Cảm giác trống rỗng có thể khiến người đàn ông ngày càng lún sâu vào vũng bùn trầm cảm tự hủy hoại bản thân… Nếu có dấu hiệu này, đã đến lúc bạn tìm cách trị bệnh trầm cảm ở nam giới để nhanh chóng lấy lại phong độ rồi đấy!
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính đến năm 2020, trầm cảm là căn bệnh thứ hai gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người chỉ sau bệnh tim mạch. Bệnh trầm cảm ở Việt Nam hiện nay ngày càng gia tăng đặc biệt là giới trẻ. Bệnh trầm cảm từng được coi là “căn bệnh của phụ nữ’, tuy nhiên đã có hơn 6 triệu đàn ông ở Mỹ bị trầm cảm mỗi năm.
Trầm cảm thực sự ảnh hưởng đến cả hai giới, phá vỡ các mối quan hệ, can thiệp vào công việc và các hoạt động hàng ngày. Thế nhưng dấu hiệu bệnh trầm cảm ở nam giới và nguyên nhân gây bệnh sẽ có sự khác biệt so với nữ giới, bạn hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu nhé!
Nhận biết dấu hiệu bệnh trầm cảm ở nam giới
Triệu chứng trầm cảm có thể xảy ra ở cả nam giới và nữ giới bao gồm:
- Ngủ quá ít hoặc quá nhiều
- Thèm ăn, thay đổi cân nặng
- Cảm thấy kích động hoặc mệt mỏi
- Rất khó tập trung vào một công việc
- Không còn niềm vui trong các hoạt động hàng ngày
- Buồn bã, muốn khóc, tội lỗi hoặc cảm giác trống rỗng
Ở nam giới thường sẽ xuất hiện một số triệu chứng trầm cảm ảnh hưởng nhiều hơn nữ giới, nguyên nhân có thể là do yếu tố di truyền, nội tiết tố, áp lực xã hội… Đàn ông bị trầm cảm có thể xuất hiện các hành vi sau đây:
- Tránh tiếp xúc gia đình hoặc xã hội
- Có xu hướng dùng thức uống có cồn
- Làm việc, học tập thất thường, không nghỉ ngơi hợp lý
- Cảm thấy khó khăn trong việc hoàn thành trách nhiệm công việc hoặc gia đình
- Tham gia vào các hành vi rủi ro như cờ bạc, quan hệ tình dục không an toàn, tự tử…
Những thay đổi hành vi xảy ra có thể là kết quả của việc đàn ông cố gắng che giấu trầm cảm vì cố gắng theo đuổi “chuẩn mực nam tính’.
Nỗ lực che giấu trầm cảm có thể khiến đàn ông bị áp lực tâm lý, dễ kích động hoặc thực hiện hành động tự hủy hoại bản thân. Trầm cảm cũng có thể ảnh hưởng đến ham muốn tình dục khiến đàn ông hờ hững chuyện chăn gối.
Dấu hiệu bệnh trầm cảm ở nam giới về mặt cảm xúc
Phụ nữ bị trầm cảm thường có thể dễ dàng biểu lộ cảm xúc nỗi buồn với người khác, tuy nhiên đa số đàn ông lại không dễ dàng thể hiện cảm xúc này. Do đó, trạng thái cảm xúc của đàn ông có thể được chuyển biến theo những cách khác nhau. Dấu hiệu trầm cảm ở nam giới có thể biểu hiện qua mức độ gia tăng các cảm xúc tiêu cực sau đây:
- Cáu gắt
- Phẫn nộ
- Thất vọng
- Hiếu chiến
- Suy nghĩ tự tử
- Cảm giác trống rỗng
Khi mắc bệnh trầm cảm ở nam giới, đàn ông thường kiềm chế khóc và ít bộc lộ cảm xúc buồn bã vì cho rằng đó là biểu hiện của phụ nữ. Thật ra, chẳng có sự phân biệt giới tính nào khi thể hiện cảm xúc nên bạn có thể sống thật với bản thân mà không cần phải lo lắng.
Dấu hiệu trầm cảm ở nam giới về mặt thể chất
Trầm cảm là một tình trạng sức khỏe tâm thần, nhưng cũng có các triệu chứng thể chất. Đàn ông bị trầm cảm có thể gặp phải những dấu hiệu thể chất sau đây:
- Mệt mỏi
- Đau đầu
- Tức ngực
- Vấn đề về tiêu hóa
- Ăn quá nhiều hoặc quá ít
- Giảm cân không kiểm soát
- Ngủ quá nhiều hoặc quá ít
- Đau khớp, chân tay hoặc đau lưng
- Cảm thấy bồn chồn hoặc kích động
Các triệu chứng này có thể phát sinh do ảnh hưởng của trầm cảm đối với chất trong não. Bệnh trầm cảm ở nam giới làm thay đổi mức độ serotonin và norepinephrine, là những chất truyền tin não chi phối nỗi đau và tâm trạng, điều này dẫn đến sự bất thường về thể chất ở nam giới.
Nguyên nhân trầm cảm ở nam giới
Có 5 nguyên nhân trầm cảm ở nam giới phổ biến, bao gồm:
1. Nguyên nhân trầm cảm do chất hóa học trong não
Trong 30 năm qua, trầm cảm thường được coi là một bệnh tâm thần gây ra bởi sự mất cân bằng chất hóa học trong não. Đây là những chất dẫn truyền thông tin giữa các tế bào thần kinh trong não. Các nhà nghiên cứu cho rằng một số chất dẫn truyền thần kinh có liên quan đến nguyên nhân gây ra trầm cảm, hai loại lớn nhất là dopamine và serotonin.
• Dopamine: Bất cứ khi nào bạn cảm thấy có động lực để làm điều gì đó, một phần nhờ vào chất dẫn truyền thần kinh dopamine. Nghiên cứu cho thấy rằng những người bị trầm cảm có lượng dopamine trong não thấp hoặc độ nhạy dopamine cũng bị giảm sút so với những người không bị trầm cảm. Điều này đóng một phần lý do tại sao những người mắc chứng trầm cảm không cảm thấy có động lực để làm bất cứ điều gì, thậm chí đơn giản chỉ là bước ra khỏi giường.
• Serotonin: Một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến trầm cảm tiếp theo là serotonin – chất giúp điều chỉnh sự thèm ăn, tâm trạng và ham muốn tình dục. Lượng serotonin thấp trong não là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến trầm cảm. Do đó, các thuốc chống trầm cảm trên thị trường hiện nay được thiết kế để tăng cường chất dẫn truyền thần kinh này.
2. Nguyên nhân trầm cảm do hormone
Các chất dẫn truyền thần kinh không phải là điều duy nhất gây ra trầm cảm. Hormone trong cơ thể cũng đóng vai trò lớn trong việc này. Ví dụ, ở người có mức testosterone thấp sẽ có nguy cơ trầm cảm cao hơn. Điều này có thể giải thích một phần lý do tại sao phụ nữ dễ bị trầm cảm hơn nam giới và tại sao những người đàn ông trải qua liệu pháp thay thế testosterone có cải thiện tâm trạng. Các nhà khoa học tin rằng nồng độ testosterone có thể thúc đẩy sản xuất dopamine giúp cải thiện tâm trạng.
3. Nguyên nhân trầm cảm do căng thẳng
Trong cuộc sống, một chút căng thẳng là điều tốt để bạn phát triển bản thân. Thế nhưng tình trạng căng thẳng quá nhiều có thể gây ra những tác động xấu cho cơ thể và tâm trí. Khi bạn gặp căng thẳng, cơ thể sẽ tăng mức cortisol. Sự bùng nổ của hormone này kích thích cho bộ não sản xuất ra dopamine để giảm bớt căng thẳng.
Tuy nhiên, khi căng thẳng kéo dài, dopamine sẽ bị cạn kiệt, điều này có thể phá vỡ hệ thống dopamine cơ thể. Khi không có chất dẫn truyền thần kinh thúc đẩy này, bạn bắt đầu cảm thấy thờ ơ và không có động lực để làm bất cứ điều gì.
Những áp lực thành công và gánh vác gia đình khiến đàn ông luôn phải căng thẳng, áp lực và có nguy cơ đối mặt với bệnh trầm cảm ở nam giới.
Tình trạng căng thẳng mãn tính có thể làm ảnh hưởng các bộ phận của não. Lượng cortisol cao quá mức và kéo dài làm ảnh hưởng vùng đồi thị ở não – có chức năng điều hòa ý thức, sự ngủ và sự cảnh giác… Đồng thời, cortisol còn tác động đến hạch hạnh nhân (amygdala) khiến người bệnh nhạy cảm hơn với các kích thích cảm xúc tiêu cực, ví dụ như những câu chuyện buồn hoặc sự thất vọng hàng ngày và ít phản ứng với các cảm xúc tích cực như xem kịch hài, đọc truyện cười…
Căng thẳng mãn tính có thể là một tác nhân gây bệnh trầm cảm ở nam giới nhiều hơn là phụ nữ. Nghiên cứu cho thấy khi phụ nữ gặp phải tình huống căng thẳng, cơ thể họ sẽ tiết ra nhiều oxytocin hơn, điều này thúc đẩy họ giao tiếp với người khác để giảm bớt những cảm xúc tiêu cực. Mặt khác, nam giới thường ít giải phóng oxytocin, từ đó sự căng thẳng có thể làm suy yếu tâm trí và khiến nam giới có nguy cơ bị trầm cảm.
4. Nguyên nhân trầm cảm do ngoại cảnh
Bệnh trầm cảm ở nam giới thường có thể bắt nguồn từ việc được kỳ vọng quá nhiều. Họ phải biết kiềm chế cảm xúc, kiểm soát và làm được nhiều thứ. Những kỳ vọng này có thể che giấu một số triệu chứng thực sự của trầm cảm. Thay vì buồn bã, mệt mỏi, đàn ông có thể thể hiện sự hung hăng và tức giận.
Bệnh trầm cảm ở nam giới khiến họ có xu hướng sa đà vào các thói quen xấu như uống rượu, hút thuốc lá hoặc các hành vi nguy hiểm khác. Họ cũng ít khi chia sẻ cảm giác trống rỗng với bạn bè hoặc gia đình.
Mặc dù quá trình lão hóa của cơ thể không gây ra trầm cảm, nhưng đàn ông lớn tuổi khi mắc các bệnh nội khoa như bệnh tim, đột quỵ, ung thư hoặc các yếu tố gây căng thẳng khác có thể góp phần gây ra bệnh trầm cảm ở nam giới. Bên cạnh đó, các vấn đề tiêu cực xảy ra trong cuộc sống như mất việc, ly hôn, chẩn đoán căn bệnh nghiêm trọng, mất người thân… có thể gây ra nỗi đau đớn trong tinh thần. Nếu bạn không nhanh chóng vượt qua những vấn đề này, về lâu dài có nguy cơ dẫn đến bệnh trầm cảm ở nam giới.
5. Nguyên nhân trầm cảm do tác dụng phụ của thuốc
Nghiên cứu cho thấy một số loại thuốc có thể gây bệnh trầm cảm, tăng nguy cơ tự tử. Một số loại thuốc đã được tìm thấy có liên quan đến trầm cảm bao gồm thuốc chống co giật, statin, chất kích thích, thuốc benzodiazepin, corticosteroid và thuốc chẹn beta.
Nam giới mắc bệnh trầm cảm thường có xu hướng lạm dụng rượu hoặc chất gây nghiện tìm để cải thiện tâm trạng hoặc cảm giác trống rỗng, tuyệt vọng, nhưng thực chất điều này chỉ làm họ tăng thêm cảm giác mệt mỏi.
Cách trị bệnh trầm cảm ở nam giới
Các phương pháp trị bệnh trầm cảm ở nam giới bao gồm:
1. Tập thể dục đều đặn
Nghiên cứu cho thấy thói quen tập thể dục thường xuyên có thể mang lại hiệu quả như một “liều thuốc” tự nhiên giúp giảm các triệu chứng trầm cảm và ngăn ngừa tái phát. Khi mới bắt đầu tập thể dục, bạn có thể cảm thấy chán nản, mệt mỏi. Để duy trì động lực tập luyện, bạn có thể áp dụng các lời khuyên sau đây:
• Tìm các bài tập nhịp nhàng: Để mang lại hiệu quả trong việc trị bệnh trầm cảm ở nam giới, bạn hãy tập thể dục nhịp nhàng chẳng hạn như đi bộ, tập tạ, bơi hoặc võ thuật để có thể vận động toàn thân.
• Tìm người bạn tập cùng: Điều này không chỉ giúp bạn tăng khả năng giao tiếp xã hội, mà còn giúp có thêm động lực tập luyện. Bạn có thể thử tham gia câu lạc bộ chạy bộ, tìm bạn cùng chơi quần vợt, đăng ký tham gia bóng đá hoặc bóng chuyền.
Để trị bệnh trầm cảm ở nam giới, bạn nên dành ít nhất 30 phút tập thể dục mỗi ngày. Bạn có thể bắt đầu từ từ, không nên quá ép mình. Ví dụ hôm đầu tiên bạn có thể đi bộ 10 phút, rồi sau đó tăng dần.
2. Xây dựng chế độ ăn uống
Bạn nên xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm:
• Giảm thiểu đường và carbs tinh chế: Những đồ ăn nhẹ như thức ăn có đường, đồ nướng, mì ống, khoai tây chiên… có thể mang lại cảm giác ngon miệng nhưng cũng có nguy cơ khiến bạn bị suy giảm năng lượng và tâm trạng.
• Ăn nhiều axit béo omega-3: Chất này có thể giúp bạn tăng cường tâm trạng. Các nguồn cung cấp dinh dưỡng này bao gồm cá béo (cá hồi, cá trích, cá thu, cá cơm, cá mòi), rong biển, hạt lanh và quả óc chó.
• Bổ sung thực phẩm cải thiện tâm trạng: Bạn có thể ăn chuối có chứa magie giúp giảm lo âu, vitamin B6 thúc đẩy sự tỉnh táo, tryptophan để tăng mức serotonin cải thiện tâm trạng. Bạn cũng có thể bổ sung vào thực đơn món rau bó xôi chứa magie để cải thiện giấc ngủ.
• Cung cấp thêm vitamin B: Cơ thể khi thiếu vitamin B có thể mắc phải trầm cảm. Bạn nên ăn nhiều trái cây có múi, rau xanh, đậu, thịt gà và trứng.
3. Thay đổi lối sống tích cực
Việc thay đổi lối sống tích cực có thể giúp bạn giảm bệnh trầm cảm và phòng ngừa tái phát. Các cách thực hiện bao gồm:
• Đặt mục tiêu ngủ đủ 8 tiếng: Trầm cảm thường liên quan đến vấn đề giấc ngủ, cho dù bạn ngủ quá ít hay quá nhiều, tâm trạng của bạn đều bị ảnh hưởng.
• Kiểm soát sự căng thẳng: Căng thẳng kéo dài không chỉ gây ra bệnh trầm cảm ở nam giới mà còn làm trầm trọng thêm chứng bệnh này. Vì thế bạn cần sắp xếp, giảm áp lực khi gặp các vấn đề như quá tải công việc, tiền bạc, các mối quan hệ…
• Học cách thư giãn: Thói quen cho phép bản thân thư giãn mỗi ngày có thể giúp bạn giảm các triệu chứng trầm cảm, giảm căng thẳng, tăng cảm giác vui vẻ và hạnh phúc. Bạn hãy thử tập yoga, hít thở sâu, thư giãn cơ hoặc thiền định.
• Dành thời gian tiếp xúc ánh sáng mặt trời: Bạn nên ra ngoài và phơi mình dưới ánh mặt trời để giúp tăng mức serotonin và cải thiện tâm trạng. Bạn có thể dành chút thời gian đi dạo, uống cà phê bên ngoài, làm một số công việc trong sân hoặc tập thể dục ngoài trời.
4. Hạn chế các yếu tố nguy cơ
Các nguyên nhân trầm cảm ở nam giới bắt nguồn từ nhiều yếu tố như sinh học, tâm lý và xã hội, lối sống, các mối quan hệ… Vì thế, bạn nên chú ý đến người thân hoặc người quen xung quanh có những vấn đề như:
- Bị lạm dụng thời thơ ấu
- Có tiền sử lạm dụng rượu hoặc ma túy
- Gặp chấn thương về tâm lý hoặc thể chất
- Cô đơn và ít nhận được sự hỗ trợ của xã hội
- Không có khả năng kiểm soát căng thẳng hiệu quả
Bệnh trầm cảm ở nam giới thường khiến họ có xu hướng sống khép mình, tách rời với thế giới xung quanh. Nếu gặp phải trường hợp này, bạn hãy liên tục động viên và quan tâm họ mỗi ngày, một hành động dù chỉ nhỏ nhoi nhưng có thể tác động lớn thúc đẩy về mặt tâm lý và cải thiện tâm trạng.
Bạn có thể bắt đầu bằng cách chỉ ra cách hành xử của người đàn ông đó đã thay đổi một cách tinh tế, tránh thể hiện cảm xúc khiến họ cảm giác như bị chỉ trích. Sau đó bạn đề nghị họ kiểm tra tổng quát bác sĩ để chẩn đoán chính xác về bệnh. Nhiều người thường ngại khi nói về cảm xúc của họ, vì vậy bạn hãy cố gắng loại bỏ những rào cản để họ có thể nói rõ hơn về tình trạng hiện tại. Sau đó, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ trị bệnh trầm cảm ở nam giới phù hợp.
Thuốc chống trầm cảm có thể giúp giảm một số triệu chứng, nhưng không chữa được nguyên nhân trầm cảm. Đây không phải là một giải pháp lâu dài do còn đi kèm với tác dụng phụ. Quá trình trị bệnh trầm cảm ở nam giới cần có sự phối hợp nhiều phương pháp khác nhau về tinh thần và thể chất.
Bệnh trầm cảm ở nam giới thường rất khó phát hiện, bởi lẽ chính bản thân họ cũng tự mình chối bỏ những cảm xúc tiêu cực đang gặp phải. Khi đã sẵn sàng đối mặt với bản thân và chia sẻ với những người mình tin tưởng, bạn sẽ nhanh chóng lấy lại phong độ của người đàn ông bản lĩnh như ngày nào!
Hoàng Trí HELLO BACSI
[embed-health-tool-bmi]
