Đái tháo đường và tăng huyết áp: Mối liên hệ không tưởng

Tăng huyết áp, hay huyết áp cao, rất thường gặp ở những người bị đái tháo đường (tiểu đường) tuýp 2. Dù chưa biết lý do vì sao có sự tương quan đáng kể giữa đái tháo đường và tăng huyết áp nhưng người ta giả định rằng béo phì, chế độ ăn uống nhiều natri và lười vận động dẫn đến sự gia tăng đồng thời cả hai bệnh trên.

Tăng huyết áp được biết đến như một “kẻ giết người thầm lặng’ vì nó không có triệu chứng rõ ràng. Một cuộc khảo sát năm 2002 của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) cho thấy, khoảng 68% những người bị bệnh đái tháo đường không biết họ cũng có nguy cơ gia tăng bệnh tim và đột quỵ vì liên quan đến tăng huyết áp mạn tính.

Tăng huyết áp kéo dài sẽ khiến cho cơ tim mệt mỏi do phải bơm máu với áp lực cao và khiến cơ tim dần giãn rộng ra. Trong năm 2008, những người bệnh đái tháo đường trên 20 tuổi có huyết áp cao hơn 140/90 chiếm tới 67%.

Ở người khỏe mạnh, huyết áp 140/90 được xem là bình thường, nhưng đối với bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2, các bác sĩ khuyên bạn nên giữ chỉ số này thấp hơn 135/80.

Trong đó, con số đầu tiên (135) được gọi là huyết áp tâm thu, cho thấy áp lực máu do tim co bóp để bơm đi. Số thứ hai (80), được gọi là huyết áp tâm trương, là áp lực được duy trì trong các động mạch giữa các nhịp co bóp của tim.

Người khỏe mạnh nên kiểm tra huyết áp vài lần trong năm, nhưng bệnh nhân đái tháo đường cần phải thận trọng hơn. Ngoài việc kiểm tra huyết áp ít nhất bốn lần mỗi năm, các chuyên gia khuyến cáo hãy tự theo dõi tại nhà, ghi lại các chỉ số và thông báo với bác sĩ.

Các yếu tố nào làm tăng nguy cơ bị tăng huyết áp kèm với bệnh tiểu đường?

Sự kết hợp của đái tháo đường tuýp 2 và tăng huyết áp đặc biệt nguy hiểm và có thể làm tăng đáng kể nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ.

“Nhiều nghiên cứu trong thập kỷ qua đã phát hiện ra rằng việc hạ huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong. Nhiều chuyên gia tin rằng việc hạ huyết áp có thể là bước quan trọng nhất mà những người bị đái tháo đường cần làm, quan trọng hơn cả làm giảm đường huyết”. Bị đái tháo đường tuýp 2 đồng thời với tăng huyết áp cũng làm tăng nguy cơ phát triển các biến chứng đái tháo đường, chẳng hạn như bệnh võng mạc, có thể gây mù lòa và bệnh thận.

Cũng có bằng chứng quan trọng cho thấy tăng huyết áp mạn tính có thể thúc đẩy sự xuất hiện những vấn đề về nhận thức liên quan đến lão hóa, chẳng hạn như bệnh Alzheimer hoặc mất trí nhớ. Nguyên nhân là do mạch máu bơm vào não có thể bị chặn bởi các mảng chất béo tích tụ trong thành mạch.

Ngoài việc không kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường còn có nhiều yếu tố khác làm tăng nguy cơ tăng huyết áp. Hãy nhớ rằng, nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ được nâng lên theo cấp số nhân nếu bạn có nhiều hơn một trong những yếu tố nguy cơ sau:

• Tiền sử gia đình về bệnh tim
• Căng thẳng
• Chế độ ăn nhiều chất béo, nhiều natri
• Lối sống ít vận động
• Tuổi cao
• Béo phì
• Hút thuốc
• Ăn vào quá ít kali hoặc vitamin D
• Uống nhiều rượu
• Các bệnh mãn tính như bệnh thận hoặc chứng ngưng thở khi ngủ.

Làm thế nào bạn có thể ngăn ngừa đái tháo đường và tăng huyết áp xuất hiện cùng nhau?

Bạn có thể thay đổi lối sống để làm giảm huyết áp. Chủ yếu là chế độ ăn uống và tập thể dục hàng ngày (điều này là bắt buộc). Hầu hết bác sĩ khuyên nên đi bộ nhanh trong 30 phút mỗi ngày, ngoài ra những bài tập thể dục nhịp điệu cũng có thể làm cho tim của bạn khỏe mạnh hơn. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến cáo nên tập thể dục cường độ trung bình tối thiểu 150 phút/tuần và/hoặc bài tập tim mạch nặng 90 phút/tuần.

Hãy trao đổi với bác sĩ để xây dựng kế hoạch tập thể dục hợp lý, đặc biệt là nếu trước đây bạn chưa tập luyện, hoặc đang cố gắng tập những bài tập nặng hơn trước, hoặc nếu bạn không thể đạt được mục tiêu tập luyện. Hãy bắt đầu bằng bài tập năm phút đi bộ nhanh mỗi ngày và tăng dần theo thời gian. Hãy đi thang bộ thay vì thang máy, hoặc đậu xe cách lối vào cửa hàng xa hơn trước.

Các bí quyết để có lối sống khỏe mạnh hơn

Bạn phải quen với việc thay đổi thói quen ăn uống, chẳng hạn như giảm đường trong chế độ ăn. Nếu muốn tốt cho tim thì bạn cũng phải giảm bớt lượng muối, thịt có nhiều chất béo và các sản phẩm từ sữa. Hãy thử những phương pháp sau để làm cho bữa ăn của bạn cân bằng hơn:

• Bổ sung thêm rau vào bữa ăn
• Chuyển sang các sản phẩm sữa ít béo
• Đảm bảo thực phẩm chế biến phải chứa ít hơn 400mg natri
• Không nên để lọ gia vị muối trên bàn ăn
• Chọn các loại thịt nạc và cá, hoặc thay thế thịt
• Nấu bằng các phương pháp ít béo như nướng (tránh các loại thực phẩm chiên)
• Ăn nhiều trái cây
• Ăn thực phẩm nguyên chất (không chế biến)
• Chuyển sang mì, bánh mì nguyên hạt, gạo lứt
• Ăn nhiều bữa nhỏ
• Không bỏ bữa sáng

Phương pháp điều trị bệnh cao huyết áp kèm với bệnh đái đường

Có một số người có thể giảm bệnh đái tháo đường tuýp 2 và tăng huyết áp bằng cách thay đổi lối sống, đa số những người còn lại đều cần dùng thuốc. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, bác sĩ sẽ chỉ định cho bạn một hay nhiều loại thuốc để làm giảm các yếu tố nguy cơ. Thuốc điều trị huyết áp cao có năm loại khác nhau: thuốc ức chế men chuyển, thuốc ức chế thụ thể angiotensin II, thuốc chẹn beta, thuốc chẹn kênh canxi và thuốc lợi tiểu. Một số loại thuốc có tác dụng phụ, nên theo dõi những triệu chứng bất thường của bạn khi sử dụng thuốc và hỏi bác sĩ nếu bạn có sử dụng một số loại thuốc khác.