Sinh mổ là phương pháp sinh con mà bác sĩ sẽ đưa em bé ra ngoài thông qua vết rạch trên bụng và tử cung của mẹ. Tương tự như các cuộc phẫu thuật khác, sinh mổ tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro cho cả mẹ và bé. Đặc biệt, bé sinh mổ có nguy cơ miễn dịch kém. Bài viết sau sẽ đưa ra nhiều thông tin hữu ích giúp mẹ xoay chuyển những bất lợi mà trẻ sinh mổ có thể gặp phải thành cơ hội để con phát triển tối ưu cũng như bí quyết để mẹ phục hồi nhanh sau sinh.
Bé sinh mổ phải đối mặt với nhiều nguy cơ về sức khỏe
Vấn đề hô hấp
Khi sinh thường, các cơn co thắt vừa giúp đẩy em bé đi qua ống sinh vừa giúp đẩy chất lỏng ra khỏi phổi để trẻ hô hấp dễ dàng hơn sau sinh. Thế nhưng, trẻ sinh mổ không trải qua quá trình này. Vì vậy, các bé thường dễ gặp các vấn đề hô hấp hơn như thở khò khè, khó thở, ho ra dịch đờm nhầy… [1].
Một số trẻ sau sinh mổ cũng có thể gặp phải một tình trạng đáng lo ngại hơn được gọi là chứng thở nhanh thoáng qua ở trẻ sơ sinh. Các biểu hiện đặc trưng bao gồm nhịp thở nhanh, thở nặng nhọc… [2]. Mặc dù hầu hết trẻ đều thở tốt hơn sau 1 đến 2 ngày nhưng nếu các vấn đề hô hấp không cải thiện thì trẻ sinh mổ sẽ cần được theo dõi, chăm sóc đặc biệt.
Ngoài ra, nhiều nghiên cứu cũng đã phát hiện mối liên hệ giữa sinh mổ và bệnh hen suyễn ở trẻ em. Nguyên nhân được xác định là do trẻ sinh mổ không tiếp xúc với vi khuẩn có trong âm đạo của mẹ và chất lỏng trong phổi chưa thoát ra ngoài sau sinh làm gia tăng các vấn đề về hô hấp [3]. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy trẻ sinh mổ cũng có nguy cơ mắc nhiễm trùng hô hấp cao hơn 1,3 lần [4].
Vấn đề tiêu hóa
Trẻ sinh mổ có nguy cơ đối mặt với tình trạng mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột do bé không được tiếp xúc với các vi khuẩn có lợi trong âm đạo của mẹ như trẻ sinh thường. Thay vào đó, hại khuẩn sẽ xâm chiếm đường ruột của trẻ nhiều hơn. Điều này khiến trẻ sinh mổ dễ mắc bệnh lý về tiêu hóa, liên quan đến dạ dày và ruột [3]. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy bé sinh mổ có thể có hại khuẩn cao hơn 80% so với bé sinh thường [5].
Vấn đề về hệ miễn dịch
Khoảng 70 – 80% tế bào miễn dịch hiện diện ở đường ruột [7]. Vì vậy, việc mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột ở trẻ sinh mổ do không tiếp xúc với lợi khuẩn của mẹ cũng có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của bé. Điều này khiến cho trẻ sinh mổ gặp khó khăn trong việc chống lại bệnh tật và dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hơn ở thời thơ ấu [1], [3]. Không những vậy, trẻ sinh mổ cũng được cho là có nguy cơ miễn dịch kém hơn 1,5 lần so với trẻ sinh thường [6].
[embed-health-tool-due-date]
Làm thế nào để hạn chế nguy sau sinh mổ cho mẹ và bé?
Bé sinh mổ sẽ khó tránh khỏi các bất lợi về miễn dịch kém, dễ mắc các bệnh hô hấp và tiêu hóa nhưng dù vậy, mẹ cũng đừng quá lo lắng. Những giải pháp bên dưới sẽ giúp mẹ có cơ hội biến những bất lợi thành cơ hội xây dựng cho con hệ miễn dịch vững vàng từ những ngày đầu đời.
Cho con bú mẹ sau sinh mổ càng sớm càng tốt
Cung cấp cho con nguồn dinh dưỡng tốt nhất trong những ngày tháng đầu đời là “chìa khóa vàng” giúp mẹ xoay chuyển tình thế, biến bất lợi mà bé sinh mổ có thể gặp phải thành cơ hội để xây dựng cho con nền tảng miễn dịch vững vàng. Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nguồn dinh dưỡng tốt nhất mà mẹ có thể mang đến cho con là sữa mẹ bởi đây là nguồn cung cấp kháng thể và các thành phần quan trọng giúp trẻ sinh mổ cải thiện các vấn đề thường gặp liên quan đến hô hấp, tiêu hóa và tăng cường miễn dịch như:
- HMO là đại dưỡng chất với hàm lượng nhiều thứ ba trong sữa mẹ, chỉ sau chất béo và lactose. Trong đó, 5 HMOs chiếm hàm lượng nhiều nhất gồm 2’-FL, 3-FL, LNT, 3’-SL, 6’SL. Trong đó, 2’- FL HMO là dưỡng chất được chứng minh lâm sàng giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng hô hấp ở trẻ đến 66% [9], ngăn ngừa mầm bệnh [10].
- Nucleotides: Dưỡng chất được chứng minh giúp tăng cường miễn dịch, giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy và hỗ trợ tăng sản xuất kháng thể nhiều hơn 86% sau 6 tháng tiêm vaccine (HIB) [11], [12], [13]
- Lợi khuẩn: Sữa mẹ là nguồn cung cấp lợi khuẩn ổn định, giúp bé tăng cường sức khỏe đường ruột [14]. Trong đó, Bifidobacteria là nhóm lợi khuẩn quan trọng đối với hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng [15].
Theo khuyến cáo, mẹ nên cho con bú trong ít nhất 6 tháng đầu đời và cho đến khi bé 2 tuổi [16]. Tuy nhiên, thực tế, mẹ sinh mổ có thể gặp nhiều khó khăn trong việc cho con bú do mệt mỏi, cơn đau từ vết mổ… khiến sữa về chậm [8]. Với những trường hợp này, mẹ có thể tìm đến sự hỗ trợ từ các nhân viên y tế để tìm được giải pháp dinh dưỡng phù hợp cho bé.
Cho trẻ da kề da với mẹ sau sinh [17]
Tiếp xúc da kề da sớm sau sinh là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm để “gặt hái” nhiều lợi ích cho cả mẹ và bé. Trong đó, đối với em bé được da kề da với mẹ sau sinh, trẻ sẽ nhận được các lợi ích như ngăn ngừa hạ thân nhiệt, ít khóc hơn, nhịp tim và hơi thở ổn định hơn, kích thích trẻ ngậm bắt vú sớm để mẹ cho con bú dễ dàng… Ngoài ra, da kề da sớm với mẹ sau sinh còn giúp trẻ nhận được vi khuẩn có lợi từ da của mẹ và khỏe mạnh hơn.
Đảm bảo trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được tiêm phòng đầy đủ theo khuyến cáo [18]
Miễn dịch là cách cơ thể ngăn ngừa bệnh tật. Vì hệ thống miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, trẻ sinh mổ thậm chí là có hệ miễn dịch kém hơn so với trẻ sinh thường, nên phải đối mặt với nhiều nguy cơ nhiễm trùng và dễ mắc bệnh nặng hơn. Do đó, việc tiêm phòng cho trẻ đầy đủ là rất quan trọng để giúp trẻ xây dựng khả năng phòng vệ tự nhiên và chống lại những mầm bệnh nguy hiểm. Ngoài ra, mẹ cũng cần lưu ý xây dựng nền tảng miễn dịch vững vàng cho bé để tránh các phản ứng sau tiêm nhé!
Bé sinh mổ có thể đối mặt với nhiều nguy cơ từ miễn dịch kém cho đến các vấn đề về hô hấp, tiêu hóa. Tuy nhiên, mẹ đừng quá căng thẳng, thay vào đó, hãy xoay chuyển nguy cơ này thành cơ hội xây dựng nền tảng miễn dịch vững chắc cho con thông qua việc cung cấp nguồn dinh dưỡng tốt nhất cũng như chú ý nhiều hơn đến nếp ăn ngủ, sinh hoạt của bé.
