Ung thư gan

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, chiếm 8,2 triệu ca tử vong năm 2012. Trong đó, tỷ lệ tử vong do ung thư gan là cao nhất, với con số lên đến 745.000 trường hợp.

Để cải thiện tiên lượng khi mắc bệnh, điều quan trọng là bạn cần hiểu rõ về bệnh, từ đó chủ động trong việc điều trị.

Tìm hiểu chung

Bệnh ung thư gan là gì?

Gan của bạn là cơ quan lớn nhất trong cơ thể. Nó giúp lọc bỏ độc chất trong máu khỏi cơ thể bạn. Nó cũng đóng vai trò trong tiêu hóa thức ăn và dự trữ năng lượng. Khi các tế bào gan tăng sinh, tăng trưởng bất thường, cơ quan nội tạng lớn nhất này sẽ không thể thực hiện đúng chức năng vốn có, dẫn tới các tác động có hại và nghiêm trọng đến cơ thể. Tình trạng này gọi là ung thư gan.

Các loại ung thư gan

Ung thư gan được phân loại thành 2 nhóm dựa trên vị trí khởi phát. Chúng bao gồm:

Ung thư gan nguyên phát (Ung thư khởi phát tại gan)

Các loại ung thư gan nguyên phát gồm :

• Ung thư biểu mô tế bào gan, là ung thư gan phổ biến nhất xuất phát từ các tế bào gan;
• Ung thư ống mật (ung thư biểu mô đường mật) ít phổ biến hơn;
• Sarcôm mạch máu là một thể hiếm gặp;
• Ung thư nguyên bào gan là một thể rất hiếm gặp;

Ung thư gan thứ phát (Ung thư di căn đến gan)

Ung thư gan thứ phát, cũng được gọi là ung thư di căn gan, thường gặp nhiều hơn so với ung thư gan nguyên phát. Các tế bào ung thư từ đại tràng, trực tràng, phổi hay vú có thể âm thầm di căn gan.

Triệu chứng

Những triệu chứng và dấu hiệu của bệnh ung thư gan là gì?

Người ta thường khó xác định ung thư gan ở các giai đoạn sớm vì không có các dấu hiệu và triệu chứng rõ ràng. Chỉ khi khối u ung thư trở nên lớn hơn thì các triệu chứng mới xuất hiện. Một số triệu chứng ung thư gan bao gồm:

• Đau ở bụng trên bên phải, vị trí của gan
• Có một khối u hay cảm giác nặng bụng trên
• Báng bụng
• Đầy bụng hay chán ăn
• Sụt cân
• Yếu hay cảm thấy rất mệt mỏi
• Buồn nôn hay nôn
• Vàng da và vàng mắt, phân bạc màu, tiểu vàng sậm
• Sốt.

Ngoài ra, bệnh có thể biểu hiện thành các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Thực tế, các rối loạn tiêu hóa khác cũng có thể gây ra những triệu chứng giống như ung thư gan. Để chắc chắn, bạn nên đến bác sĩ thăm khám để được chẩn đoán và khẳng định nguyên nhân gây nên tình trạng của mình. Xác định bệnh sớm sẽ giúp bạn đáp ứng tốt hơn với điều trị và làm tăng cơ hội sống cho bạn.

Nếu bạn có các dấu hiệu và triệu chứng được đề cập ở trên, hay có bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa và tình trạng bệnh lý có thể khác nhau ở nhiều người. Hãy luôn thảo luận với bác sĩ để được chỉ định phương pháp chẩn đoán, điều trị và xử lý tốt nhất dành cho bạn.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây ra bệnh ung thư gan là gì?

Nguyên nhân ung thư gan nguyên phát chưa được biết chính xác. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể góp phần hình thành bệnh, bao gồm:

• Nhiễm trùng mạn tính với các virus gây viêm gan như Viêm gan siêu vi B (HBV) hay Viêm gan siêu vi C (HCV). Những virus này có thể truyền từ người này sang người khác thông qua vật thể bị nhiễm, chẳng hạn kim tiêm, hay qua quan hệ tình dục không an toàn, hay từ mẹ sang con trong khi sinh. Truyền máu cũng có thể làm lan truyền virus.
• Các tế bào gan phát triển những thay đổi hoặc bị đột biến trong ADN.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh ung thư gan?

Bạn có nhiều nguy cơ mắc ung thư gan hơn nếu có các yếu tố sau:

• Tuổi tác: Những người càng lớn tuổi càng dễ bị ung thư
• Giới tính: Nam giới dễ phát triển ung thư gan hơn phụ nữ. Trung bình cứ 2 người nam mới có một người nữ bị ung thư gan
• Chủng tộc và dân tộc: Người châu Á và các đảo Thái Bình Dương dễ bị ung thư gan hơn người châu Âu
• Các bệnh lý khác: Những người có viêm gan siêu vi B (HBV) hay viêm gan siêu vi C (HCV) có nguy cơ ung thư gan cao nhất
• Người béo phì
• Người mắc bệnh xơ gan
• Các bệnh lý chuyển hóa như đái tháo đường
• Uống rượu nhiều và hút thuốc lá
• Sử dụng các steroid để làm tăng sức mạnh và khối cơ
• Tiếp xúc lâu dài với arsenic, aflatoxin, vinyl chloride, và thorium dioxide.

Biến chứng

Ung thư gan có nguy hiểm không?

Nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả, ung thư gan có thể dẫn đến các biến chứng như:

• Suy gan: Các mô ung thư gây những tổn thương nghiêm trọng đến gan bệnh nhân. Điều này khiến gan không thể loại bỏ các độc chất trong cơ thể và dẫn đến bệnh não gan, là nguyên nhân chính gây tử vong do ung thư gan.
• Suy thận: Hiện tượng ung thư gan dẫn đến suy thận gây rối loạn khả năng loại thải chất độc khỏi cơ thể.
• Ung thư gan di căn: Thường gặp các tế bào ung thư di căn đến phổi và xương. Khi di căn đến phúc mạc, gây ra báng bụng. Vì vậy, ung thư gan nằm gần cơ hoành thâm nhiễm trực tiếp lên cơ hoành và màng phổi, có thể dẫn đến tràn dịch, tràn máu màng phổi.

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh ung thư gan?

Nếu bạn có các triệu chứng gợi ý bệnh ung thư gan, bác sĩ sẽ thực hiện những xét nghiệm sau để xác định chẩn đoán thích hợp. Các bước kiểm tra này có thể gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tìm bất kì thay đổi về hình dạng hay kích thước của gan, lách và các cơ quan lân cận bằng cách ấn trên bụng bạn. Bác sĩ cũng có thể tìm dịch tạo thành trong ổ bụng được gọi là báng bụng. Da và mắt sẽ được khám để tìm các dấu hiệu vàng da và vàng mắt.
• Xét nghiệm máu: Bạn có thể cần làm nhiều xét nghiệm máu để đánh giá các vấn đề gan và xem gan hoạt động như thế nào. Một xét nghiệm máu sẽ tìm alphafetoprotein (AFP). Chỉ số xét nghiệm gan AFP cao có thể là một dấu hiệu của ung thư gan.
• Chụp CT, MRI hoặc siêu âm: Bác sĩ có thể chỉ định bạn thực hiện các xét nghiệm hình ảnh trên để quan sát và đánh giá gan cũng như các cơ quan lân cận trong khoang bụng.
• Sinh thiết: Thông thường, bạn không cần sinh thiết để chẩn đoán. Tuy nhiên, bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết gan để tìm các tế bào ung thư trong mô. Bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô nhỏ từ gan của bạn để kiểm tra dưới kính hiển vi.

Ung thư gan có chữa được không?

Ung thư gan nguyên phát sẽ phụ thuộc vào tình trạng của bạn. Bác sĩ sẽ chú ý đến:

• Chức năng của gan;
• Kích thước, vị trí và số lượng khối u;
• Mức độ lan rộng của ung thư;
• Tuổi tác và tình trạng sức khỏe chung của bạn;

Nếu ung thư chưa lan tràn và vẫn còn những mô lành mạnh trong gan bạn, bác sĩ sẽ khuyên bạn thực hiện các phương pháp điều trị sau:

• Phẫu thuật: Bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật cắt bỏ một phần gan, là một thủ thuật loại bỏ khối u khỏi gan của bạn, nếu phần gan còn lại đủ đảm bảo chức năng;
• Phá hủy mô u bằng sóng cao tần: Cắt bằng sóng cao tần sử dụng một đầu dò đặc biệt để phá hủy mô ung thư bằng nhiệt; có thể thực hiện đốt sóng cao tần qua da, qua mổ nội soi hay phối hợp với mổ mở;
• Làm đông đặc khối u bằng vi sóng: Thủ thuật này là dùng nhiệt điện môi của năng lượng vi sóng thông qua điện cực lưỡng cực 16–gause vào trực tiếp khối u, phương pháp này được thực hiện trong những năm 1990 làm cải thiện kiểm soát khối u;
• Thuyên tắc chọn lọc hay thuyên tắc bằng hóa chất: Đây là các thủ thuật chặn dòng máu cung cấp cho khối u gan. Bác sĩ có thể bổ sung các thuốc chống ung thư (thuyên tắc bằng hóa chất) hay không (thuyên tắc chọn lọc). Cả hai thủ thuật đều được thực hiện trên các mạch máu nuôi khối u;
• Xạ trị: Xạ trị liệu pháp sử dụng tia phóng xạ (tia X năng lượng cao) để phá hủy những tế bào ung thư; có thể dùng thay thế các phương pháp đốt nhiệt cao tần, nút mạch khi có chống chỉ định điều trị các phương pháp này;
• Liệu pháp thuốc nhắm trúng đích: Các thuốc nhắm đích được sử dụng để nhắm chuyên biệt vào các tế bào ung thư. Các thuốc này đã được chứng minh có hiệu quả trong điều trị ung thư tế bào gan tiến triển. Các thuốc như sorafenib (Nexavar) đã được sử dụng để kiểm soát ung thư gan tiến triển.
• Ghép gan: Là phương pháp điều trị triệt căn cho ung thư gan giai đoạn sớm, có ưu điểm loại bỏ hết tổn thương trong gan, điều trị tình trạng xơ gan kèm theo và tránh được các biến chứng liên quan đến thể tích gan nhỏ còn lại sau phẫu thuật.

Phòng ngừa

Những biện pháp nào giúp bạn phòng ngừa bệnh ung thư gan?

Bệnh nhân cần chú ý đến nhiều thứ trước, sau phẫu thuật và trong giai đoạn phục hồi. Càng hiểu rõ hơn về bệnh, bạn sẽ càng đương đầu với căn bệnh một cách tích cực hơn. Dưới đây là một số bí quyết mà bạn nên biết để kiếm soát ung thư gan nguyên phát:

• Tái khám thường xuyên. Việc này nên được sắp xếp thực hiện để theo dõi chức năng gan và các triệu chứng tái phát. Bất kì triệu chứng mới được phát hiện nào, bác sĩ nên được biết càng sớm càng tốt.
• Chế độ ăn. Để cải thiện vị giác và khuyến khích ăn, bạn có thể cố ăn các loại protein (sữa, trứng và thịt nạc) và đa vitamin. Hạn chế ăn mỡ động vật. Ăn những thức ăn dễ tiêu hóa. Bạn nên ăn nhiều trái cây và rau.
• Tập thể dục. Tập luyện thích hợp tránh gắng sức quá mức.
• Môi trường sống. Bạn nên tránh đến những nơi đông đúc để tránh các bệnh nhiễm trùng.
• Thói quen sống. Bạn phải từ bỏ uống rượu và hút thuốc lá ngay từ bây giờ. Bên cạnh đó, bạn cần tránh các thuốc và các chất hóa học có thể khiến gan bạn làm việc vất vả hơn.