Rau má

Rau má là một loại thảo dược bạn có thể bắt gặp được ở bất kỳ đâu. Đây không chỉ là một món ăn thức uống mát mà còn mang lại nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe. Nước rau má có tác dụng gì và cần lưu ý gì khi uống nước rau má? Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu ngay nhé!

Đặc điểm chung của rau má

Rau má là loại cây thân thảo, có nguồn gốc từ đất nước Úc, các đảo Thái Bình Dương, quần đảo New Guinea, Melanesia, Malesia và châu Á. Rau má còn có tên gọi khác là tích tuyết thảo, lôi công thảo, có tên khoa học là Centella asiatica (L.) Urban, Hydrocotyle asiatica L., thuộc họ hoa tán. Loại rau này có hình dạng giống như những đồng tiền tròn, xếp nối nhau. Do đó, nó còn có tên gọi khác là liên tiền thảo.

Đây là cây thân nhỏ, mọc bò ở khắp nơi, nhất là chỗ ẩm mát. Thân cây rất mảnh, lá mọc so le, thường tụ khoảng 2 – 5 lá ở một mấu. Hoa của cây có màu trắng trong khi quả lại có màu nâu đen.

Rau má mọc dại ở những nơi ẩm thấp như bờ mương hay thung lũng. Ở Việt Nam, bạn có thể dễ dàng tìm thấy loài cây này ở dưới các tán lá của vườn cây hoặc men theo bờ ruộng. Hiện nay, ở TP. HCM và Tiền Giang, một vài giống đã được chọn lọc để trồng ở những vùng rau chuyên canh.

Thành phần hóa học

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong rau má có chứa các hợp chất như beta carotene, sterol, saponin, alkaloid, flavonol, saccharide, canxi, sắt, magiê, mangan, phốt pho, kali, kẽm, các loại vitamins B1, B2, B3, C, K… Các thành phần này sẽ thay đổi tùy theo từng khu vực hoặc mùa thu hoạch.

Trong 100g chiết xuất từ dược liệu này có chứa 88,2g nước; 3,2g đạm; 1,8g tinh bột; 4,5g cellulose; 3,7mg vitamin C; 0,15mg vitamin B1; 2,29mg canxi; 2mg phốt pho; 3,1mg sắt; 1,3mg beta carotene…

Rau má có tác dụng gì?

Theo y học cổ truyền, rau má có công dụng gì?

Rau má có tác dụng gì là câu hỏi của nhiều người. Loại rau này không chỉ bổ dưỡng mà còn có nhiều dược tính. Vì vậy, từ xa xưa, người dân đã biết sử dụng loại rau này như một vị thuốc chữa bệnh.

Theo y học cổ truyền, rau máu thường được dùng để làm thuốc bổ và chủ trị các chứng bệnh như hư khí, rôm sẩy, bạch đới, tả lỵ, mụn nhọt, chữa thổ huyết, sát trùng,….

Theo dược lý hiện đại, rau má có tác dụng gì?

Thành phần saponins trong rau má đã được nhiều nghiên cứu chứng minh đem lại tác dụng điều trị và hỗ trợ điều trị đối với:

• Bệnh về da, làm lành vết thương và giảm sẹo, bao gồm cả vết rạn da do mang thai.
• Trị bệnh phong, lao hoặc dùng để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng như nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), bệnh zona, bệnh phong, tả, lỵ, bệnh giang mai, bệnh cảm thông thường, cúm, H1N1 (cúm lợn), lao và bệnh sán máng.
• Điều trị mệt mỏi, lo lắng, trầm cảm, rối loạn tâm thần, bệnh Alzheimer và cải thiện trí nhớ.
• Giảm cholesterol xấu trong máu, ngăn ngừa các bệnh về tim mạch.

Ngoài ra, một số nghiên cứu gần đây cũng cho thấy rau má có tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư.

Liều dùng & cách dùng

Bộ phận dùng và dạng dùng

Toàn cây, dùng tươi hoặc phơi, sấy khô.

Rau má có những dạng dùng như sau:

• Dạng tươi
• Nước sắc
• Viên nang mềm 450mg
• Trà.

Ăn nhiều rau má có tốt không? Liều dùng bao nhiêu là đủ?

Học viện Y tế Hoa Kỳ khuyến cáo bạn không nên dùng rau má quá 6 tuần nếu không có sự chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, những người có tiền sử mắc bệnh gan hoặc đã từng mắc các bệnh tổn thương da, ung thư cũng không nên dùng.

Liều dùng của dược liệu này có thể khác nhau đối với từng người, phụ thuộc vào tuổi tác, tình trạng sức khỏe và một số vấn đề cần quan tâm khác. Bạn hãy thảo luận với thầy thuốc và bác sĩ để tìm ra liều dùng thích hợp.

Rau má chữa bệnh gì?

Một số bài thuốc dân gian chữa bệnh từ rau má

Dưới đây là một số cách dùng loài cây này để chữa bệnh:

Chữa đau bụng, tiêu chảy, lỵ

Rửa sạch 30–40g rau má (lấy toàn bộ cây), thêm ít muối. Bạn có thể ăn sống hoặc luộc.

Chữa đau bụng kinh nguyệt, đau lưng

Hái rau lúc ra hoa, phơi khô, tán nhỏ. Ngày uống 1 lần vào buổi sáng, mỗi lần uống 2 muỗng cà phê.

Chữa vàng da do thấp nhiệt

Sắc uống 30–40g rau má với 30g đường phèn.

Chữa tiểu ra máu

Lấy một nắm rau má và một nắm ích mẫu thảo, rửa sạch, giã nát và vắt lấy nước uống.

Chữa táo bón

Giã 30g cây tươi và đắp vào rốn.

Chữa áp xe vú giai đoạn đầu

Sắc lấy nước rau má và vỏ cau để uống. Bạn có thể pha thêm một chút rượu để tăng hiệu quả.

Chữa lở loét vùng lưng

Cây rửa sạch, giã nát, ép lấy nước cốt hòa với bột nếp thành dạng hồ rồi thoa lên vùng bị tổn thương.

Chữa nhọt

Cây được rửa sạch, giã nát và đắp lên vùng da bị tổn thương.

Chữa chấn thương phần mềm gây sưng nề

Giã nát 20–30g cây tươi, vắt lấy nước, hòa với một chút rượu uống.

Chữa viêm họng và viêm amiđan

Rửa sạch 60g cây tươi, giã nát, ép lấy nước, hòa với một chút nước ấm và uống.

Chữa xuất huyết

Lấy 30–100g cây tươi sắc uống hoặc giã nát vắt lấy nước cốt uống.

Chữa giải ngộ độc thuốc hoặc thực phẩm

Giã nát, vắt lấy nước rau má để uống, có thể pha thêm một chút đường phèn.

Cảm nắng, nhức đầu, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn

Lấy 1 nắm thảo dược tươi rửa sạch, giã nhuyễn lấy nước cốt pha loãng, thêm vài hạt muối và uống. Lấy bã đắp lên trán và thái dương.

Trẻ biếng ăn, còi cọc, đi ngoài phân sống

Rửa sạch một nắm to rễ cây, để ráo nước, tán bột cho vào cháo hoặc nấu chung với bột gạo.

Giải nhiệt, trị rôm sẩy, mẩn ngứa, mát gan lợi tiểu

Rửa sạch 30–100g rau má tươi, giã nát, vắt lấy nước uống hàng ngày hoặc xay nhuyễn bằng máy rồi cho thêm đường vào uống.

Tác dụng của rau má trong làm đẹp, mờ sẹo

Không chỉ giúp chữa bệnh, loài cây này còn giúp trị sẹo rất hiệu quả. Bạn có thể dùng như sau:

• Trị sẹo lõm: Bạn lấy cây tươi rửa sạch, sau đó đem đi ngâm trong nước muối loãng khoảng 15 phút rồi vớt ra để ráo. Chia làm 2 phần, 1/2 cho thêm ít đường và uống, nửa còn lại giã nát đắp lên mặt khoảng 15–20 phút, sau đó rửa lại bằng nước sạch.
• Trị sẹo lồi: Sau khi rửa sạch, bạn giã nát cây tươi, lọc lấy nước và hòa đều với mật ong. Bạn hãy bôi hỗn hợp này lên vùng da bị sẹo lồi, massage nhẹ nhàng và rửa sạch bằng nước ấm sau 30 phút. Phương pháp này không những loại bỏ sẹo mà còn giúp dưỡng ẩm, tái tạo da và giúp da trẻ trung hơn.
• Trị sẹo thâm: Rửa sạch rau má, sau đó đem đi ngâm với nước muối rồi nghiền thành dạng mịn. Vệ sinh vùng da bị sẹo thật sạch rồi lấy rau má đã nghiền đắp lên. Đắp mỗi ngày 2 lần và kiên trì thực hiện liên tục trong 4 tháng. Phương pháp này sẽ giúp làm mờ hầu hết các vết sẹo lâu năm.

Tác hại của rau má

Bạn có thể gặp tác dụng phụ nào khi dùng rau má?

Sử dụng quá nhiều có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn như:

• Dễ gây lạnh bụng, tiêu chảy vì có tính hàn. Ngoài ra nếu chế biến không kỹ có thể gây rối loạn tiêu hoá.
• Giảm khả năng thụ thia và làm tăng nguy cơ gây sẩy thai rất cao.
• Gây tổn thương gan.
• Tác dụng an thần, ngủ nhiều nếu bạn kết hợp với thuốc dùng trong và sau phẫu thuật. Bạn nên ngừng sử dụng ít nhất 2 tuần trước khi phẫu thuật theo lịch trình.

Bên cạnh đó, trong một số thử nghiệm lâm sàng, rau má có thể gây ra các vấn đề liên quan đến viêm da. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến thầy thuốc hay bác sĩ.

Những ai không nên dùng rau má

Rau má là một loại thảo dược lành tính nhưng để đảm bảo an toàn và tránh mắc phải các tác dụng không mong muốn, sau đây là những đối tượng không nên dùng rau má:

• Người bệnh mắc các chứng bệnh thuộc thể hư hàn
• Phụ nữ mang thai
• Người có tiền sử bệnh gan
• Bệnh nhân tiểu đường
• Người bệnh ung thư
• Bệnh nhân có vấn đề về da

Những lưu ý cần biết khi dùng rau má

Trước khi dùng rau má, bạn nên lưu ý những gì?

Để sử dụng rau má trị bệnh một cách an toàn và có hiệu quả, bạn nên tham khảo trước ý kiến từ các bác sĩ, thầy thuốc đông y uy tín. Một số thuốc, thực phẩm chức năng hay thảo dược khác mà bạn đang dùng có thể gây ra những tương tác không mong muốn với dược liệu này.

Trong quá trình sử dụng, nếu thấy xuất hiện các triệu chứng bất thường, hãy tạm ngưng dùng và thông báo ngay cho bác sĩ.

Những quy định cho rau má ít nghiêm ngặt hơn những quy định của tân dược. Bạn cần nghiên cứu sâu hơn để xác định độ an toàn của vị thuốc này. Bạn cần cân nhắc giữa lợi ích của việc sử dụng rau má với nguy cơ có thể xảy ra trước khi dùng.

Mức độ an toàn của rau má như thế nào?

Bạn nên tránh sử dụng rau má nếu quá mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của cây.

Mang thai/ cho con bú: Bạn tránh sử dụng trong thời gian mang thai và cho con bú vì rau má có thể gây hành kinh.

Độc tính: Đã có ba trường hợp nhiễm độc gan được báo cáo trên bệnh nhân sử dụng rau má trong 20–60 ngày.

Rau má có thể tương tác với những tác nhân nào?

Thảo dược này có thể tương tác với những thuốc bạn đang dùng hay tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. Hãy tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hay bác sĩ trước khi sử dụng rau má.

Sử dụng một lượng lớn rau má có thể làm bạn buồn ngủ. Do đó, nếu bạn dùng rau má cùng với thuốc an thần có thể gây buồn ngủ. Một số thuốc an thần bao gồm clonazepam, lorazepam, phenobarbital, zolpidem…

Các loại thuốc có thể gây hại cho gan (thuốc gây độc gan) có thể tương tác với rau má vì chúng có thể gây hại gan. Nếu bạn dùng loài cây này cùng với thuốc có thể gây tổn thương gan sẽ làm tăng nguy cơ tổn thương gan. Một số loại thuốc có thể gây hại cho gan bao gồm acetaminophen, amiodaron, carbamazepine, isoniazid, methotrexate, methyldopa, fluconazole, itraconazole, erythromycin, phenytoin, lovastatin, pravastatin, simvastatin …