Yếu tố di truyền cũng là một nguyên nhân gây bệnh mù màu. Vì vậy, nếu gia đình có tiền sử mắc bệnh này, bạn nên sớm làm kiểm tra mù màu để kiểm tra tình trạng bản thân.
Bệnh mù màu không thật sự nghiêm trọng như nhiều người lầm tưởng. Phần lớn những người mắc bệnh mù màu vẫn có thể phân biệt một số màu sắc nhưng lại không thể phân biệt các sắc tố còn lại. Do đó, rối loạn sắc giác, hay thị lực màu kém đôi khi là tên gọi đúng hơn thay vì mù màu. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp hiếm gặp không thể nhìn thấy bất cứ màu gì.
Bệnh lý này phổ biến ở cánh mày râu hơn, với tỷ lệ 1/12 người mắc bệnh ở nam giới, trong khi ở nữ là 1/200.
Hầu hết người bị bệnh mù máu đều gặp khó khăn trong việc phân biệt ba màu sắc cơ bản là đỏ, vàng và xanh lá cây. Ít gặp hơn là màu xanh lam, xanh lá cây và vàng. Các bài kiểm tra mù màu sẽ giúp bác sĩ phát hiện được bạn gặp vấn đề trong việc nhận dạng màu sắc nào và khiếm khuyết thị giác cụ thể là gì.
Cơ chế nhận biết màu sắc của mắt và cơ chế hình thành bệnh mù màu
Võng mạc là lớp tế bào nhạy cảm với ánh sáng, nằm phía sau nhãn cầu. Tế bào cấu tạo của võng mạc có hai loại là:
- Tế bào hình que: cảm nhận ánh sáng và bóng tối
- Tế bào hình nón: nhạy cảm với các bước sóng ánh sáng khác nhau và chịu trách nhiệm nhận biết màu sắc. Gồm có: ánh sáng đỏ (bước sóng dài), ánh sáng xanh lục (bước sóng trung bình) và ánh sáng xanh lam (bước sóng ngắn).
Ba loại tế bào hình nón thu nhận các bước sóng từ ánh sáng và truyền tín hiệu theo dây thần kinh thị giác, đưa đến não. Các bước sóng kết hợp với nhau để tạo ra tất cả các màu sắc trong cầu vồng.
Nếu bạn mắc bệnh mù màu, điều này nghĩa là có vấn đề với ít nhất một trong ba loại tế bào hình nón ở võng mạc: thiếu hụt số lượng hoặc có màu khác với màu sắc cần thiết. Từ đó, não bộ sẽ không tiếp nhận thông tin chính xác.
Mù màu khiến người bệnh khó phân biệt được màu sắc của các vật thể có màu bị mù. Không nhất thiết chỉ nhìn thấy màu xám mà đôi khi chỉ là các màu bị mờ nhạt đi. Bạn cần phải tiến hành thực hiện bài kiểm tra mù màu càng sớm càng tốt.
Nguyên nhân gây ra bệnh mù màu
Yếu tố di truyền
Phần lớn trường hợp cần đi kiểm tra mù màu là do có gen di truyền. Bạn có khả năng nhận những gen không thể tạo sắc tố đỏ, xanh lá và xanh dương cho tế bào hình nón từ bố mẹ. Nếu không có các sắc tố này, tế bào hình nón không thể nhận ra màu sắc xung quanh.
Biến chứng của bệnh lý khác
Một số trường hợp người mắc bệnh mù màu không phải do bẩm sinh mà là hệ quả từ những bệnh lý khác, chẳng hạn như:
- Bệnh tiểu đường
- Tăng nhãn áp
- Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác
- Bệnh đa xơ cứng
Tác dụng phụ từ thuốc hoặc hóa chất
Một số loại thuốc có nguy cơ gây mù màu như digoxin, ethambutol, chloroquine, hydroxychloroquine, phenytoin và sildenafil. Ngoài ra, mù màu cũng có khả năng là hệ quả từ làm việc trong môi trường chứa đầy hóa chất như phân bón hoặc dung môi.
Nhiều người cũng cảm thấy khó phân biệt màu sắc hơn khi tuổi tác của họ lớn dần. Đây thường chỉ là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa.
Nhận biết người bị bệnh mù màu
Mù màu ở trẻ nhỏ sẽ khó phát hiện cho đến khi trẻ bắt đầu học cách gọi tên các màu sắc. Lúc này, trẻ có thể gặp khó khăn ở trường với các bài tập về nhà sử dụng các tài liệu liên quan đến màu.
Ở người lớn, có thể kiểm tra mù màu qua triệu chứng như họ khó phân biệt được thực phẩm (thịt, trái cây) liệu đã chín chưa, khó xác định được biển báo…
Do đó, hãy quan tâm đến trẻ bằng cách để trẻ thực hiện một số bài test mù màu vào giai đoạn trẻ 4 tuổi. Ngoài ra, nếu gia đình có tiền sử mắc bệnh mù màu, bạn cũng nên sớm đưa trẻ đến gặp bác sĩ nhãn khoa để tiến hành các bài test mù màu chuẩn nhất.
Những người cần đi kiểm tra mù màu
Các chuyên gia nhãn khoa có rất nhiều biện pháp để kiểm tra mù màu cũng như chẩn đoán chính xác người mắc bệnh mù màu. Các xét nghiệm phổ biến nhất là sử dụng máy tính bảng màu hoặc sơ đồ để làm bảng kiểm tra mù màu cho người nghi có bệnh. Nếu bạn nhận thấy sự thay đổi nghiêm trọng liên quan đến khả năng phân biệt màu sắc, hãy nhanh chóng liên hệ với bác sĩ nhãn khoa để sớm được kiểm tra mù màu.
Ngoài ra, các triệu chứng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo về một tình trạng sức khỏe khác nghiêm trọng hơn, vì vậy tốt nhất là bạn nên test mù màu càng sớm càng tốt. Bạn cũng nên tìm đến các chuyên gia sức khỏe để tham vấn nếu cho rằng bản thân gặp khó khăn khi nhìn thấy màu sắc.
Ở một số trường học, trẻ có thể sẽ được kiểm tra thị lực để tìm ra các vấn đề liên quan đến sắc tố.
Các bài kiểm tra mù màu
Hiện nay, các chuyên gia nhãn khoa có rất nhiều cách để test mù màu, nhưng phổ biến nhất là:
Kiểm tra mù màu Ishihara
Đây là bài test mù màu phổ biến nhất được các bác sĩ nhãn khoa sử dụng. Bài kiểm tra mù màu này dành cho những người không thể phân biệt sắc tố đỏ và xanh lá cây.
Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn nhìn vào một loạt các vòng tròn với những chấm có màu sắc và kích cỡ khác nhau. Một số dấu chấm tạo thành hình dạng hoặc số có từ một đến hai chữ số. Nếu thuộc nhóm mù màu đỏ–xanh lá cây, bạn sẽ khó có thể nhận ra những hình dạng đó, thậm chí là không nhìn thấy chúng.
Test mù màu HRR
Bài kiểm tra này giống với Ishihara nhưng giúp sàng lọc vấn đề thị lực ở màu xanh – vàng.
Bài test mù màu Cambridge
Thí nghiệm này tương tự với bảng kiểm tra mù màu Ishihara, ngoại trừ việc nó diễn ra trên máy tính. Bạn sẽ được yêu cầu tìm một hình dạng chữ “C” với màu sắc khác với nền. Bài kiểm tra sẽ hiện ngẫu nhiên. Nếu nhìn thấy chữ C, bạn nhấn một trong bốn phím như hướng dẫn.
Kiểm tra mù màu bằng kính kiểm tra loạn sắc
Bạn nhìn qua một thị kính và thấy một vòng tròn. Nửa trên của vòng tròn là ánh sáng vàng. Nửa dưới được tạo thành từ ánh sáng đỏ và xanh lá cây. Bạn điều chỉnh kính cho đến khi cả hai nửa có cùng màu và độ sáng. Các bác sĩ sử dụng xét nghiệm này để kiểm tra mù màu và xác định xem liệu có sự cố xảy ra khi bạn nhìn thấy màu đỏ và xanh lá cây hay không.
Bộ dụng cụ test mù màu Farnsworth–Munsell 100
Những bài kiểm tra mù màu kể trên chỉ là công cụ sàng lọc chứ không thể phát hiện ra những khiếm khuyết về thị giác màu sắc. Để kiểm tra những khiếm khuyết này, bạn cần được thực hiện bài kiểm tra sắp xếp.
Bộ dụng cụ này sử dụng các khối hoặc chốt có các sắc thái khác nhau của cùng một màu. Nhiệm vụ của bạn là sắp xếp bảng test mù màu này theo một thứ tự nhất định. Thử nghiệm này kiểm tra xem bạn có thể nhận được những thay đổi sắc thái của màu sắc hay không. Một số công ty cần nhân viên có khả năng phân biệt màu sắc tốt, do đó đôi khi sẽ áp dụng bài kiểm tra mù này này trong công tác tuyển dụng.
Bệnh mù màu có thể gây cản trở trong công việc nhưng tổng quan vẫn không có gì nghiêm trọng. Bạn sẽ phải tìm ra một số cách để điều trị hoặc sống chung với bệnh sau khi thực hiện kiểm tra mù màu.
