Mặc dù vẹo cổ ở trẻ sơ sinh không gây đau đớn nhưng có thể khiến bé gặp khó khăn khi vận động, xoay cổ hoặc khi nhìn sang hai bên.
Vẹo cổ (torticollis) là tình trạng mà đầu của bé bị nghiêng sang một bên và cằm nghiêng sang hướng ngược lại. Nguyên nhân là do cơ sternocleidomastoid (SCM), một cơ nối xương ức và xương đòn với hộp sọ bị kéo căng. Theo thống kê, cứ 250 bé thì lại có 1 bé bị vẹo cổ nghiêng đầu.
Dấu hiệu trẻ bị vẹo cổ
Những triệu chứng của chứng vẹo cổ ở trẻ sơ sinh biểu hiện khá rõ ràng nên bạn có thể dễ dàng phát hiện. Dưới đây là một số triệu chứng “đáng nghi’ mà bạn nên đưa trẻ đi khám sớm:
- Bé chỉ nghiêng đầu về một hướng
- Bé chỉ thích bú một bên vú do tật vẹo cổ ở trẻ sơ sinh làm giới hạn chuyển động đầu của bé
- Ở cổ xuất hiện một khối u nhỏ nếu cơ SCM bị tổn thương.
Cách chữa vẹo cổ ở trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh bị vẹo cổ có chữa được không, trẻ bị vẹo cổ phải làm sao là những điều đầu tiên mà cha mẹ nghĩ đến khi nghe tin bé cưng mắc phải tình trạng này. Nếu được chẩn đoán mắc chứng vẹo cổ ở trẻ sơ sinh, bạn nên điều trị cho bé trước 6 tháng tuổi bởi đây là giai đoạn mà hệ thống cơ xương còn linh hoạt.
Tuy thuộc vào nguyên nhân mà bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp. Nếu bé bị vẹo cổ nghiêng đầu là do bệnh, bác sĩ sẽ tập trung điều trị bệnh. Còn nếu vẹo cổ bẩm sinh, bác sĩ sẽ điều trị theo những cách sau:
1. Tập vật lý trị liệu
Các bài tập có thể được thực hiện tại nhà với cha mẹ hoặc chuyên gia. Nếu bạn trực tiếp tập cho bé, bạn cần nhờ các chuyên gia vật lý trị liệu nhi khoa huấn luyện kỹ. Cùng với việc luyện tập là việc đi khám thường xuyên để đánh giá tiến độ điều trị.
Hãy nhớ đừng bao giờ tập các bài tập này nếu không có sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế. Tham vấn với chuyên gia là điều cần thiết trước khi thực hiện bất kỳ bài tập nào với cổ của bé.
Các bài tập này giúp cơ SCM bớt bị kéo căng và giúp trở lại hình dạng bình thường. Đầu bé được kéo căng nhẹ nhàng theo nhiều hướng khác nhau nên làm giảm độ nghiêng. Đa phần, các bài tập phải mất hơn 6 tháng mới thấy hiệu quả.
2. Đeo vòng cổ TOT (tubular orthosis for torticollis)
Vòng cổ TOT là loại dụng cụ đơn giản giúp cố định phần cổ của bé. Vòng cổ TOT tạo ra một áp lực nhẹ nhàng lên phía đối diện với hướng đầu bị nghiêng, sau đó nhẹ nhàng đưa cổ đến vị trí căn chỉnh chính xác bằng cách kéo căng cơ SCM. Bác sĩ sẽ hướng dẫn cha mẹ cách lấy và tháo vòng cổ. Bé sẽ phải đeo vòng cổ trong một khoảng thời gian được quy định mỗi ngày. Đa số các loại vòng cổ đều có thể giặt được vì chúng được làm từ nhựa hoặc vải. Vòng cổ TOT thường được khuyến khích sử dụng cùng với phương pháp tập vật lý trị liệu.
3. Thuốc tiêm Botox
Thuốc tiêm Botulinum, còn được gọi là Botox, giúp làm giảm sự căng cơ và giảm độ nghiêng đầu. Thuốc Botox sẽ được tiêm trực tiếp vào cơ SCM để giải phóng sức căng. Bé có thể phải trải qua nhiều lần tiêm tùy thuộc vào cường độ bệnh.
Botox là cách chữa vẹo cổ ở trẻ sơ sinh nằm giữa vật lý trị liệu và phẫu thuật. Ở người lớn, Botox được sử dụng để điều trị co thắt cơ. Tuy nhiên, phương pháp điều trị này chỉ phù hợp với các bé hơn 6 tháng tuổi.
4. Phẫu thuật
Đây là lựa chọn cuối cùng nếu các biện pháp can thiệp trên không có tác dụng. Quy trình phẫu thuật như thế nào phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Phương pháp phẫu thuật thường được đi kèm với các buổi vật lý trị liệu chuyên sâu kéo dài hơn 3 tháng. Ngoài ra, bé cũng phải đeo nẹp để duy trì vị trí chính xác của đầu.
Tật vẹo cổ ở trẻ sơ sinh được chẩn đoán như thế nào?
1. Kiểm tra trực tiếp: Đây là cách xác định chứng vẹo cổ ở trẻ sơ sinh nhanh nhất. Bác sĩ có thể di chuyển đầu của bé và cảm nhận xem cơ SCM có căng ra hay không. Nếu cơ cổ bị thương khi chào đời, bác sĩ sẽ tìm xem có sẹo lưu lại không. Kiểm tra bé ngay sau khi sinh và vài ngày sau đó. Điều này giúp phát hiện sớm chứng vẹo cổ ở trẻ sơ sinh. Nếu bé bị vẹo cổ do bệnh, bác sĩ sẽ tìm các triệu chứng của bệnh và sẽ hỏi bạn về lịch sử bệnh của bé.
2. Chụp X-quang: X-quang giúp cung cấp một hình ảnh rõ ràng về cấu trúc xương. Phương pháp này không chỉ giúp phát hiện tật vẹo cổ mà còn giúp phát hiện các rối loạn về xương khác.
3. Siêu âm: Phương pháp sử dụng sóng âm thanh tần số cao để tạo ra các hình ảnh chính xác của cơ và mạch máu. Thông qua việc đánh giá các hình ảnh siêu âm, bác sĩ sẽ xác định chính xác cơ SCM có đang gặp vấn đề hay không.
Biến chứng lâu dài của chứng vẹo cổ ở trẻ sơ sinh
Nếu không được điều trị, tình trạng vẹo cổ ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến các biến chứng:
1. Đầu lép: Bé bị vẹo cổ nghiêng đầu nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến chứng đầu lép vì việc nằm nghiêng một bên khi ngủ quá lâu có thể khiến đầu bé bị thon và dẹt.
2. Khuôn mặt mất cân đối: Tính bất đối xứng xảy ra khi một bên của khuôn mặt quá khác với phía bên kia. Khi bé có xu hướng nghiêng đầu theo một bên, cơ mặt sẽ sắp xếp sai.
3. Rối loạn xương: Bé bị vẹo cổ nghiêng đầu có nguy cơ mắc các vấn đề về xương. Do đầu nghiêng sang một bên, các phần khác của cơ thể sẽ sắp xếp không bình thường. Điều này khiến xương kết hợp không chính xác, dẫn đến các biến chứng về xương như loạn sản xương khuỷu, bàn chân khoèo…
Bạn có thể hỗ trợ bé bằng cách nào?
Ngoài việc tuân theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ, bạn có thể hỗ trợ bé vượt qua tật vẹo cổ ở trẻ sơ sinh theo những cách sau:
1. Cho bé nằm sấp lâu hơn
Các chuyên gia nhi khoa xác nhận hoạt động đơn giản này có thể giúp phát triển thể chất của bé. Nằm sấp sẽ giúp củng cố cổ và cơ, kích thích bé sử dụng cơ bắp nhiều hơn.
2. Bắt bé nhìn theo hướng khác
Một cách khác để khắc phục chứng vẹo cổ nghiêng đầu là khuyến khích bé quay đầu theo hướng ngược lại. Sử dụng thức ăn hoặc đồ chơi để dụ bé. Điều này giúp kích thích các cơ cổ tự nhiên. Trong thời gian cho bú, bạn có thể đặt bình sữa hoặc cho bé bú bên vú ngược lại với hướng nghiêng đầu của bé. Điều này sẽ giúp các cơ SCM thư giãn, giảm các triệu chứng vẹo cổ
3. Quan sát tư thế ngủ của bé
Bạn nên tránh cho bé dùng các vật cố định bé ở một tư thế duy nhất vì nó có thể làm tăng nguy cơ đầu bẹt. Cha mẹ có thể sử dụng gối hỗ trợ cổ. Tuy nhiên, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Trẻ sơ sinh bị vẹo cổ: Nguyên nhân do đâu?
Vẹo cổ ở trẻ sơ sinh được phân thành hai loại: vẹo cổ bẩm sinh và vẹo cổ do bệnh.
Vẹo cổ bẩm sinh
Tình trạng mà khi sinh ra cổ bé đã bị vẹo, khiến bé hay nghiêng đầu sang một bên trong 3 tháng đầu. Nguyên nhân thường là do:
1. Thai ngôi mông
Nếu là thai ngôi mông, mông của bé sẽ được sinh ra đầu tiên. Như vậy, cổ của bé có thể bị kéo căng và mắc kẹt trong ống sinh. Điều này khiến cơ SCM bị rách, gây chảy máu và bầm tím bên trong.
2. Các vấn đề phát triển ở thai nhi
Trong quá trình phát triển, cổ của bé có thể bị vẹo khiến cơ SCM bị rút ngắn. Nguyên nhân có thể là do:
- Những bất thường xảy ra trong quá trình hình thành đốt sống cổ hay hội chứng dính bẩm sinh các đốt sống cổ Klippel-Feil. Lúc này, các đốt sống cổ bị dính vào nhau làm cho vùng cổ khó chuyển động và có khuynh hướng nghiêng qua một bên. Tuy nhiên, nguyên nhân này thường không phổ biến.
- Thai nhi bị thương: những tác động vật lý lên tử cung có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của bào thai. Điều này khiến cơ cổ của bé bị suy yếu và khi sinh ra đầu bé bị nghiêng sang một bên.
3. Chấn thương trong quá trình sinh
Bé bị mắc kẹt trong ống sinh được đưa ra ngoài với sự hỗ trợ của kẹp forcep hoặc giác hút sẽ có nguy cơ cao bị vẹo cổ sau khi sinh. Do việc sử dụng lực quá mạnh để “kéo” bé ra ngoài có thể khiến cơ SCM bị chấn thương. Ngoài ra, việc sử dụng các dụng cụ hỗ trợ sinh sản không đúng cách cũng có thể khiến bé bị vẹo cổ nghiêng đầu.
Vẹo cổ ở trẻ sơ sinh do bệnh
Vẹo cổ có thể là do tác dụng phụ của một vấn đề sức khỏe nào đó. Nếu do nguyên nhân này thì khi chào đời, bé sẽ không bị. Một số vấn đề sức khỏe thường gây chứng vẹo cổ ở trẻ sơ sinh:
1. Lệch mắt
Bé bị lệch mắt có thể gặp khó khăn trong việc nhận biết chiều sâu và khoảng cách. Vì cố gắng để nhìn thấy, bé sẽ nghiêng đầu. Việc bé nghiêng đầu quá nhiều có thể khiến cơ SCM bị căng ra, dẫn đến chứng vẹo cổ.
Nếu là do nguyên nhân này, khi sinh ra, cơ SCM vẫn khỏe mạnh. Do đó, chứng vẹo cổ chỉ là tình trạng nhẹ mà quan trọng là các vấn đề ở mắt.
2. Hội chứng Sandifer
Những bé bị bệnh trào ngược dạ dày thực quản nghiêm trọng (GERD) có thể phát triển một chứng rối loạn nhi khoa hiếm gặp được gọi là hội chứng Sandifer. Nếu là tình huống này, các cơ của bé sẽ bị co bất thường cùng với những cơn trào ngược. Tuy nhiên, hội chứng này rất hiếm khi xảy ra.
3. Vẹo cổ bộc phát
Trẻ sơ sinh thường nghiêng đầu từ vài giờ đến vài ngày. Bé sẽ nghiêng theo bất cứ hướng nào và sau đó trở lại bình thường. Tình trạng này lặp đi lặp lại nhiều lần kèm theo các triệu chứng như mất phương hướng, buồn ngủ và khó chịu, thường xuất hiện nhiều trong 12 tháng đầu và biến mất sau khi bé được 5 tuổi. Nguyên nhân khiến bé bị nghiêng đầu vẫn chưa xác định nhưng có thể là do các vấn đề liên quan đến thần kinh.
4. Hội chứng Grisel
Nhiễm trùng mũi, họng có thể gây viêm cơ cổ, dẫn đến khớp chẩm đốt bị trật. Tình trạng này còn có thể xảy ra do nhiễm trùng amidan, sùi vòm họng và viêm tai giữa. Các khớp bị trật sẽ khiến đầu bé bị nghiêng, gây ra chứng vẹo cổ. Hội chứng Grisel có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất ở trẻ vị thành niên.
5. Gật đầu co cứng
Đây là tình trạng xuất hiện ba vấn đề cùng một lúc: gật đầu, rối loạn nhịp tim và rung giật nhãn cầu. Nguyên nhân gây ra tình trạng này hiện vẫn chưa rõ nhưng được cho là có liên quan đến việc thiếu sắt, vitamin D và rối loạn não.
6. Nhiễm trùng và thương tích
Bé có thể bị vẹo cổ nghiêng đầu do các chấn thương trực tiếp. Ngoài ra, việc nhiễm trùng cột sống cổ và các mô xung quanh cũng có thể gây ra tình trạng này.
Ngăn ngừa bệnh vẹo cổ ở trẻ sơ sinh
Có một vài điều mà bạn có thể làm để giảm nguy cơ bé bị vẹo cổ:
1. Chuyển dạ an toàn để tránh vẹo cổ ở trẻ sơ sinh
Thai ngôi mông có thể làm tăng nguy cơ bị vẹo cổ do chấn thương khi chào đời. Nếu cảm thấy rằng việc sinh thường có thể gây hại thì bác sĩ sẽ chỉ định sinh mổ.
2. Tìm ra những dấu hiệu ban đầu của các vấn đề liên quan đến bệnh vẹo cổ
Vẹo cổ ở trẻ sơ sinh có thể do một số vấn đề về sức khỏe. Hãy thận trọng với các dấu hiệu bởi phát hiện sớm sẽ giúp tỷ lệ điều trị thành công cao hơn.
Vẹo cổ không gây đau đớn nhưng nó có thể làm thay đổi gương mặt của bé. Ngoài ra, bé cũng sẽ gặp khó khăn trong việc xoay đầu. Quan sát các dấu hiệu và đưa bé đến bác sĩ nếu bạn nghi ngờ rằng cổ của bé bị vẹo để có các biện pháp điều trị kịp thời nhé.
[embed-health-tool-vaccination-tool]
