Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đi ngoài phân lỏng: Tại sao và làm thế nào để ngăn chặn?

Trong các bệnh mùa hè mà trẻ có thể gặp thì không thể không nhắc đến đi ngoài phân lỏng. Đây là một tình trạng khá phổ biến, tuy nhiên, nếu mẹ không quan tâm đúng mức thì tình trạng này cũng có thể gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sự tăng trưởng và phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. 

Truy tìm nguyên nhân trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đi ngoài phân lỏng

Có khá nhiều lời giải thích cho việc vì sao trẻ sơ sinh bị tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến thường gặp nhất:

Nhiễm virus Rota

Virus Rota là siêu vi trùng gây nhiễm khuẩn dạ dày ruột cấp rất thường gặp ở trẻ nhỏ trong 5 năm đầu đời. Đây được xem là nguyên nhân hàng đầu gây nên tình trạng đi ngoài phân lỏng ở trẻ nhỏ.

Khi bị nhiễm virus Rota, trẻ thường có các biểu hiện như sốt, nôn, đi cầu nhiều lần trong ngày, đi phân lỏng. Những tình trạng trên dễ khiến trẻ bị mất nước. Thời gian mắc bệnh có thể kéo dài từ 3 – 7 ngày. Sau đó, trẻ cần nhiều thời gian để phục hồi.

Nhiễm ký sinh trùng

Trẻ nhiễm ký sinh trùng, đặc biệt là loại ký sinh trùng Giardia lamblia, sẽ dẫn đến đi ngoài phân lỏng. Trẻ mắc bệnh thường có các triệu chứng như phân nổi, có mùi và nhờn; đau bụng; đầy hơi; buồn nôn. Một số triệu chứng khác kèm theo nhưng ít phổ biến hơn bao gồm sốt, ngứa da, nổi mề đay, sưng mắt và khớp.

Khi bắt đầu nhiễm bệnh, bé thường đi tiêu 2 đến 5 lần phân lỏng mỗi ngày và tình trạng mệt mỏi ngày càng tăng dần. Theo thời gian, bệnh giardia cũng có thể gây sụt cân và khiến cơ thể không hấp thụ được các chất dinh dưỡng như chất béo, đường sữa, vitamin A và vitamin B12.

Nhiễm khuẩn

Việc trẻ bị nhiễm khuẩn cũng là một trong các nguyên nhân thường gặp và có liên quan đến vấn đề an toàn, vệ sinh thực phẩm. Các vi khuẩn thường thấy nhất như E.coli, Salmonella, Shigella, vi khuẩn tả (Vibrio cholerae)… sẽ gây ra những triệu chứng tiêu chảy khác nhau.

Dùng thuốc kháng sinh

Việc trẻ uống thuốc kháng sinh cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ nhỏ đi ngoài phân lỏng. Nguyên do là bởi thuốc kháng sinh có tác dụng diệt khuẩn nên sẽ tiêu diệt cả vi khuẩn gây hại và lợi khuẩn có trong đường tiêu hóa của trẻ. Hậu quả là hệ vi sinh đường ruột của trẻ bị mất cân bằng dẫn đến tiêu chảy. 

Không dung nạp lactose

Một số bé bị thiếu hụt men lactase trong cơ thể, loại men có vai trò tiêu hóa đường lactose có trong sữa. Sự thiếu hụt men lactase sẽ khiến trẻ không hấp thu được các sản phẩm từ sữa.

Khi cơ thể trẻ không hấp thu và tiêu hóa được lactose sẽ dẫn đến ứ đọng loại đường này trong ruột. Lúc này, lactose sẽ chuyển hóa thành axit lactic khiến trẻ bị tiêu chảy. Các bé bị tiêu chảy trong trường hợp này thường có dấu hiệu chướng bụng, sôi bụng. Tình trạng bệnh của trẻ nặng hay nhẹ còn tùy vào lượng lactose trẻ tiêu thụ ít hay nhiều. 

Dị ứng hay không dung nạp thực phẩm

Trường hợp dị ứng thực phẩm có thể xảy ra sau vài phút hoặc vài giờ sau khi ăn, nguyên nhân chủ yếu là do protein trong thức ăn. Các triệu chứng dễ gặp là đau bụng, buồn nôn, chóng mặt, tiêu chảy, có thể khó thở, hạ huyết áp…

Các vấn đề liên quan đến sữa 

Ngoài những vấn đề liên quan đến dị ứng và không dung nạp lactose, trẻ sơ sinh đi phân lỏng cũng có thể là do không hợp những thành phần có trong sữa. Một số loại sữa có thành phần đạm biến tính, khó tiêu do trải qua gia nhiệt nhiều lần cũng khiến trẻ nhỏ gặp rối loạn về tiêu hoá và có dấu hiệu đi phân lỏng.

Triệu chứng khi trẻ nhỏ bị đi ngoài phân lỏng

Các biểu hiện đầu tiên có thể gặp ở trẻ là đi ngoài phân lỏng từ 3 lần trở lên trong 24 giờ, có mùi hôi tanh. Trẻ sơ sinh sẽ có thêm triệu chứng mệt mỏi, quấy khóc, nôn… Số lần đi ngoài của trẻ nhiều hơn rất nhiều so với bình thường. 

Do hệ tiêu hóa chưa hoàn chỉnh nên trẻ sơ sinh có thể đi ngoài 5 – 6 lần/ngày, thậm chí đến 10 lần/ngày. Nếu bé đi ngoài 10 lần/ngày nhưng vẫn bú mẹ bình thường, không có tình trạng sụt cân thì có thể không bị tiêu chảy. Tuy nhiên, nếu con bỏ bú, sụt cân thì cần cho trẻ đi khám ngay.

Trẻ nhỏ đi ngoài phân lỏng phải làm sao?

Dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng trong điều trị tiêu chảy cho con. Bố mẹ cần cho con uống bù nước, nên tránh sử dụng thực phẩm chứa nhiều lactose, sữa có chứa đạm biến tính khó tiêu và những thức ăn, nước uống có nồng độ đường hoặc muối quá cao. 

Bố mẹ cũng cần tiếp tục cho trẻ ăn và bú bình thường (nếu trẻ còn bú). Bạn cũng cần chú ý cho con dùng thức ăn dễ tiêu và các thực phẩm giúp bổ sung lợi khuẩn như sữa chua. Điều này sẽ giúp thiết lập sự cân bằng của hệ vi sinh đường ruột, giúp tăng sức đề kháng của hệ tiêu hóa, kìm hãm sự phát triển của các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng…, giúp trẻ nhanh chóng khỏi bệnh.

Khi nào bố mẹ cần đưa trẻ nhỏ đi khám bác sĩ?

Dưới đây là các triệu chứng “báo động” mà bạn cần biết để đưa con đến bệnh viện kịp thời:

• Bé bị tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày mà không thuyên giảm
• Phân của trẻ có lẫn máu. Máu có thể màu đỏ tươi, hồng hoặc nâu đen lẫn chất nhầy như nước mũi
• Bụng trẻ bị đau khi sờ vào
• Nôn ói nhiều, không thể ăn uống được
• Có dấu hiệu mất nước nặng như da nhăn, mắt trũng, khóc không có nước mắt, tiểu ít, thần thái lờ đờ, da nổi ban,…
• Trẻ bị tiêu chảy kèm theo sốt cao.

Bí kíp để trẻ sơ sinh không gặp phải tình trạng đi ngoài phân lỏng

Khi đã hiểu cặn kẽ nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đi ngoài phân lỏng thì chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa bệnh cho trẻ một cách hiệu quả. Cha mẹ cần bảo vệ con bằng các biện pháp đơn giản sau:

• Các thành viên trong gia đình thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc nước ấm để ngăn không cho virus, vi khuẩn có cơ hội lây lan. Hãy tạo thói quen rửa tay thường xuyên sau khi ra ngoài, chạm vào các bề mặt nơi công cộng, trước và sau khi nấu ăn, trước khi pha sữa hay cho trẻ ăn.  
• Vệ sinh đồ chơi cho con thường xuyên với nước ấm hay nước tẩy rửa chuyên dụng. Do các bé thường xuyên cho mọi thứ vào trong miệng, nên điều này vô tình làm trẻ bị nhiễm khuẩn 
• Bạn nên cho trẻ ăn chín, uống sôi, cung cấp cho con một chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ dinh dưỡng cần thiết.
• Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và nếu được, hãy cho bé bú đến khi con được 24 tháng tuổi. Đối với những trẻ không thể bú mẹ, bạn có thể tham khảo lựa chọn các công thức sữa dễ tiêu hóa, êm dịu đường ruột, giúp bé đi phân đều và đẹp. Ưu tiên hàng đầu là những công thức sữa chỉ qua quy trình xử lý nhiệt nhẹ một lần. Nguyên nhân là do đạm sữa rất nhạy cảm với sự thay đổi của nhiệt độ và dễ bị biến đổi cấu trúc. Nếu trong quá trình sản xuất, sữa trải qua nhiều lần xử lý nhiệt thì có thể khiến đạm tự nhiên trong sữa bị biến tính, từ đó gây khó tiêu và khiến bé dễ gặp các vấn đề tiêu hoá như đi ngoài phân lỏng. Quy trình xử lý nhiệt nhẹ một lần sẽ giúp bảo toàn 90% đạm mềm, nhỏ, tự nhiên trong sữa, giúp bé dễ hấp thu và tránh được các tình trạng rối loạn tiêu hoá. Ngoài ra, mẹ cũng nên lựa chọn những công thức sữa giúp bé êm dịu tiêu hoá, êm bụng, êm giấc với nguồn sữa mát chất lượng cao, ví dụ như nguồn sữa từ giống bò thuần chủng Hà Lan. Bên cạnh đó, công thức sữa cũng nên có hương vị thanh nhạt, hợp vị để dễ hạp vị bé hơn.
• Cho trẻ chích ngừa tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch.

Đi ngoài phân lỏng là một tình trạng phổ biến nhưng có thể chuyển biến rất nguy hiểm nếu như cha mẹ lơ là, không chăm con chu đáo. Hy vọng qua bài viết này, các bậc phụ huynh sẽ có thêm kiến thức trong việc chăm sóc nếu trẻ gặp các trường hợp tương tự như trên.