Khánh sinh trị mụn: Nguyên nhân, loại thuốc và cách sử dụng

Kháng sinh trị mụn từng được các bác sĩ da liễu chọn làm phương pháp chữa trị đầu tiên cho người bị mụn nặng. Nếu bạn bị mụn đầu trắng, đầu đen và cả mụn mủ, bạn có thể sẽ quan tâm đến việc sử dụng thuốc kháng sinh.

Hiện nay, nhiều loại vi khuẩn đã có khả năng kháng lại thuốc kháng sinh khiến kháng sinh không còn tác dụng. Chúng thậm chí có thể gây tác hại cho người dùng. Tuy vậy, nếu được áp dụng đúng cách trong trị mụn, thuốc kháng sinh vẫn có thể phát huy vai trò quan trọng của chúng.

Vì sao bạn bị mụn?

Ngoài các yếu tố di truyền, thay đổi nội tiết,… thì tác nhân chịu trách nhiệm chính cho sự xuất hiện của mụn là vi khuẩn P. acnes (Propionibacterium acnes). Loại vi khuẩn này thường được tìm thấy ở nang lông của mọi loại da, kể cả da khỏe mạnh. Nếu chúng có số lượng ít thì có lợi cho da. Tuy nhiên, khi số lượng vi khuẩn P. acnes tăng vượt mức kiểm soát, chúng có thể mắc kẹt lại trong lỗ chân lông, dưới lớp bã nhờn. Để thoát ra ngoài, chúng tiết các chất làm vùng da xung quanh trở nên nhạy cảm với hệ miễn dịch. Chính cơ chế miễn dịch gây ra sưng đỏ, viêm và hình thành mủ.

Có những loại thuốc kháng sinh trị mụn nào?

Hiện tại ở Việt Nam có hai loại kháng sinh dùng trị mụn là kháng sinh đường uống (toàn thân) và kháng sinh bôi ngoài da (tại chỗ). Tuy nhiên, kháng sinh đường uống cần kết hợp sử dụng cùng lúc với kem bôi tại chỗ không chứa kháng sinh. Nếu đã được kê toa kháng sinh đường uống, bạn không nên tự ý dùng thêm kháng sinh bôi ngoài da.

1. Kháng sinh đường uống (toàn thân)

1. 1. Tetracycline

Đây là một trong những loại thuốc kháng sinh trị mụn dạng viên uống rất phổ biến. Loại thuốc này được sử dụng trong trường hợp có viêm do nhiễm khuẩn nặng, giúp giảm viêm, diệt vi khuẩn gây mụn trên bề mặt da. Bằng cách kiểm soát số lượng vi khuẩn, tetracycline kiểm soát tình trạng viêm tuyến bã nhờn giúp da hồi phục.

1.2. Minocycline

Với khả năng kháng khuẩn, chống viêm nên thuốc kháng sinh trị mụn minocycline giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn, nhờ đó trị mụn hiệu quả hơn.

1.3. Clindamycin

Clindamycin có thể dùng để bôi trên da hoặc uống. Thuốc hoạt động bằng cách làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây mụn và giảm sưng.

2. Thuốc bôi ngoài da

2.1. Nhóm kháng sinh

Clindamycin

Clindamycin tại chỗ có dạng bọt, gel, dung dịch (chất lỏng), kem (lotion) và miếng gạc dán. Đây là loại thuốc có công dụng ức chế sự hoạt động của vi khuẩn gây mụn đinh râu uống kháng sinh đồng thời ngăn ngừa sự hình thành protein của vi khuẩn. Clindamycin còn có thể làm giảm lượng dầu nhờn dư thừa và duy trì độ ẩm cho da.

Erythromycin

Erythromycin có công dụng tiêu diệt vi khuẩn gây mụn, chữa mụn và ngăn ngừa mụn mới hình thành. Erythromycin thường có tác dụng tốt trong trị mụn và những vùng da viêm xung quanh mụn.

Dapsone

Dapsone là thuốc kháng sinh thường được dùng cho những trường hợp mụn nặng. Bạn có thể bôi trực tiếp lên vùng da bị mụn, để qua đêm và chờ hiệu quả của thuốc.

2.2. Nhóm không chứa kháng sinh

Benzoyl peroxide

Thuốc bôi benzoyl peroxide không phải kháng sinh mà là chất khử trùng. Do đó vẫn chưa có báo cáo về tình trạng vi khuẩn gây mụn kháng thuốc khi dùng benzoyl peroxide. Ở nồng độ tương đối thấp, benzoyl peroxide có thể tiêu diệt vi khuẩn P. acnes nhờ tác dụng giảm axit béo tự do trong nang tuyến bã. Benzoyl peroxide còn giúp loại bỏ tế bào chết và lớp sừng tổn thương trên da. Tuy nhiên, bạn nên tránh ánh nắng mặt trời sau khi dùng thuốc vì có thể khiến da bắt nắng.

Retinoids

Retinoids bôi tại chỗ có nguồn gốc từ vitamin A, cho đến nay là loại thuốc chống mụn trứng cá hiệu quả nhất. Chúng hạn chế tắc nghẽn lỗ chân lông, ức chế viêm.

Acid azelaic

Acid azelaic có công dụng diệt vi khuẩn gây mụn, chống viêm bằng cách giảm sản xuất keratin, một chất tự nhiên có thể dẫn đến sự phát triển của mụn trứng cá. Acid azelaic có dạng gel, bọt và kem bôi da.

Khi nào bạn có thể sử dụng kháng sinh trị mụn?

Da bị mụn trứng cá

Đối với mụn trứng cá từ trung bình đến nặng, bạn có thể cần dùng kháng sinh đường uống. Thông thường sự lựa chọn đầu tiên để điều trị mụn là tetracycline (minocycline hoặc doxycycline). Nhóm kháng sinh này có tác dụng chống viêm mạnh mẽ. Ngoài ra còn có macrolid (azithromycin) có khả năng kìm hãm, bắt vi khuẩn rơi vào trạng thái ngủ đông.

Tuy nhiên, bất kỳ loại kháng sinh nào cũng có thể khiến vi khuẩn phát triển khả năng kháng thuốc. Do đó, kháng sinh đường uống chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn nhất có thể. Bạn cũng không nên chỉ sử dụng duy nhất kháng sinh để trị mụn. Trên thực tế, các bác sĩ da liễu luôn khuyến cáo sử dụng kháng sinh đường uống kết hợp với kem bôi ngoài da không chứa kháng sinh.

Da bị mụn đầu trắng hoặc đầu đen

Nếu bạn chỉ bị mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen thì có thể không cần dùng đến kháng sinh. Hãy chọn các sản phẩm trị mụn, tẩy da chết chứa acid salicylic hoặc dùng dụng cụ để lấy mụn một cách an toàn và vệ sinh.

Dạ có mụn mủ và nhiều loại mụn

Nếu tình trạng da phức tạp hơn với sự xuất hiện của nhiều loại mụn và mủ, kháng sinh đường uống kết hợp với retinoids tại chỗ hoặc benzoyl peroxide có thể là hướng giải quyết cho bạn. Các nghiên cứu đã cho thấy sự kết hợp này có thể làm giảm nguy cơ phát triển tình trạng kháng thuốc kháng sinh. Retinoids tại chỗ là một dẫn xuất của vitamin A, có khả năng làm thông thoáng lỗ chân lông và ngăn ngừa mụn phát triển.

Kháng sinh trị mụn có tác dụng phụ không?

Câu trả lời là có. Những người cơ địa dị ứng có thể gặp phải hiện tượng phát ban khi dùng kháng sinh đường uống. Chúng cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa, đau dạ dày, chóng mặt do thiếu hụt acid folic. Kháng sinh dạng bôi thường ít tác dụng phụ hơn nhưng người dùng vẫn phải thận trọng với các kích ứng.

Ngoài ra, thuốc tây trị mụn cũng làm tăng độ nhạy cảm của da trước ánh nắng mặt trời hoặc khiến da khô đi. Do đó, hãy thử thuốc trước bằng cách lấy một lượng nhỏ bôi lên mặt trong cổ tay và giữ nguyên trong vòng 6–8 giờ. Nếu không có dấu hiệu bất thường, bạn có thể thoa lên vùng mụn trên mặt.

Cách sử dụng thuốc kháng sinh trị mụn hiệu quả

Mụn là tình trạng cần thời gian để điều trị, ít nhất là 3–4 tháng. Để đảm bảo hiệu quả của kháng sinh, bạn hãy lưu ý những điều sau:

Sử dụng kết hợp tất cả các loại thuốc được kê toa

Khi chỉ dùng kháng sinh, vi khuẩn có thể nhanh chóng phát triển khả năng kháng thuốc. Đó là lý do bác sĩ da liễu thường kê toa một loại kháng sinh cùng với thuốc tây trị mụn không chứa kháng sinh.

Vệ sinh da nhẹ nhàng

Khi bị mụn, bạn có thể “ám ảnh” với việc phải làm sạch da. Thực tế, rửa mặt quá nhiều sẽ khiến da kích ứng và làm mụn thêm trầm trọng. Khi đó việc sử dụng thuốc kháng sinh trị mụn có thể bị giảm hiệu quả.

Đừng bỏ qua lịch hẹn tái khám

Bác sĩ cần biết da bạn có đáp ứng tốt với liệu trình điều trị hay không. Thuốc kháng sinh có nhiều loại và mỗi người có thể sẽ cần dùng một loại khác nhau.

Duy trì chăm sóc da sau trị mụn

Khi da sạch mụn, bạn cần nhiều phương pháp khác nhau để tránh tái phát. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để duy trì kết quả. Bạn cũng cần giảm dần nhu cầu sử dụng thuốc kháng sinh trị mụn.

Mụn không phải là bệnh nhiễm trùng. Tuy nhiên, khi tình trạng mụn trở nặng, kháng sinh có thể là một sự lựa chọn trong điều trị. Đây là quá trình đòi hỏi sự nghiêm túc và kiên trì để đạt được kết quả lâu bền. Hello Bacsi chúc bạn đọc sở hữu làn da sáng khỏe và sạch mụn như mong đợi.