với trẻ 6 – 13 tuổi và từ 8 đến 10 giờ một ngày đối với trẻ lớn từ 14 tuổi trở lên [14]. Bạn có thể đảm bảo trẻ có giấc ngủ lành mạnh bằng cách tập cho bé ngủ đúng giờ, duy trì lịch trình đi ngủ cố định…
Cho trẻ vận động
Vận động sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh và ít bệnh hơn. Với trẻ dưới 1 tuổi, bạn nên cho trẻ nằm sấp khoảng 30 phút mỗi ngày và chia đều khoảng thời gian này trong ngày. Bên cạnh đó, ba mẹ cũng cần lưu ý không nên để trẻ dưới 2 tuổi ngồi yên một chỗ, xem màn hình trên các thiết bị điện tử quá 1 giờ [15].
Cho trẻ tiêm phòng theo lịch khuyến cáo
Bên cạnh việc nuôi con bằng sữa mẹ để trẻ được tăng cường đề kháng tự nhiên thì việc cho trẻ tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine theo thời gian được khuyến nghị cũng rất quan trọng. Chủng ngừa là một trong những cách giúp trẻ được bảo vệ hiệu quả nhất khỏi các bệnh lý khác nhau mà trẻ có thể mắc theo mỗi độ tuổi [17].
Chú ý giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ
Để bé có một sức đề kháng tốt, ít bị ốm vặt, mẹ sẽ cần chú ý đến việc giữ vệ sinh khi chăm sóc bé. Cụ thể, ba mẹ hoặc người chăm sóc cần rửa tay thường xuyên, nhất là sau khi thay tã, trước khi cho con bú hoặc trước khi pha sữa cho bé. Đối với các trường hợp cho con dùng sữa ngoài thì cần chú ý vệ sinh, tiệt trùng các dụng cụ pha sữa. Ngoài ra, ba mẹ cần vệ sinh nhà ở và đồ chơi của bé thường xuyên [18].
Sức đề kháng của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển khỏe mạnh của trẻ trước mắt và về lâu dài. Vì vậy, ba mẹ cần “chăm chút” đề kháng cho con từ những ngày đầu sau sinh, đặc biệt là thông qua dinh dưỡng. Hãy đảm bảo sữa bé bú có chứa đạm tự nhiên, dễ tiêu hóa và hấp thu, đồng thời có lợi khuẩn đường ruột để củng cố sức đề kháng của con nhé!
