Chàm là một thuật ngữ để chỉ một số loại viêm da khác nhau. Bệnh chàm còn được gọi là viêm da. Chàm không gây nguy hiểm, nhưng hầu hết các loại chàm da đều gây đỏ da, sưng và ngứa. Vậy bạn đã biết nguyên nhân và cách kiểm soát triệu chứng bệnh chàm?
Cùng Hello Bacsi tìm hiểu các vấn đề về bệnh chàm qua bài viết dưới đây!
Bệnh chàm là gì?
Bệnh chàm da là nhóm tình trạng da bị viêm hoặc kích ứng do một số tác nhân gây ra. Loại chàm phổ biến nhất là viêm da dị ứng, một phản ứng dị ứng. Chàm thường rất ngứa và khi bạn gãi sẽ khiến da bị tấy đỏ và viêm. Chàm thường ảnh hưởng đến cả người lớn và trẻ em, nhưng phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh.
Viêm da dị ứng là một bệnh da mãn tính. Từ dị ứng mang ý nghĩa đây là một bệnh viêm da có xu hướng di truyền và hay kèm với hen suyễn và bệnh sốt mùa hè. “Viêm da” là tình trạng da bị tấy đỏ và ngứa.
Phân loại bệnh chàm
1. Viêm da dị ứng
Đây là dạng bệnh chàm phổ biến gây viêm, khô và ngứa da, bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi và thường xuất hiện ở trẻ nhỏ. Các biểu hiện thường thấy trên da như mảng da khô, đỏ; thậm chí vết phát ban rỉ dịch; trở nên dày và cứng
2. Viêm tiếp xúc dị ứng
Các triệu chứng thường gặp da mẩn đỏ, ngứa, sưng, phồng rộp hoặc khô và sần sùi ở vùng da tiếp xúc với chất gây dị ứng như vật liệu kim loại, niken.
3. Bệnh tổ đỉa
Vùng da lòng bàn tay và lòng bàn chân bị kích ứng và có các mụn nước sâu gây ngứa, bỏng rát.
4. Viêm da thần kinh hay còn gọi là liken hóa
Bệnh ảnh hưởng đến các mảng da ngứa và có vảy trên đầu, chân, cổ tay, cánh tay gây ra do ngứa cục bộ (như vết cắn của côn trùng).
5. Chàm thể đồng tiền
Da có các đốm kích ứng hình đồng tiền. Các đốm hay bị đóng vảy, lan rộng và rất ngứa; đặc biệt các vùng da tổn thương thường có hình tròn ở khắp cơ thể, đặc biệt là ở tay và chân.
6. Chàm tiết bã
Da này có màu hơi vàng, dầu, các mảng da có vảy trên da đầu, mặt và các bộ phận khác trên cơ thể.
7. Viêm da ứ đọng
Da ở vùng dưới đầu gối bị kích ứng, thường là do bất thường trong lưu thông máu, trông giống như giãn tĩnh mạch.
Những nguyên nhân gây bệnh chàm là gì?
Nguyên nhân gây chàm hay viêm da dị ứng chưa được biết chính xác, thường gây ra do gen (trong gia đình) và các yếu tố môi trường. Bệnh nhân viêm da dị ứng có thể bị bệnh sốt mùa hè và hen suyễn.
- Hệ thống miễn dịch yếu: Khi hệ thống miễn dịch phản ứng thái quá như một phản ứng phòng thủ tự nhiên trước các chất kích thích hoặc chất gây dị ứng nhỏ (tác nhân) trong môi trường. Phản ứng phòng thủ của hệ thống miễn dịch sẽ tạo ra chứng viêm, cùng các triệu chứng chàm trên da của bạn.
- Do gen: Bạn có nhiều khả năng mắc bệnh chàm cao hơn nếu gia đình có tiền sử mắc bệnh chàm, viêm da; hoặc nếu bạn có tiền sử mắc hen suyễn, sốt cỏ khô và/hoặc dị ứng. Một số dị ứng phổ biến như dị ứng phấn hoa, lông vật nuôi hoặc thực phẩm.
- Do yếu tố môi trường: Như khi tiếp xúc với khói, chất ô nhiễm không khí, xà phòng mạnh, các loại vải như len và một số sản phẩm chăm sóc da. Ngoài ra, độ ẩm thấp (không khí khô) có thể khiến da bạn bị khô và ngứa; trong khi nhiệt độ và độ ẩm không khí cao có thể gây ra mồ hôi, làm cho tình trạng ngứa trở nên tồi tệ hơn.
- Căng thẳng: Căng thẳng, lo lắng hoặc trầm cảm ở mức độ cao có thể bị các triệu chứng bệnh chàm bùng phát thường xuyên hơn.
Ngoài ra, một số chất kích ứng và dị nguyên có thể làm trầm trọng bệnh viêm da dị ứng.
Chất kích ứng là những chất khiến da bị đỏ và ngứa hoặc có cảm giác châm chích, bao gồm:
- Sợi len hoặc sợi nhân tạo
- Xà phòng và chất tẩy rửa
- Một số loại nước hoa và mỹ phẩm trang điểm
- Các chất như clo, dầu khoáng, hoặc các dung môi
- Bụi cát
- Hút thuốc lá.
Dị nguyên là các chất gây dị ứng trong thực phẩm, thực vật, động vật hoặc không khí. Chất gây dị ứng thường gặp là:
- Trứng, đậu phộng, sữa, cá, sản phẩm đậu nành và lúa mì
- Mạt bụi
- Mối mọt
- Phấn hoa
- Lông chó hay mèo.
Mạt bụi là vi sinh vật sống trong các loại đồ đạc trong nhà, giường, gối, chăn, thảm trải nhà… Phân và xác của mạt bụi nhà là tác nhân gây dị ứng cho con người
Ngoài ra, căng thẳng, giận dữ, thất vọng có thể khiến viêm da dị ứng chuyển biến xấu hơn, nhưng không phải làm nguyên nhân gây bệnh. Nhiễm trùng da, nhiệt độ và khí hậu cũng có thể dẫn đến bùng phát. Những nguyên nhân gây bùng phát khác là:
- Không sử dụng đủ chất dưỡng ẩm sau khi tắm
- Độ ẩm thấp vào mùa đông
- Khí hậu quanh năm khô
- Tắm lâu hoặc tắm nước nóng
- Bị lạnh khi đang đổ mồ hôi
- Nhiễm trùng do vi khuẩn.
Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh chàm là gì?
Các triệu chứng chung của bệnh chàm bao gồm:
- Da khô
- Ngứa da
- Phát ban da
- Vết sưng trên da
- Các mảng da dày, sần sùi
- Da bong tróc, có vảy hoặc sần sùi
- Sưng tấy
Đặc biệt, bạn càng gãi, bệnh sẽ càng trầm trọng hơn. Đôi khi có thể có một chất lỏng trong suốt rỉ ra từ chỗ phát ban. Cuối cùng, phát ban sẽ đóng vảy và bắt đầu lan rộng. Phát ban thường xuất hiện ở trong các nếp gấp khuỷu tay, phía sau đầu gối, trên má và trên mông.
Triệu chứng chàm ở trẻ sơ sinh
- Ở trẻ sơ sinh, bệnh chàm thường bắt đầu trên da đầu và mặt với các triệu chứng như phát ban đỏ, da khô ở các vị trí trên má, trán và quanh miệng.
Triệu chứng chàm ở trẻ nhỏ
- Ở trẻ nhỏ trong độ tuổi đi học, phát ban chàm thường xuất hiện ở nếp gấp khuỷu tay, mặt sau đầu gối, trên cổ và quanh mắt.
Triệu chứng chàm ở người lớn
- Các vết phát ban thường xuất hiện ở da mặt, cổ tay, sau của đầu gối, bàn chân. Da trở nê khô, dày cứng hoặc có vảy. Da bị thay đổi sắc tố tuỳ vào từng đặc điểm da mỗi người.
Những yếu tố nguy cơ nào gây bệnh chàm?
- Các yếu tố không thể thay đổi được như di truyền trong gia đình, chủng tộc, tuổi tác, giới tính.
- Các yếu tố có thể thay đổi được là lối sống, các bệnh khác, sức khỏe, tình cảm.
Trẻ em có nguy cơ bị rối loạn này nếu phụ huynh đã từng bị bệnh này hoặc bệnh dị ứng như hen suyễn hay sốt cỏ khô (viêm mũi dị ứng). Nếu cả cha và mẹ bị viêm da dị ứng, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên.
Mặc dù một số người phát triển triệu chứng da rất nhanh, nhưng có khoảng một nửa số trẻ em dị ứng viêm da lại xuất hiện sau khi bị sốt cỏ khô hoặc hen suyễn. Yếu tố môi trường cũng có thể gây ra các triệu chứng của viêm da dị ứng ở bất cứ thời điểm nào.
Khi nào bạn nên đi khám bác sĩ?
Gọi cho bác sĩ ngay nếu bạn hoặc con bạn bị viêm da dị ứng và:
- Ngứa làm bạn hoặc con bạn khó chịu
- Ngứa ảnh hưởng tới các hoạt động hàng ngày hoặc giấc ngủ
- Có lở loét rỉ nước hoặc khô cứng, vết xước da nghiêm trọng, phát ban lan rộng, đổi màu da, hoặc bị sốt kèm theo phát ban
- Rách da đau đớn hình thành trên tay hoặc ngón tay
- Viêm da dị ứng trên bàn tay ảnh hưởng đến công việc, học hành và hoạt động ở nhà hàng ngày
- Các dấu hiệu của nhiễm trùng do vi khuẩn phát triển, bao gồm: bị đau, sưng, đỏ, hoặc nhiệt tăng lên; vệt tấy đỏ từ vùng da này lan rộng ra; có dịch mủ; sốt trên 38°C không có nguyên nhân khác.
Làm thế nào để chẩn đoán bệnh chàm?
Chẩn đoán dựa trên các triệu chứng. Mỗi người có các triệu chứng khác nhau và có thể thay đổi theo thời gian. Bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử để:
- Tìm hiểu về các triệu chứng của bạn
- Biết khi nào triệu chứng xảy ra
- Loại trừ các bệnh khác
- Tìm nguyên nhân làm xuất hiện các triệu chứng.
Bác sĩ cũng có thể hỏi về:
- Các thành viên khác trong gia đình có bị dị ứng không?
- Bạn có bị bệnh khác như sốt cỏ khô hoặc hen suyễn hay không?
- Bạn có ở gần các chất gây kích ứng da không?
- Bạn có các vấn đề giấc ngủ không?
- Bạn có từng dùng các loại thực phẩm có thể dẫn đến bùng phát bệnh không?
- Bạn có đang điều trị bệnh da nào khác không?
- Bạn có sử dụng steroid hoặc thuốc trị bệnh chàm nào không?
Những xét nghiệm nào khác có thể chẩn đoán bệnh?
Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh chàm sau khi khám sức khỏe làn da, đồng thời có thể thực hiện các xét nghiệm để loại trừ các tình trạng khác và xác nhận chẩn đoán bệnh. Các xét nghiệm có thể bao gồm:
- Thử nghiệm dị ứng
- Xét nghiệm máu để kiểm tra nguyên nhân phát ban có thể không liên quan đến viêm da
- Sinh thiết da để phân biệt với một số loại viêm da khác
Những biến chứng gì có thể xảy ra khi mắc bệnh chàm?
Da của bệnh nhân viêm da dị ứng thiếu protein chống nhiễm trùng, khiến da dễ bị nhiễm trùng do vi khuẩn và virus. Nhiễm nấm cũng khá phổ biến ở những người bị viêm da dị ứng.
- Nhiễm trùng do vi khuẩn: Nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng do viêm da dị ứng là thực địa da hoặc nhiễm trùng do vi khuẩn như staphylococcus aureus.
- Nhiễm virus: Bệnh nhân viêm da dị ứng rất dễ bị nhiễm virus trên da. Ví dụ, khi bị nhiễm virus herpes simplex sẽ gây ra bệnh da nghiêm trọng gọi là viêm da dị ứng do eczema herpeticum.
- Các vấn đề về giấc ngủ: Các vấn đề liên quan đến giấc ngủ rất phổ biến ở bệnh nhân. Thiếu ngủ có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và hành vi, gây khó tập trung học hành và làm việc.
- Mất tự tin: Chàm dị ứng có thể ảnh hưởng đến sự tự tin của cả người lớn và trẻ em. Trẻ em rất khó để vượt qua căn bệnh, rất dễ dẫn đến tự ti, mặc cảm. Trẻ có thể bị trêu chọc, bắt nạt.
Cách điều trị bệnh chàm
Vậy bị chàm ngứa phải làm sao? Để biết làm gì khi mắc bệnh chàm, giúp giảm ngứa và làm dịu da bị viêm, bạn hãy thử các biện pháp tự chăm sóc sau:
Chăm sóc tại nhà
- Tránh các tác nhân gây kích ứng khiến các triệu chứng bùng phát.
- Thoa kem chống ngứa hoặc calamin lotion vào vùng da bị ảnh hưởng
- Dưỡng ẩm da ít nhất hai lần một ngày
- Tránh làm trầy xước da
- Đặt gạc mát lên da
- Tắm nước ấm: Rắc vào nước tắm loại soda làm bánh, bột yến mạch chưa nấu chín hoặc bột yến mạch keo – loại một bột yến mạch xay nhuyễn dùng để tắm. Ngâm mình trong 10 đến 15 phút, sau đó lau khô và bôi thuốc dạng kem, kem dưỡng ẩm hoặc cả hai
Thuốc điều trị
Một số loại thuốc trị chàm có thể được bác sĩ kê đơn như:
- Thuốc steroid: Bạn nên bôi thuốc bôi chàm ngoài da theo lời khuyên của bác sĩ, như thuốc bôi steroid.
- Thuốc kháng histamine hoặc corticosteroid: Một số thuốc uống như thuốc chống viêm như thuốc kháng histamine hoặc corticosteroid có thể giúp giảm ngứa và sưng tấy.
- Thuốc ức chế miễn dịch giúp điều chỉnh chức năng của hệ thống miễn dịch.
- Liệu pháp ánh sáng là phương pháp giúp loại bỏ các vết thâm và cải thiện vẻ ngoài của làn da
Phương pháp điều trị khác bao gồm:
- Liệu pháp ánh sáng là phương pháp giúp loại bỏ các vết thâm và cải thiện vẻ ngoài của làn da
- Kết hợp liệu pháp chiếu sáng và thuốc psoralen
- Chăm sóc da giúp chữa lành da và giữ cho da khỏe mạnh
- Tránh các dị ứng nguyên. Trong đó, cần tránh một số thực phẩm khi trẻ bị chàm.
Biện pháp phòng ngừa bệnh chàm
Một số phương pháp bạn có thể thực hiện ngay tại nhà để ngăn ngừa bệnh chàm bùng phát, hạn chế tình trạng ngứa ngáy, khó chịu:
- Dưỡng ẩm cho da thường xuyên: Thoa dưỡng ẩm ngay sau khi tắm
- Tắm bồn hoặc tắm bằng nước ấm, không tắm nước nóng.
- Uống ít nhất 8 ly nước mỗi ngày mục đích để giữ ẩm cho làn da
- Mặc quần áo rộng có chất liệu làm từ cotton và các chất liệu tự nhiên khác, tránh len hoặc sợi tổng hợp.
- Quản lý căng thẳng: Bạn có thể gặp bác sĩ tâm thần để được kê đơn thuốc và tư vấn điều trị
- Sử dụng máy tạo độ ẩm nếu không khí quá hanh khô và khiến da bạn bị khô nứt nẻ
- Tránh các chất kích thích và chất gây dị ứng.
Các câu hỏi thường gặp
1. Bệnh chàm có phải là bệnh tự miễn không?
Mặc dù các triệu chứng của bệnh chàm bùng phát do hệ thống miễn dịch phản ứng thái quá, nhưng bệnh không được phân loại là bệnh tự miễn dịch. Các nghiên cứu vẫn đang được tiến hành để tìm hiểu thêm về cách bệnh chàm tương tác với hệ thống miễn dịch của con người.
2. Bệnh chàm có lây không?
Câu trả lời là không. Mặc dù bệnh chàm có tính di truyền nhưng bệnh da liễu này không lây qua đường tiếp xúc giữa người với người.
3. Bệnh chàm kéo dài bao lâu?
Bệnh chàm là bệnh mãn tính và có thể kéo dài suốt nhiều năm. Bệnh có thể bắt đầu từ thời thơ ấu cho tới tuổi trưởng thành. Tuy vậy, bạn có thể kiểm soát các triệu chứng bằng các biện pháp khắc phục tại nhà, thuốc không kê đơn và thuốc kê đơn.
4. Có cách nào chữa khỏi bệnh chàm vĩnh viễn không?
Câu trả lời là không, hiện chứa có phương pháp điều trị nào có thể loại bỏ triệu chứng bệnh khỏi 100%. Bệnh chàm là một bệnh mãn tính và có thể tái phát bất ngờ. Bạn chỉ có thể kiểm soát bệnh qua một số phương pháp điều trị nhằm giảm các triệu chứng ngứa, khô da.
Đọc thêm về các vấn đề về bệnh chàm
- Chàm thể tạng: Những điều cần biết để điều trị đúng cách
- Bệnh chàm tổ đỉa là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân & cách điều trị
- Những điều cần biết về chàm da mặt để tránh lan rộng và sẹo
- Viêm da dị ứng ở mặt: Bạn cần biết gì?
- Bệnh viêm da dị ứng: Tất cả những điều bạn cần biết!
- Trẻ bị dị ứng thời tiết: Mách mẹ bí quyết để bé nhanh khỏi?
Hy vọng những thông tin trên giúp bạn hiểu hơn về bệnh chàm, để từ đó phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả.
