Sống thực vật

Tìm hiểu chung

Tình trạng sống thực vật là gì?

Tình trạng sống thực vật là gì? Sống thực vật hay còn gọi là trạng thái thực vật kéo dài, là một chẩn đoán thần kinh cụ thể trong đó não vẫn hoạt động nhưng người bệnh sẽ không có nhận thức hoặc mất chức năng nhận thức.

Người thực vật là gì? Người sống thực vật sẽ ở trong trạng thái không nhận thức và không có phản ứng trong kì thức – ngủ. Ngay cả khi thức, họ vẫn không có khả năng tương tác với những người xung quanh. Đây chính là biểu hiện người sống thực vật dễ nhận biết nhất.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng sống thực vật là gì?

Thông thường, một người rơi vào tình trạng sống thực vật là do chấn thương não. Lúc này, người sống thực vật sẽ không thể nhận thức và suy nghĩ. Tuy nhiên, vì thân não vẫn hoạt động, nên người thực vật có thể:

• Điều hòa nhịp tim và nhịp thở mà không cần hỗ trợ từ thiết bị y tế
• Mở mắt
• Có chu kỳ ngủ – thức
• Có các phản xạ cơ bản
• Di chuyển mắt, chớp mắt hoặc khóc
• Rên rỉ, lẩm bẩm hoặc cười

Bên cạnh đó, người bệnh không thể:

• Nhìn theo đồ vật
• Trả lời hoặc phản ứng theo mệnh lệnh
• Nói hoặc giao tiếp qua chớp mắt hoặc cử chỉ
• Di chuyển có mục đích
• Tương tác với môi trường xung quanh
• Có các biểu hiện cảm xúc
• Có các dấu hiệu nhận thức.

Ngoài ra, bạn cũng cần phân biệt trạng thái sống thực vật với các tình trạng sức khỏe sau đây:

• Tình trạng ý thức tối thiểu. Người bệnh sẽ luân phiên ở trong trạng thái có ý thức và mất ý thức.
• Hôn mê. Tình trạng người bệnh ngủ sâu và không có nhận thức.
• Chết não. Tình trạng tổn thương não và thân não không thể đảo ngược
• Hội chứng khóa trong. Người bệnh có ý thức và nhận thức đầy đủ, nhưng không thể chuyển động hoặc nói chuyện.

Nguyên nhân

Nguyên nhân nào gây ra tình trạng sống thực vật?

Tổn thương não cấp tính do bệnh lý hoặc chấn thương sẽ dẫn đến tình trạng sống thực vật.

Tổn thương não không do chấn thương

Loại chấn thương não này có thể xảy ra khi não bị thiếu oxy hoặc mô não bị tổn thương do:

• Dùng thuốc quá liều
• Viêm não
• Đau tim
• Viêm màng não
• Suýt chết đuối
• Ngộ độc
• Vỡ túi phình mạch máu não
• Hít phải khói thuốc
• Đột quỵ

Chấn thương sọ não (TBI)

Bạn có thể bị loại chấn thương não này nếu có một lực đánh mạnh vào đầu do:

• Tai nạn xe hơi
• Rơi từ độ cao lớn
• Tai nạn lao động hoặc thể thao
• Đánh nhau.

Tổn thương não tiến triển

Chấn thương não này có thể là do các tình trạng sau gây ra:

• Bệnh Alzheimer
• U não
• Bệnh Parkinson.

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán tình trạng sống thực vật?

Bác sĩ sẽ chẩn đoán tình trạng sống thực vật dựa vào quan sát các biểu hiện sau:

• Sự hiện diện của chu kỳ ngủ-thức
• Người bệnh không diễn đạt hoặc hiểu ngôn ngữ
• Không có dấu hiệu phản ứng với các kích thích thị giác, âm thanh, mùi hoặc xúc giác
• Thân não vẫn đang hoạt động.

Ngoài ra, bác sĩ cũng yêu cầu xét nghiệm để xác nhận chẩn đoán, gồm:

• Điện não đồ (điện não đồ) để đánh giá hoạt động điện trong não
• Chụp CT hoặc MRI để giúp đánh giá tổn thương não và thân não
• Chụp PET để giúp đánh giá chức năng não.

Những phương pháp nào giúp điều trị tình trạng sống thực vật?

Không có phương pháp nào giúp điều trị hoàn toàn cho người sống thực vật. Thay vào đó, trọng tâm của việc chữa trị là chăm sóc hỗ trợ để não có thể hồi phục. Người bệnh sẽ được theo dõi cẩn thận để bác sĩ có thể sớm phát hiện những thay đổi hoặc dấu hiệu cải thiện.

Ngoài ra, bác sĩ sẽ thực hiện các bước để ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn, chẳng hạn như:

• Nhiễm trùng
• Viêm phổi
• Suy hô hấp.

Các biện pháp chăm sóc hỗ trợ có thể gồm:

• Sử dụng ống thông để cung cấp chất dinh dưỡng
• Thay đổi vị trí người bệnh thường xuyên để tránh loét điểm tỳ
• Vật lý trị liệu nhẹ nhàng để không bị teo cứng khớp
• Chăm sóc da
• Chăm sóc răng miệng
• Kiểm soát chức năng ruột và bàng quang.

Các chuyên gia cũng có thể khuyến khích người nhà thường xuyên tương tác với người bệnh bằng cách:

• Nói chuyện về những điều người bệnh quen thuộc
• Nghe nhạc, xem tivi hoặc phim mà người bệnh yêu thích
• Cho xem hình ảnh gia đình
• Đặt hoa hoặc nước hoa yêu thích vào phòng bệnh
• Giữ hoặc vuốt ve bàn tay hoặc cánh tay của người bệnh.

Tình trạng sống thực vật ở phụ nữ mang thai

Bất cứ ai cũng có khả năng bị tình trạng sống thực vật. Khi nó xảy ra trong thai kỳ, bác sĩ cần phải giá cẩn thận cả mẹ bầu và thai nhi để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Trong một trường hợp được ghi nhận, một phụ nữ mang thai đã rơi vào trạng thái thực vật khi thai được 14 tuần. Bác sĩ đã chăm sóc hỗ trợ cho bệnh nhân và quyết định cho cô sinh mổ sau 34 tuần. Em bé khỏe mạnh. Người mẹ vẫn ở trong tình trạng không nhận thức và không phản ứng trong một tháng trước khi mất.

Quyết định của gia đình

Hầu hết người ở trạng thái sống thực vật chỉ tồn tại trong vài năm. Tuy nhiên, cũng có trường hợp có thể sống tới hàng chục năm.

Là một thành viên trong gia đình, bạn có thể phải đưa ra nhiều quyết định quan trọng về việc chăm sóc người bệnh, chẳng hạn như:

• Tìm cơ sở y tế thích hợp để chăm sóc người bệnh
• Chú ý đến các khía cạnh tài chính nếu phải chăm sóc dài hạn
• Đưa ra các quyết định hỗ trợ cuộc sống người bệnh như máy thở, ống thông và các biện pháp khác.

Đây là những quyết định phức tạp cần tham gia thảo luận chuyên sâu với các bác sĩ liên quan.