Chảy máu thực quản: Biến chứng không thể xem thường

Chảy máu thực quản là hệ quả trực tiếp của tình trạng huyết áp trong tĩnh mạch cửa quá cao. Nếu không cấp cứu kịp thời, bạn có thể tử vong.

Một trong những biến chứng nghiêm trọng của tăng áp tĩnh mạch cửa là chảy máu thực quản. Tuy nhiên, không nhiều người biết rõ tình trạng này. Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu về tình trạng này nhé.

Tìm hiểu chung

Chảy máu thực quản là gì?

Chảy máu thực quản xảy ra khi các tĩnh mạch ở cơ quan này bị giãn đến mức vỡ ra và gây xuất huyết thực quản. Đây là một trong những biến chứng của tình trạng tăng áp tĩnh mạch cửa.

Thực quản là ống dẫn thức ăn nối từ miệng đến dạ dày trong cơ thể. Các tĩnh mạch ở thực quản dưới gần dạ dày có khả năng bị giãn ra khi lưu lượng máu dẫn đến gan giảm. Nguyên nhân gây ra có thể là do trong gan có mô sẹo (xơ) hoặc huyết khối.

Khi lưu lượng máu bị tắc nghẽn, các tế bào hồng cầu sẽ tích tụ trong các mạch máu khác gần đó, bao gồm cả những mao mạch ở thực quản dưới. Tuy nhiên, những tĩnh mạch này rất nhỏ và không có khả năng chứa thêm lượng máu như vậy. Do đó, khi lưu lượng máu đột ngột tăng lên, những tĩnh mạch này sẽ giãn ra. Các chuyên gia gọi tình trạng này là giãn tĩnh mạch thực quản.

Giãn tĩnh mạch thực quản có thể rỉ máu và cuối cùng vỡ ra. Điều này dẫn đến xuất huyết thực quản nghiêm trọng (chảy máu thực quản) và các biến chứng đe dọa trực tiếp đến tính mạng, thậm chí là tử vong.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của chảy máu thực quản

Những người bị bệnh gan mãn tính và giãn tĩnh mạch thực quản có thể không có triệu chứng.

Nếu chỉ ra một lượng máu nhỏ, triệu chứng duy nhất có thể là các vệt sẫm màu hoặc đen trong phân.

Giãn tĩnh mạch thực quản thường không có triệu chứng nào trừ khi chúng vỡ ra và chảy máu nhiều hơn. Lúc này, bạn có khả năng gặp phải:

Đây là trường hợp cần cấp cứu ngay lập tức. Hãy gọi 115 hoặc đến ngay bệnh viện gần nhất và yêu cầu cấp cứu càng sớm càng tốt nếu bạn có bất kỳ biểu hiện nào của chảy máu thực quản.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây chảy máu thực quản

Tĩnh mạch cửa vận chuyển máu từ một số cơ quan trong hệ tiêu hóa đến gan. Giãn tĩnh mạch thực quản là hệ quả trực tiếp của việc huyết áp ở tĩnh mạch cửa tăng quá cao, gây chảy máu thực quản. Nó làm cho các tế bào hồng cầu tích tụ trong các mạch máu gần đó, bao gồm cả những mao mạch ở thực quản. Tĩnh mạch bắt đầu giãn ra khi lượng máu tăng lên.

Xơ gan là nguyên nhân phổ biến nhất gây giãn tĩnh mạch cửa. Xơ gan là hiện tượng gan xuất hiện một hoặc nhiều vết sẹo. Vết sẹo này làm giảm lượng máu chảy qua gan. Kết quả là, nhiều máu chảy qua các tĩnh mạch của thực quản.

Lưu lượng máu nhiều hơn làm cho các tĩnh mạch trong thực quản căng ra ngoài. Chảy máu nhiều có thể xảy ra nếu các tĩnh mạch bị rách.

Bất kỳ loại bệnh gan dài hạn (mãn tính) nào cũng có thể gây ra giãn tĩnh mạch thực quản.

Các biến đổi cũng có thể xảy ra ở phần trên của dạ dày.

Trong một số trường hợp, các bác sĩ không thể xác định rõ nguyên nhân gây tăng áp tĩnh mạch cửa. Tình trạng này được gọi là tăng áp tĩnh mạch cửa vô căn.

Các yếu tố nguy cơ

Giãn tĩnh mạch thực quản có nhiều khả năng gây chảy máu nếu bạn gặp phải những tình trạng sau:

• Độ giãn của tĩnh mạch thực quản quá lớn
• Khi nội soi thấy được những vết đỏ trên phần tĩnh mạch thực quản bị giãn
• Tăng áp tĩnh mạch cửa
• Xơ gan nặng
• Nhiễm khuẩn
• Sử dụng thức uống chứa nhiều cồn
• Nôn nhiều
• Táo bón
• Ho dữ dội.

Hãy trò chuyện với bác sĩ về nguy cơ phát triển tình trạng chảy máu thực quản, đặc biệt nếu gia đình bạn có bệnh sử về gan.

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán chảy máu thực quản?

Để chẩn đoán chảy máu thực quản do giãn tĩnh mạch, bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra thể chất và hỏi về những triệu chứng mà bạn gặp phải. Họ cũng có thể sử dụng một hoặc nhiều xét nghiệm sau đây để xác nhận chẩn đoán:

• Xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu được áp dụng để đánh giá số lượng tế bào máu cũng như chức năng của gan và thận.
• Nội soi. Trong thủ thuật này, một camera siêu nhỏ được đưa vào cơ thể qua miệng để quan sát thực quản, dạ dày cũng như đầu ruột non. Nó cũng sẽ giúp bác sĩ quan sát rõ hơn các tĩnh mạch và các cơ quan bị giãn. Nội soi cũng có thể được sử dụng để lấy mẫu mô và điều trị vấn đề xuất huyết.
• Các xét nghiệm hình ảnh, chẳng hạn như chụp CT hay MRI. Chúng được sử dụng để kiểm tra các cơ quan gan và dạ dày cũng như đánh giá lưu lượng máu trong và xung quanh các cơ quan này.

Những phương pháp điều trị chảy máu thực quản

Mục tiêu của điều trị là ngừng tình trạng chảy máu cấp tính càng sớm càng tốt. Chảy máu phải nhanh chóng được kiểm soát để tránh gây sốc và tử vong.

Nếu chảy máu ồ ạt xảy ra, một người có thể cần được đặt máy thở để bảo vệ đường thở và ngăn máu đi xuống phổi.

Cầm máu

Để cầm máu, bác sĩ có thể đưa một ống nội soi (ống có đèn nhỏ ở cuối) vào thực quản. Sau đó, thuốc đông máu có thể được tiêm vào các biến thể. Ngoài ra, một dải cao su (dây thun) có thể được đặt xung quanh các tĩnh mạch chảy máu (được gọi là băng) để cầm máu.

Các phương pháp điều trị khác để cầm máu:

• Ttiêm thuốc để thắt chặt mạch máu qua tĩnh mạch. Ví dụ bao gồm octreotide hoặc vasopressin. Thuốc này có tác dụng hạ huyết áp trong các tĩnh mạch bị giãn bằng cách thắt chặt các mao mạch và giảm bớt lưu lượng máu.
• Hiếm khi, một cái ống có thể được đưa qua mũi vào dạ dày và bơm căng bằng không khí. Điều này tạo ra áp lực chống lại các tĩnh mạch đang chảy máu (chèn ép bóng).

Kiểm soát vấn đề tăng áp tĩnh mạch cửa

Sau khi cầm máu, việc tiếp theo cần làm là kiểm soát tăng áp tĩnh mạch cửa để giảm nguy cơ chảy máu thực quản trong tương lại. Điều này có thể tiến hành thông qua việc sử dụng các phương pháp điều trị và thuốc sau đây:

• Thuốc chẹn beta. Bác sĩ có thể kê toa thuốc chẹn beta, như propranolol, để hạ huyết áp ở tĩnh mạch cửa xuống và duy trì chúng ở phạm vi lý tưởng.
• Liệu pháp tiêm xơ bằng nội soi. Bác sĩ sử dụng máy nội soi để tiêm một loại thuốc vào các tĩnh mạch bị giãn nhằm thu nhỏ chúng lại.
• Thắt búi giãn tĩnh mạch bằng nội soi. Bác sĩ sẽ sử dụng ống nội soi và dây thun để buộc các tĩnh mạch bị giãn trong thực quản, khiến chúng không thể rỉ máu ra ngoài. Sợi dây sẽ được gỡ bỏ sau vài ngày.
• Thông cửa chủ trong gan qua tĩnh mạch cảnh (TIPS). Đây là một thủ tục để tạo ra các kết nối mới giữa hai mạch máu trong gan. Điều này có thể làm giảm áp lực trong tĩnh mạch và ngăn các đợt chảy máu tái phát.

Trong một số trường hợp hiếm hoi, phẫu thuật khẩn cấp có thể được sử dụng để điều trị nếu phương pháp điều trị khác không thành công. Các phương pháp điều trị bằng kỹ thuật cắt ống dẫn lưu hoặc phẫu thuật để giảm áp lực trong tĩnh mạch thực quản là những lựa chọn điều trị, nhưng những thủ thuật này có nhiều rủi ro.

Những người bị biến chứng chảy máu do bệnh gan có thể cần điều trị nhiều hơn cho bệnh gan của họ, bao gồm cả phẫu thuật ghép gan.

Phòng ngừa

Những biện pháp nào giúp phòng ngừa chảy máu thực quản?

Cách tốt nhất để ngăn ngừa giãn tĩnh mạch dẫn đến chảy máu thực quản là khắc phục các nguyên nhân cơ bản. Nếu bạn bị bệnh gan, hãy xem xét các biện pháp phòng ngừa sau đây để giảm nguy cơ phát triển giãn tĩnh mạch thực quản:

• Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh
• Không sử dụng thức uống chứa cồn
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh
• Giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan bằng cách:
  • Thực hành tình dục an toàn
  • Không dùng chung kim hoặc dao cạo
  • Tránh tiếp xúc với máu và các chất dịch cơ thể khác của người bị nhiễm bệnh

Nếu bạn đang phải đối mặt với tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản, việc tái khám đúng hẹn với bác sĩ thật sự quan trọng trong việc theo dõi tiến độ điều trị. Hãy gọi 115 hoặc đến bệnh viện gần nhất ngay lập tức nếu bạn có cảm giác bị chảy máu thực quản do các tĩnh mạch ở cơ quan này đã vỡ. Chảy máu thực quản có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng và dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng khác.