Bạn nghĩ rằng khi bị đái tháo đường thì chỉ cần kiêng ăn ngọt là đủ? Nhưng bạn có biết có hàng ngàn lý do ảnh hưởng đến lượng đường trong máu, khiến đường huyết không ổn định? Hello Bacsi mách bạn 20 nguyên nhân sau.
1. Đường huyết tăng lên do trà và cà phê
Cà phê là thức uống thông dụng và ưa thích của nhiều người. Một tách cà phê buổi sáng làm bạn hưng phấn và tỉnh táo. Nhưng có một điều bạn không biết là sau khi uống cà phê, đường huyết sẽ tăng lên, ngay cả khi đó chỉ là một tách cà phê đen, không đường và không chứa năng lượng.
Vì sao vậy? Thủ phạm gây tăng đường huyết đó không phải là cà phê, mà là chất caffeine. Và cũng tương tự như vậy khi bạn uống một tách trà đen, trà xanh hoặc các loại nước uống có chứa caffeine khác. Do cơ thể mỗi người phản ứng với caffeine khác nhau, nên khó để đưa ra lượng trà và cà phê bạn nên uống mỗi ngày. Vì vậy, tốt nhất bạn nên theo dõi phản ứng của chính cơ thể mình, và chú ý lượng trà, cà phê mình uống mỗi ngày nhé.
2. Đường huyết không ổn định dù bạn ăn các thức ăn không chứa đường
Khi bị đái tháo đường, bạn thường chú ý chọn lựa các loại đồ ăn không ngọt, không chứa đường bên trong. Nhưng thật ra nhiều loại trong số này lại vẫn có thể làm bạn tăng đường huyết. Tại sao lại như vậy? Bởi chúng vẫn có thể chứa nhiều carbohydrate từ tinh bột. Do vậy, ngoài lượng đường, bạn còn cần chú ý đến tổng lượng carbohydrate trên nhãn thành phần dinh dưỡng của thực phẩm.
Ngoài ra, các loại đường ăn kiêng như sorbitol và xylitol… mặc dù làm đồ ăn có vẻ ít ngọt hơn và ít carbohydrate hơn loại đường thông thường, nhưng chúng vẫn có thể cung cấp đủ năng lượng để làm bạn bị tăng đường huyết.
3. Đường huyết tăng sau một bữa ăn kiểu Hoa
Bạn mới dùng một đĩa bò nấu mè (vừng) hoặc gà sốt chua ngọt? Lúc này đường huyết bạn tăng lên không chỉ do tinh bột từ chén cơm trắng mà còn do lượng dầu mỡ và chất béo trong thức ăn nữa. Các loại đồ ăn béo và nhiều dầu mỡ này thậm chí còn có thể làm đường huyết của bạn tăng lâu hơn.
Cũng như vậy, pizza, khoai tây chiên kiểu Pháp hoặc các loại thức ăn béo ngậy giàu carbohydrate khác đều có thể làm tăng đường huyết, khiến đường huyết không ổn định. Vì vậy, hãy kiểm tra đường huyết của bạn khoảng 2 giờ sau khi ăn để biết và kiểm soát chế độ ăn uống tốt hơn nhé.
4. Bị cảm nặng cũng sẽ làm đường huyết tăng lên
Đường huyết cũng sẽ tăng lên khi cơ thể bạn phải chống chọi với bệnh tật. Lúc này, hãy uống nhiều nước lọc hoặc các loại thức uống khác để giữ cơ thể bạn luôn đủ nước. Nếu bạn bị tiêu chảy hoặc nôn ói kéo dài từ 2 tiếng đồng hồ trở lên hoặc bệnh đã kéo dài 2 ngày mà không khỏi, hãy sớm gặp bác sĩ để được khám và theo dõi.
Cũng đừng quên rằng một số loại thuốc, như kháng sinh và thuốc chống nghẹt mũi, lại có thể ảnh hưởng đến đường huyết của bạn. Vì vậy, hãy thông báo cho bác sĩ biết bạn đang bị tiểu đường, dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ và thường xuyên kiểm tra lượng đường trong máu của mình nhé.
5. Đường huyết không ổn định do stress trong công việc
Công việc của bạn bị quá tải? Bạn đang có những chuyện bực mình và không vui tại công sở? Đừng xem thường nhé.
Khi bị stress, cơ thể chúng ta sẽ sản xuất ra các chất làm đường huyết tăng lên. Việc này cũng thường gặp hơn ở người bị đái tháo đường type 2. Vì vậy, hãy học cách thư giãn, thở sâu và luyện tập để giảm stress. Và nếu được, hãy cố gắng thay đổi và loại bỏ những gì làm bạn căng thẳng.
6. Các loại bánh mì không tăng đường huyết như nhau
Có nhiều loại bánh mì, nhưng có phải tất cả các bánh mì đều làm tăng đường huyết như nhau không?
Một số loại bánh mì, như bánh mì trắng lại chứa lượng carbohydrate nhiều hơn bánh mì làm từ lúa mạch hoặc ngũ cốc. Trong khi đó, loại bánh mì vòng Bagel thịnh hành ở Canada lại chứa nhiều carbohydrate và làm tăng đường huyết nhiều hơn loại bánh mì trắng thông thường. Vì vậy, cần kiểm tra lượng carbohydrate của từng loại bánh mì khác nhau trước khi dùng nhé.
7. Tăng đường huyết khi uống các loại thức uống thể thao
Các loại thức uống thể thao giúp cung cấp nước đầy đủ cho cơ thể bạn, nhưng một vài loại cũng có nhiều đường. Thật ra, chỉ cần uống nước lọc là đã đủ để tập luyện cường độ trung bình trong 1 tiếng đồng hồ. Còn nếu bạn cần tập luyện lâu hơn với cường độ nặng hơn, có thể bạn phải cần đến nước uống thể thao. Nhưng trước tiên, bạn cần hỏi lại bác sĩ để xem loại thức uống nào phù hợp với bạn, do mỗi loại có mức năng lượng, lượng đường và nồng độ chất khoáng khác nhau.
8. Các loại trái cây khô cũng có thể làm tăng đường huyết
Trái cây là một loại thức ăn lành mạnh, nhưng trái cây khô đóng gói lại khác. Một khẩu phần trái cây khô, dù có thể nhỏ hơn, lại có thể chứa nhiều đường hơn. 3 quả chà là đã cung cấp đến 15 gram đường.
9. Các loại thuốc có thể làm bạn tăng đường huyết, như thuốc steroid và thuốc lợi tiểu
Một số loại corticosteroid, như prednisone, có thể điều trị nổi ban da, viêm khớp, hen suyễn và nhiều bệnh khác. Nhưng chúng có thể làm tăng lượng đường trong máu và thậm chí làm xuất hiện tiểu đường ở một số người vốn không có tiểu đường trước đó.
Các loại thuốc lợi tiểu hoặc một số thuốc trầm cảm cũng có thể làm tăng đường huyết như vậy. Do đó, điều quan trọng là bạn không nên tự ý dùng thuốc mà không có sự chỉ định của bác sĩ, và bất cứ khi nào đi khám, bạn cũng cần thông báo với bác sĩ về tình trạng đái tháo đường của mình nhé.
10. Thậm chí các thuốc điều trị cảm cũng có thể làm bạn tăng đường huyết
Các thuốc trị nghẹt mũi có thể có một số chất dễ gây tăng đường huyết, hoặc đôi lúc thành phần của chúng cũng chứa một ít đường và chất cồn bên trong. Vì vậy, bạn cần báo với bác sĩ hoặc dược sĩ để được kê các loại thuốc phù hợp, và nhớ kiểm tra lượng đường trong máu của mình trong quá trình điều trị.
11. Cần thận trọng với các thuốc viên ngừa thai
Các biện pháp ngừa thai nội tiết có chứa estrogen có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa insulin trong cơ thể. Mặc dù vậy, thuốc ngừa thai uống vẫn có thể sử dụng an toàn cho phụ nữ đái tháo đường, miễn là bạn sử dụng đúng loại và liều lượng theo chỉ định của bác sĩ.
Bên cạnh đó, bạn cũng cần theo dõi kỹ lượng đường huyết của mình trong quá trình dùng thuốc. Tùy theo tình trạng bệnh đái tháo đường, bác sĩ cũng có thể cân nhắc sử dụng thuốc tiêm ngừa thai hoặc phương pháp cấy que cho bạn.
12. Muốn giảm đường huyết? Bắt tay vào việc nhà thôi nào!
Những việc nhàm chán như lau nhà, cắt cỏ, rửa chén bát, đi chợ, giặt giũ… lại đem đến một phần thưởng hấp dẫn cho những người đang bị tiểu đường: giúp giảm đường huyết. Nhiều việc nhà bạn làm hằng ngày lại được xếp vào nhóm hoạt động thể lực mức độ trung bình và giúp tăng cường sức khỏe.
Vì vậy, khi đi mua sắm, hãy chịu khó dành thời gian đi bộ quanh chợ, quanh siêu thị lâu hơn một chút, hoặc đậu xe xa lối vào siêu thị hơn để bạn đi bộ được nhiều hơn. Mỗi ngày một ít như vậy lại rất hiệu quả.
13. Giảm đường huyết nhờ yogurt
Một số thức ăn chứa những vi khuẩn “tốt”, như yogurt hoặc probiotic, sẽ giúp bạn tiêu hóa tốt hơn và giúp bạn kiểm soát đường huyết.
Tuy nhiên, một số loại có thêm đường hoặc trái cây. Vì vậy, bạn cũng cần chú ý cẩn thận để tính toán lượng đường ăn vào. Lựa chọn tốt nhất vẫn là yogurt nguyên chất hoặc không đường.
14. Ăn chay để giảm đường huyết
Một nghiên cứu cho thấy những người bị đái tháo đường type 2 khi chuyển sang chế độ ăn chay (hoặc chế độ ăn toàn rau) giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn và giảm lượng insulin cần dùng.
Các thức ăn giàu chất xơ từ ngũ cốc nguyên hạt và đậu đóng vai trò trong việc làm chậm tiêu hóa các chất đường. Nhưng các nhà khoa học cần nghiên cứu thêm để biết liệu chế độ ăn chay có thật sự có ích trong bệnh tiểu đường hay không. Điều quan trọng là hãy nhờ bác sĩ tư vấn kỹ trước khi bạn quyết định thay đổi về chế độ ăn, cũng như theo dõi đường huyết kỹ lưỡng nhé.
15. Quế, loại thực phẩm đầy hứa hẹn
Rắc quế vào món ăn có thể thêm mùi vị mà không cần phải rắc thêm muối, đường hoặc các loại gia vị có chứa năng lượng khác. Một số nghiên cứu còn cho thấy nó cũng giúp cơ thể sử dụng insulin tốt hơn và có thể hạ lượng đường trong máu ở những người bị đái tháo đường type 2.
Tuy nhiên, các bác sĩ cần nghiên cứu thêm để biết chắc điều này. Điều quan trọng là bạn cũng đừng nên lạm dụng. Cần nhớ rằng các chất phụ gia với liều lớn có thể gây tác dụng phụ. Vì vậy, tốt nhất bạn cần thông báo với bác sĩ nếu bạn thường xuyên sử dụng quế.
16. Hãy thận trọng trong khi ngủ!
Đường trong máu có thể hạ thấp đến mức nguy hiểm khi ngủ ở một số người bị tiểu đường, đặc biệt nếu có sử dụng insulin. Tốt nhất bạn cần kiểm tra mức đường máu vào giờ đi ngủ và khi thức dậy. Một bữa ăn nhẹ trước khi ngủ có thể giúp bạn ngăn nguy cơ hạ đường huyết nguy hiểm trong đêm.
Với một số người, đường máu lại có thể tăng vào buổi sáng – ngay cả trước bữa ăn sáng – do thay đổi về nội tiết hoặc do insulin sụt giảm. Do vậy, việc kiểm tra đường huyết thường xuyên rất quan trọng. Một số cơ sở khám chữa bệnh có thể cho bạn theo dõi đường huyết liên tục 24 giờ khi cần thiết, giúp báo hiệu khi đường trong máu của bạn bị tăng cao hoặc hạ thấp quá mức cho phép.
17. Đường huyết có thể không ổn định khi tập luyện thể dục thể thao
Các hoạt động thể lực là cách tăng cường sức khỏe rất tốt cho tất cả mọi người. Nhưng nếu bị tiểu đường, bạn cần điều chỉnh chế độ luyện tập phù hợp với bản thân. Khi bạn tập luyện đủ để đổ mồ hôi và tăng nhịp tim, đường huyết của bạn có thể tăng vọt lên, rồi hạ xuống đột ngột như tàu lượn siêu tốc. Điều này khá nguy hiểm.
Các bài tập luyện về cường độ và sức bền có thể làm đường huyết giảm ít nhất 24 giờ sau đó. Vì vậy, tốt nhất trước khi tập bạn cần ăn một bữa ăn nhẹ và kiểm tra đường huyết trước, trong và sau khi tập luyện.
Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo giải pháp dinh dưỡng đầy đủ và cân đối cho người đái tháo đường tại đây!
18. Đường huyết có thể không ổn định sau khi uống rượu
Các thức uống có chứa cồn có chứa rất nhiều carbohydrate, vì vậy đầu tiên chúng làm bạn tăng đường huyết. Nhưng sau đó đường huyết của bạn có thể bị giảm đến 12 tiếng đồng hồ sau khi uống. Vì vậy, tốt nhất bạn cần ăn trong khi uống và kiểm tra mức đường huyết của mình.
Hội Đái tháo đường Hoa Kỳ khuyên bạn không nên uống hơn một đơn vị cồn một ngày đối với nữ và hai đơn vị một ngày đối với nam. Một đơn vị tương đương 150 ml rượu vang, 350 ml bia hoặc 44 ml rượu mạnh như vodka hoặc whiskey.
19. Đường huyết có thể dao động khi trời nóng
Khi ngoài trời nóng, bạn nên ở trong phòng có máy điều hòa sẽ an toàn hơn. Nhiệt độ nóng sẽ làm đường huyết của bạn khó kiểm soát hơn bình thường. Bạn nên kiểm tra đường huyết thường xuyên và uống nhiều nước để ngăn ngừa mất nước. Nhiệt độ cao cũng có thể ảnh hưởng đến thuốc bạn đang uống, đến máy đo đường huyết và que thử đường huyết. Vì vậy, đừng để chúng trong xe đang có nhiệt độ nóng.
20. Đường huyết dao động do nội tiết tố nữ
Khi nội tiết tố phụ nữ thay đổi, đường huyết cũng sẽ bị thay đổi. Lưu lại các bản ghi chép mức đường huyết hàng tháng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn chu kỳ kinh nguyệt ảnh hưởng đến bạn như thế nào.
Thay đổi nội tiết trong thời kỳ mãn kinh cũng có thể làm đường huyết khó kiểm soát hơn. Thảo luận với bác sĩ xem liệu pháp thay thế nội tiết có phải là ý hay không.
Nhưng liệu đường có phải là kẻ thù của bạn không?
Bạn bị tiểu đường, nhưng bạn lại thích ngọt? Đừng thất vọng. Bạn sẽ không phải kiêng đường tuyệt đối. Các chuyên gia đái tháo đường hiện nay nói rằng tổng lượng carbohydrate mới là quan trọng nhất.
Vì vậy, bạn cần chia thành nhiều bữa nhỏ, nhớ tính đến tổng lượng carbohydrate và calorie, đặc biệt cần tuân theo sự hướng dẫn của bác sĩ để có chế độ ăn phù hợp nhất nhé.
Còn chỉ số đường huyết thì sao?
Tổng lượng carbohydrate hàng ngày được phân bố đều trong suốt thời gian trong ngày là chìa khóa để kiểm soát đường huyết. Một vài người cũng sử dụng chỉ số đường huyết (GI), một chỉ số cho biết một loại thức ăn riêng lẻ nào đó tăng đường huyết lên đến mức nào. Đậu và các loại bánh mì từ ngũ cốc nguyên hạt và ngũ cốc có GI thấp hơn bánh mì trắng hoặc pasta thông thường. Các loại đồ uống trái cây có GI cao hơn trái cây nguyên chất. Nếu bạn thèm đồ ăn có GI cao? Hãy ăn nó cùng với các đồ ăn có chỉ số GI thấp để kiểm soát đường huyết của mình nhé.
