ĐAU BỤNG TRÊN RỐN: NGUYÊN NHÂN, CÁC VỊ TRÍ VÀ CÁCH PHÒNG NGỪA

Đau bụng trên rốn là gì?

Đau bụng trên rốn là cơn đau xảy ra ở vùng nằm giữa xương sườn và rốn, thường liên quan đến các tổn thương ở dạ dày, gan, lách, tụy, túi mật, ống dẫn mật… hoặc các bộ phận khác như: cơ bụng, phúc mạc, thận, niệu quản… Tuy nhiên, nếu triệu chứng đau bụng đi kèm khó thở và tức ngực, có thể đây là dấu hiệu cảnh báo bất thường tại tim và phổi, người bệnh cần khám cấp cứu kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm.

Các vị trí đau bụng trên rốn cần để ý

Dưới đây là ba vị trí đau bụng trên rốn cần lưu ý:

- Phía trên bên trái: Góc phần tư phía trên bên trái ngăn cách với vùng bụng bên phải bởi xương ức, đây là nơi chứa dạ dày, tụy và lách.

- Phía trên bên phải: Góc phần tư phía trên bên phải chứa hầu hết các cơ quan liên quan đến hệ thống mật, bao gồm túi mật, tụy, gan và ống dẫn mật.

- Giữa phía trên (vùng thượng vị): Cơn đau vùng thượng vị có thể liên quan đến hệ thống mật hoặc hệ thống ống tiêu hóa.

Nguyên nhân gây đau bụng trên rốn

Đau bụng trên rốn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, điển hình như:

1. Khó tiêu

Đau vùng thượng vị sau khi ăn là dấu hiệu điển hình của chứng khó tiêu, thường đi kèm cảm giác nóng rát. Tình trạng này đa phần liên quan đến chế độ ăn uống sinh hoạt, có thể xuất hiện đồng thời với viêm dạ dày, bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

2. Viêm loét dạ dày tá tràng

Viêm loét dạ dày tá tràng có thể do mất cân bằng giữa yếu tố tấn công và bảo vệ dạ dày, do nhiễm vi khuẩn, thường gặp là xoắn khuẩn Helicobacter pylori. Triệu chứng thường gặp là đau vùng bụng trên rốn, cảm giác nóng rát và cồn cào khó chịu.

3. Thoát vị

Thoát vị là tình trạng một tạng trong bụng như mạc nối, ruột… không còn nằm ở vị trí thông thường mà chui vào một điểm yếu, ví dụ như thoát vị hoành. Thoát vị có thể gây đau bụng trên rốn, đôi khi gây nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa đến tính mạng khi tạng thoát vị không thể chui trở lại vào ổ bụng, gây thiếu máu nuôi, hoại tử, nhiễm trùng hoặc khi các tạng đi vào trong khoang lồng ngực gây chèn ép tim, phổi dẫn đến suy hô hấp.

4. Sỏi mật

Sỏi mắc kẹt trong đường mật là nguyên nhân chính gây ra nhiễm trùng, thường gặp là viêm túi mật cấp và viêm tụy cấp. Tình trạng này gây ra những cơn đau quặn mật, đau dữ dội rồi giảm dần, xảy ra từng đợt và thường gặp sau khi ăn.

5. Đau bụng thai kỳ

Đau bụng trên rốn là triệu chứng có thể gặp trong thai kỳ. Tình trạng này xảy ra khi thai nhi lớn lên và bắt đầu chèn ép vào các cơ quan vùng bụng trên hoặc do sự kéo căng của cơ và dây chằng. Tuy nhiên, nếu tình trạng đau kéo dài hoặc đau xuất hiện đột ngột và dữ dội, có thể là dấu hiệu nghiêm trọng, cảnh báo những biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ, cần được thăm khám và điều trị kịp thời.

6. Căng cơ bụng

Căng cơ bụng là chấn thương phổ biến, thường xảy ra sau khi chơi thể thao, tập thể dục quá sức hoặc nâng vật nặng. Tình trạng này có thể gây đau vùng bụng trên rốn.

7. Nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân khác cũng có thể gây đau bụng trên rốn, bao gồm:

Bệnh gan: Viêm gan cấp tính và mạn tính đều có thể gây đau vùng bụng trên rốn. Nguyên nhân thường gặp là do thuốc hoặc độc chất, sử dụng rượu quá mức, nhiễm virus viêm gan… Ung thư gan cũng có thể gây ra triệu chứng đau bụng nhưng thường ít phổ biến.

Các bệnh về tuyến tụy: Viêm tụy là nguyên nhân thường gặp nhất, một số ít trường hợp gặp trong ung thư tụy. Cơn đau có thể xuất hiện ở vùng giữa hoặc phía trên bên trái bụng, có thể lan ra sau lưng và tăng lên khi ho, nằm ngửa hoặc ăn nhiều.

Tắc ruột: Tắc ruột là tình trạng ruột bị tắc nghẽn cơ năng hoặc cơ học, gây cản trở sự di chuyển bình thường của khí, chất lỏng, chất rắn trong đường tiêu hóa, gây bít tắc và không thể đào thải ra ngoài. Đau bụng thường là triệu chứng đầu tiên gặp phải.

Lách to: Lách to có thể gây đau vùng bụng trên rốn bên trái. Nhiễm trùng và xơ gan là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này. Lách bị vỡ và chảy máu sau chấn thương là trường hợp cấp cứu, nguy cơ cao đe dọa đến tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.

Các bệnh lý về thận và đường tiết niệu trên: Viêm thận bể thận, sỏi thận thường gây đau ở vùng lưng và lan dần ra phía trước.

Viêm phúc mạc: Tình trạng này gây đau lan tỏa khắp bụng, chủ yếu do quá trình nhiễm khuẩn trong ổ bụng hoặc thiếu máu mạc treo gây nên.

Các bệnh lý liên quan đến tim và phổi: Thuyên tắc phổi, viêm phổi, nhồi máu cơ tim, viêm màng ngoài tim.

Đau bụng trên rốn có nguy hiểm không?

Đau bụng trên rốn do khó tiêu không phải là vấn đề đáng lo ngại, có thể cải thiện bằng các phương pháp chăm sóc tại nhà hoặc dùng thuốc. Tuy nhiên, cơn đau này cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý nguy hiểm như: nhồi máu cơ tim, viêm túi mật cấp, viêm tụy cấp, loét dạ dày, viêm gan cấp … Những trường hợp này đều rất nghiêm trọng, cần được thăm khám, điều trị sớm để tránh biến chứng về sau.

Cách điều trị đau bụng vị trí trên rốn

Phương pháp điều trị cơn đau vùng bụng trên rốn sẽ được chỉ định tùy thuộc vào nguyên nhân được chẩn đoán. Với các trường hợp khó tiêu thường gặp, người bệnh có thể thay đổi chế độ ăn uống sinh hoạt hoặc dùng thuốc kháng axit không kê đơn (OTC). Tuy nhiên, nếu triệu chứng không giảm, người bệnh cần đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời theo phác đồ của bác sĩ.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu cơn đau bụng trên rốn tái phát hoặc kéo dài dai dẳng, người bệnh cần đi khám để được chẩn đoán nguyên nhân chính xác. Ngoài ra, dưới đây là một số triệu chứng nghiêm trọng, cảnh báo vấn đề bệnh lý nguy hiểm, cần được thăm khám kịp thời:

 Xuất hiện máu trong phân

 Nôn ra máu

 Sốt cao

 Chóng mặt

 Sụt cân bất thường

 Khó thở

 Vàng da, vàng mắt

 Sờ thấy khối u vùng bụng

Phòng tránh đau bụng trên rốn

Tình trạng đau bụng trên rốn có thể được phòng ngừa hiệu quả bằng các phương pháp hữu ích sau đây:

 Tập thể dục đều đặn, có thể bắt đầu bằng việc đi bộ, sau đó tăng dần cường độ phù hợp với độ tuổi

 Uống đủ nước trong ngày

 Xây dựng chế độ ăn lành mạnh, ưu tiên các loại thực phẩm như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau củ quả…

 Tránh ăn đồ chiên rán, thức ăn nhanh

 Tập thói quen ăn chậm nhai kỹ để ngăn ngừa chứng khó tiêu, không nên vừa ăn vừa xem phim, đọc sách…

 Nên thư giãn 1 – 2 giờ sau khi ăn, không nên nằm ngay sau ăn

 Kiểm soát căng thẳng

 Rửa tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi ăn để tránh lây lan vi khuẩn từ bàn tay vào thức ăn, giảm nguy cơ ngộ độc thực phẩm

 Xây dựng lối sống lành mạnh, không sử dụng rượu bia, thuốc lá

Trên đây là tổng hợp tất cả các thông tin liên quan đến triệu chứng đau bụng trên rốn, các nguyên nhân thường gặp cùng biện pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Hi vọng thông qua những chia sẻ này, người bệnh sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích để chủ động theo dõi sức khỏe, thăm khám sớm, nhằm hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm.