Hướng dẫn bổ sung sắt cho bà bầu đúng cách trong suốt thai kỳ

1.Mẹ bầu uống sắt có tác dụng gì?

Bổ sung sắt cho bà bầu có những tác dụng sau:

• Ngăn ngừa và điều trị thiếu máu: Trong quá trình mang thai, cơ thể mẹ cần nhiều máu hơn để cung cấp oxy và dưỡng chất cho sự phát triển của thai nhi. Sắt là thành phần chính của hemoglobin, chất vận chuyển oxy trong máu. Thiếu sắt dẫn đến thiếu máu, gây mệt mỏi, suy nhược, chóng mặt, khó thở.
• Tăng cường sức đề kháng: Sắt tham gia vào cấu tạo enzym hệ miễn dịch, giúp tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ nhiễm trùng cho mẹ bầu.
• Cải thiện cảm giác ngon miệng: Thiếu sắt có thể gây chán ăn, khó ngủ. Bổ sung sắt giúp mẹ bầu ăn ngon miệng hơn, đảm bảo dinh dưỡng cho cả mẹ và bé.
• Giảm nguy cơ biến chứng thai kỳ: Đảm bảo đủ sắt giúp giảm nguy cơ sinh non, nhiễm trùng hậu sản, băng huyết sau sinh và suy nhược cơ thể sau sinh.
• Đảm bảo cung cấp đủ oxy: Sắt giúp vận chuyển oxy từ mẹ sang thai nhi, đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh của thai nhi.
• Hỗ trợ phát triển não bộ: Sắt rất quan trọng cho sự phát triển não bộ của thai nhi. Thiếu sắt có thể ảnh hưởng đến trí tuệ và khả năng học tập của trẻ sau này.
• Giảm nguy cơ suy dinh dưỡng bào thai: Bổ sung sắt đầy đủ giúp thai nhi phát triển toàn diện, giảm nguy cơ suy dinh dưỡng bào thai, nhẹ cân.
• Giảm nguy cơ thiếu máu ở trẻ sau sinh: Mẹ bầu đủ sắt giúp con sinh ra có lượng sắt dự trữ đủ để sử dụng trong những tháng đầu đời, giảm nguy cơ thiếu máu.

2.Khi nào có thể bổ sung sắt cho bà bầu?

Theo khuyến cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mẹ bầu nên bắt đầu bổ sung sắt ngay khi phát hiện mình mang thai. Nhu cầu sắt tăng cao ngay từ giai đoạn đầu của thai kỳ để đáp ứng sự phát triển của thai nhi và sự tăng thể tích máu của mẹ, vì vậy, việc bổ sung sớm giúp ngăn ngừa thiếu máu và hỗ trợ sự phát triển não bộ cũng như các cơ quan quan trọng khác của bé.

Việc bổ sung sắt trước khi mang thai giúp bà bầu có thể dự trữ được 300mg sắt. Điều này giúp cho quá trình thụ thai được diễn ra thuận lợi, giảm việc thai nhi dị tật.

Điều quan trọng là mẹ bầu cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn về liều lượng và loại sắt phù hợp, đồng thời duy trì chế độ ăn uống giàu sắt từ thực phẩm tự nhiên như thịt đỏ, gan, cá, các loại đậu và rau xanh. Ngoài ra, WHO cũng khuyến cáo mẹ bầu nên tiếp tục bổ sung sắt đến một tháng sau sinh để phục hồi lượng sắt đã mất. Bằng cách bổ sung sắt kịp thời và đúng cách, mẹ bầu sẽ đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho cả mình và bé yêu.

3.Liều lượng sắt cần thiết cho bà bầu

Vậy bà bầu nên bổ sung sắt với liều lượng như thế nào thì hợp lý? Bà bầu cần bổ sung hàm lượng sắt đúng cách trong suốt thai kỳ ở từng giai đoạn như sau:

3.1. Lượng sắt bổ sung cho bà bầu 3 tháng đầu

Ba tháng đầu mang thai là thời kỳ quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của thai nhi. Trong giai đoạn này, bào thai rất cần được bổ sung sắt để tạo máu. Khi đó, liều lượng sắt cho bà bầu cần bổ sung mỗi ngày là 3060 mg sắt nguyên tố.

3.2. Bổ sung sắt cho bà bầu 3 tháng giữa

Thai nhi sẽ tiếp tục phát triển mạnh trong tam cá nguyệt thứ hai và tiếp tục hoàn thiện các cơ quan. Lúc này, thai nhi cần nhiều máu hơn để phát triển các bộ phận trong cơ thể. Ở giai đoạn này, lượng sắt cho bà bầu trong khoảng 30 - 60 mg mỗi ngày.

3.3. Bổ sung sắt cho bà bầu 3 tháng cuối

Thời kỳ mang thai 3 tháng cuối hay còn gọi là kỳ tam cá nguyệt thứ ba là thời điểm quan trọng đối với cả bà bầu và thai nhi. Trong kỳ tam cá nguyệt thứ ba, thai nhi tăng nhanh về cân nặng và vóc dáng. Cơ thể bà bầu cũng bắt đầu trải qua nhiều thay đổi để chuẩn bị cho quá trình sinh con.

Dù là sinh mổ hay sinh thường, cơ thể bà bầu sẽ mất đi một lượng máu lớn trung bình từ 1,5 - 2 lít. Vì vậy, lượng sắt cho bà bầu cần là khoảng 50 - 60 mg sắt nguyên tố mỗi ngày và duy trì liên tục cho đến sau khi sinh.

4. Phân loại các dạng sắt cho bà bầu

Sắt cho bà bầu được chia thành nhiều loại khác nhau:

4.1. Sắt II - Sắt III

Sắt II là loại sắt cho bà bầu thường được các bác sĩ kê đơn vì nó có hàm lượng cao, dễ hấp thu qua đường ruột và giá cả khá hợp lý. Tuy nhiên, sắt II thường gây ra nhiều tác dụng phụ kèm theo như đầy bụng, buồn nôn, sốt, táo bón khi mang thai, đi ngoài phân đen.

Trong khi đó, sắt III thường ít có tác dụng phụ. Tuy nhiên dạng này thường có giá thành cao và cơ thể hấp thu sẽ chậm hơn vì phải chuyển sang dạng sắt II.

4.2. Sắt vô cơ - Sắt hữu cơ

Sắt vô cơ thường ở dạng sắt sunfat. Bổ sung sắt vô cơ cho bà bầu sẽ làm tăng hàm lượng sắt trong cơ thể. Các tế bào ruột hấp thụ sắt một cách thụ động và lượng sắt dư thừa sẽ lắng đọng trong đường tiêu hóa. Nếu bà bầu bổ sung sắt vô cơ dư thừa quá mức sẽ gây ra các phản ứng với thức ăn, lâu dần sẽ làm hỏng đường tiêu hóa.

Sắt hữu cơ cũng là loại sắt cho bà bầu. Sắt hữu cơ (sắt fumarate hoặc gluconate sắt) được hấp thu tích cực vào máu từ ruột một cách chủ động. Phần sắt được hấp thụ sẽ được gửi đến các cơ quan cần đến nó như tủy xương để hình thành và lưu trữ máu. Lượng sắt dư thừa sẽ được đào thải qua đường tiêu hóa, không làm lắng đọng trong cơ thể.

Có thể thấy, bà bầu bổ sung sắt hữu cơ sẽ đem lại hiệu quả tốt hơn so với sắt vô cơ.

4.3. Sắt dạng nước - Sắt dạng viên

Viên sắt là chế phẩm dạng viên nên có điểm cộng là dễ mang theo, dễ bảo quản, dễ uống, giá thành rẻ. Điểm trừ của nó là hấp thu kém và dễ gây nóng trong người hơn thuốc sắt dạng nước.

Sắt cho bà bầu dạng nước được bào chế dưới dạng lỏng và thường sẽ có thêm các chất tạo mùi cho bà bầu dễ uống, thường dễ hấp thu tuy nhiên hàm lượng sắt rất khó kiểm soát.

5.Tác dụng phụ của sắt đối với bà bầu

Ngoài các ưu điểm của việc bổ sung sắt cho bà bầu thì việc uống thuốc sắt có thể gây ra một số tác dụng phụ cho bà bầu, cụ thể như sau:

• Táo bón: Đây là tác dụng phụ thường gặp nhất khi uống viên sắt bổ sung cho bà bầu. Để hạn chế tình trạng táo bón khi mang thai, bà bầu nên bổ sung nhiều thực phẩm giàu chất xơ, uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày và thường xuyên vận động. Nếu tình trạng táo bón kéo dài, có dấu hiệu nặng hơn bà bầu nên đi khám tại các cơ sở y tế.
• Kích ứng tiêu hóa: Một trong những tác dụng phụ khác khi bổ sung sắt cho bà bầu là kích ứng đường tiêu hóa. Bà bầu có thể bị đau bụng và chuột rút khi uống thuốc sắt. Để hạn chế tình trạng này, bà bầu nên kết hợp bổ sung viên sắt cùng với chế độ ăn uống để giảm thiểu các triệu chứng trên.
• Buồn nôn và nôn mửa: Viên uống bổ sung sắt cho bà bầu có thể làm tăng thêm tình trạng ốm nghén. Vì vậy, để giảm nhẹ các triệu chứng, bà bầu nên uống viên sắt trong bữa ăn, không nên uống khi bụng đói. Nếu tình trạng nôn, buồn nôn nhiều kèm theo sốt cao, bà bầu nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa kiểm tra.
• Phân và nước tiểu sẫm màu: Có những bà bầu xuất hiện tình trạng phân thay đổi khi bổ sung thêm sắt. Phân sẫm màu, có thể là phân xanh hoặc đen và nước tiểu sẫm màu. Tác dụng phụ này bình thường và sẽ biến mất khi bà bầu ngừng uống thuốc sắt.

Tác dụng phụ của việc bổ sung sắt cho bà bầu sẽ không ảnh hưởng đến bà bầu cũng như thai nhi. Tuy nhiên, để hạn chế những tác dụng phụ trên, bà bầu cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, có lối sống điều độ, tránh căng thẳng.

6.Hướng dẫn bổ sung sắt qua thực phẩm

6.1. Thực phẩm giàu sắt tốt cho bà bầu

Nguồn bổ sung sắt cho bà bầu an toàn và đa dạng nhất chính là những loại thực phẩm hàng ngày. Sắt được tìm thấy nhiều trong các loại thịt có màu đỏ như tim, gan, thịt gia cầm, cá, nghêu, hàu, lòng đỏ trứng, các loại đậu, bông cải, bí ngô, ngũ cốc, các loại rau có lá xanh đậm và trái cây khô.

Ngoài việc bổ sung chất sắt thì các bà bầu cũng nên lưu ý bổ sung thêm các chất khác như Folate và dạng acid folic tổng hợp của nó bởi các chất này cũng tham gia vào quá trình tạo máu.

6.2. Lưu ý khi bổ sung sắt qua thực phẩm

Khẩu phần ăn hàng ngày của một người bình thường sẽ chứa trung bình 10 - 15 mg sắt. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 5 - 10% lượng sắt nói trên được hấp thu trong khi đó lượng sắt cho bà bầu có thể tăng lên đến 20 - 30%. Vì vậy, ngoài thực phẩm bà bầu cần bổ sung sắt từ các sản phẩm bổ sung.

Ngoài ra, một lưu ý khi chế biến thức ăn cho bà bầu có thai là nấu, chiên, xào, luộc quá kỹ sẽ làm mất lượng sắt có trong thực phẩm. Vì thế, khi chế biến hãy lưu ý rửa sạch nguyên vật liệu và thời gian chế biến phù hợp để đảm bảo thức ăn vừa chín tới, tránh làm mất đi dinh dưỡng bên trong thực phẩm.

7.Một số lưu ý khi bổ sung sắt cho bà bầu

Thuốc bổ sung sắt cho bà bầu thường sẽ có hai loại là sắt vô cơ (Sắt sulfat) và sắt hữu cơ (Sắt fumarate và sắt gluconate). Trong đó sắt hữu cơ dễ được hấp thu hơn và ít gây táo bón so với sắt vô cơ. Khi bổ sung thuốc sắt cho bà bầu, cần chú ý những điều sau đây:

• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng bất cứ loại thuốc sắt cho bà bầu nào.
• Không dùng thuốc sắt cùng thời điểm với sữa, thuốc bổ sung canxi và vitamin D hay thực phẩm giàu canxi vì canxi làm cản trở khả năng hấp thụ sắt của cơ thể.
• Khi uống viên bổ sung sắt cho bà bầu cần bổ sung nhiều nước và ăn những thực phẩm giàu chất xơ để phòng ngừa táo bón.
• Chỉ uống thuốc sắt cho bà bầu bằng nước đun sôi để nguội, tránh sử dụng trà hay cà phê vì sẽ làm giảm sự hấp thu sắt.
• Trước khi bổ sung thuốc sắt, bà bầu nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa. Khi sử dụng thuốc, bà bầu phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, tránh uống sắt quá liều lượng có thể gây ra nguy cơ xơ gan, bệnh cơ tim, đái tháo đường.

Bài viết trên đã cung cấp các thông tin cần thiết cho việc bổ sung sắt cho bà bầu đúng và đủ giúp quá trình mang thai diễn ra thuận lợi. Hy vọng các mẹ bầu sẽ tìm được loại sắt phù hợp cho bản thân giúp thai kỳ khoẻ mạnh nhé!