Xét nghiệm rubella có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong công tác phòng ngừa và ngăn chặn bệnh lây lan trong cộng đồng.
Rubella còn có tên gọi khác là bệnh sởi Đức. Với đa số mọi người, đây không phải là bệnh hiểm nghèo, chỉ gây sốt nhẹ và phát ban, sau đó sẽ tự khỏi sau vài ngày. Hiện đa phần trẻ em đều được tiêm phòng rubella bằng vaccine MMR (vaccine 3 trong 1 ngừa được bệnh sởi-quai bị-rubella) hoặc vaccine MMRV (vaccine 4 trong 1 ngừa được sởi-quai bị-rubella-thủy đậu).
Đối với phụ nữ mang thai, những rủi ro mà bệnh rubella mang lại cho bé có thể rất nghiêm trọng. Đặc biệt, nếu mẹ bị nhiễm rubella trong 3, 4 tháng đầu của thai kỳ, bé sẽ dễ bị sinh non và khi sinh ra dễ gặp các vấn đề về mắt, thính giác, tim.
Xét nghiệm huyết thanh học (IgM/IgG) – Xét nghiệm chẩn đoán rubella
Xét nghiệm huyết thanh học là xét nghiệm chẩn đoán Rubella thường được áp dụng. Xét nghiệm này sẽ giúp xác định cơ thể có kháng thể rubella hay không.
Kháng thể là một loại protein do hệ miễn dịch sản sinh, có tác dụng giúp cơ thể chống lại mầm bệnh xâm nhập từ môi trường bên ngoài. Mỗi loại kháng thể nhắm đến một loại mầm bệnh (vi trùng, virus) nhất định. Việc phân tích các loại kháng thể trong máu cung cấp được rất nhiều thông về khả năng miễn dịch của một cá nhân.
IgM và IgG là hai loại kháng thể rubella. Do đó:
- Xét nghiệm IgM: Được thực hiện nếu nghi ngờ nhiễm rubella. IgM (ImmunoglobulinM) là kháng thể đầu tiên xuất hiện khi người bệnh lần đầu tiếp xúc với kháng nguyên. IgM tồn tại 7-10 ngày trong cơ thể người lớn và tồn tại khoảng 1 năm trong cơ thể trẻ sơ sinh.
- Xét nghiệm IgG: Khi virus rubella xâm nhập vào cơ thể, kháng thể IgG sẽ xuất hiện. IgG (ImmunoglobulinG) sẽ tồn tại trong máu suốt đời. Những người cần biết chắc chắn rằng mình miễn dịch và không thể bị rubella như nhân viên y tế, người hay đi du lịch, công tác, phụ nữ có ý định mang thai… sẽ thực hiện xét nghiệm này.
Thai phụ bị nghi ngờ mắc bệnh rubella cần thực hiện cả hai xét nghiệm. Em bé sau khi sinh cũng phải thực hiện đủ hai loại xét nghiệm IgM/IgG.
Giải thích kết quả xét nghiệm rubella
Kết quả xét nghiệm IgM
Kết quả xét nghiệm IgM dương tính có nghĩa là bạn có IgM trong máu, do gần đây bạn đã bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, vì rubella không phải là một bệnh thông thường nên xét nghiệm có khả năng cho kết quả dương tính giả.
Nguyên nhân đằng sau kết quả dương tính giả có lẽ là do bạn bị nhiễm một loại virus nào đó khác, hoặc xét nghiệm đang phản ứng với các protein khác trong máu. Để xác nhận kết quả này thì cần thực hiện thêm nhiều xét nghiệm khác.
Xét nghiệm IgM âm tính thường có nghĩa là bạn không bị nhiễm bệnh. Nhưng người có hệ miễn dịch yếu (người nhiễm HIV hoặc đang dùng thuốc ức chế hệ thống miễn dịch) cũng dễ bị nhiễm bệnh mà không thể tạo ra đủ kháng thể để được nhận diện trong xét nghiệm.
Kết quả xét nghiệm IgG
- Kết quả xét nghiệm IgG dương tính từ 1.0 trở lên: Bạn có kháng thể rubella trong máu và miễn nhiễm với mầm bệnh trong tương lai.
- Kết quả xét nghiệm IgG âm tính thấp hơn hoặc bằng 0.7: Bạn có quá ít kháng thể để miễn dịch với mầm bệnh, nếu có thì cũng không thể được phát hiện qua xét nghiệm.
- Kết quả xét nghiệm IgG khoảng 0.8 hoặc 0.9: Điều này có nghĩa là bạn vừa tiêm vaccine và kháng thể chưa xuất hiện trong máu. Bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện xét nghiệm lại.
Kết quả chung từ xét nghiệm rubella IgM và rubella IgG
1. Xét nghiệm IgM dương tính, IgG âm tính: Mới nhiễm virus Rubella và cần làm xét nghiệm IgM và IgG sau 2 tuần. Nếu kết quả IgM vẫn dương tính, IgG bắt đầu xuất hiện thì chắc chắn bạn đã bị nhiễm virus rubella.
2. Xét nghiệm IgM âm tính, IgG dương tính: Đã có kháng thể IgG bảo vệ và thời gian nhiễm đã lâu (tối thiểu 10 tuần trước khi xét nghiệm). Nên xét nghiệm lại IgG sau 2 tuần, nếu IgG tăng lên 3-4 lần thì có thể là mới nhiễm.
3. Xét nghiệm IgM và IgG đều dương tính: Có thể đang mắc rubella nguyên phát hoặc IgM không đặc hiệu. Bạn cần xét nghiệm lại sau 2 tuần. Nếu kết quả xét nghiệm lần 2:
- IgM âm tính và IgG dương tính: Có thể mới bị nhiễm
- IgM dương tính (thấp như lần 1) và IgG dương tính (không tăng gấp đôi): Có thể IgM dương tính với lần tiêm ngừa hoặc dương tính chéo với siêu vi khác hoặc bị nhiễm rubella thứ phát.
4. Xét nghiệm IgM và IgG đều âm tính: Có thể chưa từng bị nhiễm Rubella và có nguy cơ mắc Rubella. Kết quả này cũng có thể cho thấy bạn bị nhiễm nhưng đang trong thời gian ủ bệnh. Bạn nên xét nghiệm lại sau 2-3 tuần.
Em bé không thể nhận được kháng thể IgM từ người mẹ. Cho nên, nếu trẻ sơ sinh có kết quả xét nghiệm dương tính thì tức là trẻ đã bị nhiễm bệnh từ trong bụng mẹ hoặc ngay lúc mới chào đời.
Kháng thể IgG của người mẹ có khả năng bảo vệ em bé từ khi còn trong bụng mẹ cho đến khoảng vài tháng sau sinh.
Ai nên thực hiện xét nghiệm rubella?
- Phụ nữ dự định có con: Nếu kết quả xét nghiệm máu cho thấy không có sự tồn tại của kháng thể thì người phụ nữ nên đi tiêm phòng rubella trước khi mang thai ít nhất 1 tháng
- Thai phụ: Thực hiện xét nghiệm rubella trong thai kỳ khi thai khoảng từ 7 – 10 tuần với những trường hợp chưa tiêm vaccine phòng rubella hoặc chưa mắc bệnh. Mẹ mắc bệnh rubella trong thai kỳ, bé sinh ra dễ bị hội chứng rubella bẩm sinh và một số khiếm khuyết như khiếm thính, chậm phát triển, đục thủy tinh thể, vấn đề về tim…
- Các trẻ mới sinh gặp những khiếm khuyết như trên cũng cần thực hiện xét nghiệm để xác định chắc chắn rằng có bị rubella hay không
- Bất cứ ai có triệu chứng của bệnh rubella
- Nhân viên y tế chưa từng tiêm phòng rubella hay chưa từng bị bệnh này
- Học sinh, sinh viên trước khi nhập học (trước khi hòa mình vào một môi trường mới đông đúc)
Triệu chứng khi bị nhiễm rubella
Tên gọi rubella có liên quan đến màu sắc đỏ hồng của những đốm phát ban – triệu chứng phổ biến của bệnh. Các triệu chứng thường xuất hiện trong khoảng 14-21 ngày kể từ sau khi nhiễm bệnh.
Ban đầu, ban phát trên mặt và lan đến tay chân, sẽ gây ngứa trong một số trường hợp. Vết ban mờ dần và biến mất sau 3-5 ngày. Các triệu chứng khác bao gồm:
- Nghẹt mũi, chảy nước mũi
- Đau đầu
- Sốt nhẹ
- Mắt viêm, đỏ
- Viêm dây thần kinh
- Sưng hạch bạch huyết (ở cổ và hai tai)
- Đau khớp
Trên nguyên tắc, mọi lứa tuổi đều có khả năng mắc bệnh rubella. Người lớn tuổi bị nhiễm rubella sẽ gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn.
