Amino axit là gì? Vai trò và những lưu ý quan trọng khi bổ sung chất này

Amino axit (hay axit amin) là gì và chúng có vai trò như thế nào với sức khỏe là một trong những thắc mắc thường gặp liên quan đến chủ đề dinh dưỡng? Thực tế đây là những hợp chất hữu cơ giữ vai trò vô cùng quan trọng ảnh hưởng đến nhiều chức năng sống của cơ thể người.

Theo các chuyên gia, việc bổ sung các axit amin thiết yếu hàng ngày là rất cần thiết. Bởi sự thiếu hụt dưỡng chất này có nguy cơ gây ra một loạt các triệu chứng bất thường; trường hợp nghiêm trọng còn có thể khiến hệ miễn dịch suy yếu cũng như giảm chức năng của các cơ quan trong cơ thể.

Amino axit là gì?

Amino axit (hay axit amin) được định nghĩa là những hợp chất hữu cơ chứa nhóm chức amino (-NH2) và carboxyl (-COOH) giữ vai trò tổng hợp các protein tham gia vào nhiều phản ứng sinh hóa quan trọng phức tạp trong cơ thể người. Ngoài ra, dưỡng chất này còn tham gia hình thành nên nhiều nội tiết tố và chất dẫn truyền trong hệ thần kinh trung ương. Tính chất cũng như giá trị dinh dưỡng của mỗi loại protein sẽ có sự khác biệt phụ thuộc vào sự sắp xếp và lựa chọn của các axit amin cấu thành nên nó.

[embed-health-tool-bmr]

Điểm qua những vai trò của amino axit với cơ thể

Tác dụng của amino axit với sức khỏe bao gồm:

• Cấu thành nên protein tham gia vào nhiều chức năng sống của cơ thể như tham gia vào hoạt động trao đổi chất, hình thành tế bào và mô cho các cơ quan cũng như tạo ra nhiều hormone và kháng thể.
• Điều chỉnh chức năng tế bào cụ thể là vận chuyển chất dinh dưỡng qua màng tế bào, điều chỉnh hoạt động của các enzyme, ảnh hưởng đến hoạt động của cấu trúc tế bào.
• Một số axit amin còn được chuyển hóa sang các dạng năng lượng khác nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng của cơ thể khi cần thiết.

Bên cạnh các vai trò trên, amino axit thiết yếu còn giúp giảm đau nhức, phục hồi cơ bắp nhanh chóng ở những đối tượng luyện tập thể thao với cường độ cao. Dưỡng chất này cũng ngăn cản sự phân hủy cơ bắp và bảo tồn khối lượng cơ nên có lợi cho việc duy trì khối lượng nạc ở người cao tuổi và vận động viên. Một số axit amin cụ thể như Tryptophan được chứng minh rất cần thiết cho sản xuất serotonin là chất dẫn truyền thần kinh hỗ trợ làm giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm, cải thiện tâm trạng và nâng cao chất lượng giấc ngủ.

Phân loại và tên của các axit amin

Các nhà khoa học hiện đã tìm ra tổng cộng 500 loại amino axit khác nhau trong tự nhiên. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 20 loại trong số đó tham gia vào các phản ứng sinh hóa trong cơ thể người. Những axit amin này được phân loại thành 02 nhóm dựa trên nhu cầu và khả năng tổng hợp của cơ thể, cụ thể như sau:

1. Axit amin thiết yếu

Đây là nhóm những axit amin mà cơ thể không tự tổng hợp được mà phải bổ sung từ nguồn thực phẩm hàng ngày để đảm bảo các chức năng sống của cơ thể không bị gián đoạn. Những axit amin này bao gồm:

• Lysine: tham gia vào quá trình tạo năng lượng, tổng hợp Collagen và Elastin, hỗ trợ hấp thu Canxi để ngừa bệnh loãng xương.
• Methionin: duy trì sự đàn hồi của da, bảo vệ và giữ cho tóc và móng chắc khỏe. Ngoài ra chất này còn phát triển mô, tăng hấp thụ khoáng chất và loại bỏ chất độc khỏi cơ thể.
• Phenylalanine: tiền chất của các chất dẫn truyền thần kinh giữ vai trò giảm đau, cải thiện tâm trạng.
• Histidine: duy trì lớp vỏ Myelin bảo vệ tế bào thần kinh, tăng cường chức năng miễn dịch, hỗ trợ chu kỳ thức – ngủ sinh học và cải thiện tiêu hóa.
• Leucine: là amino axit quan trọng giữ chức năng điều hòa lượng đường huyết, kích thích sản xuất hormone tăng trưởng, phát triển xương khớp và tăng tốc độ chữa lành vết thương.
• Isoleucine: là axit amin liên quan đến chuyển hóa cơ bắp, sản xuất huyết sắc tố và điều tiết năng lượng.
• Tryptophan: duy trì cân bằng nitơ cho cơ thể, là tiền chất tổng hợp Serotonin giúp điều chỉnh cảm giác thèm ăn, cơn buồn ngủ và trạng thái tâm lý.
• Threonine: tổng hợp các protein cấu trúc như collagen, elastin và trong các mô liên kết, tăng sự đàn hồi của làn da và bảo vệ sức khỏe răng miệng.
• Valine: kích thích tăng trưởng, tái tạo cơ bắp, cải thiện sự tập trung và kiểm soát cảm xúc.

2. Amino axit không thiết yếu

Nhóm này gồm những axit amin mà cơ thể tự tổng hợp được; chủ yếu có trong các thực phẩm giàu chất đạm gồm 11 loại sau:

• Asparagine (Asn): là axit amin phát hiện từ măng tây tham gia vào tổng hợp protein và bảo vệ chức năng gan.
• Aspartat (Asp): là amino axit được dùng nhiều nhằm cung cấp năng lượng cho cơ thể (tham gia vào chu trình Krebs) và hỗ trợ chức năng của hệ thần kinh trung ương.
• Arginine (Arg): có nhiệm vụ làm giãn nở tĩnh mạch để tăng cường lưu thông máu trong cơ thể và kích thích sản xuất hormone tăng trưởng.
• Alanine (Ala): là axit amin hỗ trợ quá trình chuyển hóa rượu nên hỗ trợ chức năng gan và tham gia vào chuyển hóa glucose.
• Cysteine (Cys): giảm lượng hắc sắc tố melanin, tổng hợp Glutathione và giúp giải độc cơ thể.
• Glutamine (Gln): có vai trò bảo vệ dạ dày và đường tiêu hóa khỏe mạnh.
• Glutamate (Glu): nguồn amino axit quan trọng được tìm thấy nhiều trong nước dùng nấu từ tảo bẹ giúp hỗ trợ chức năng thần kinh trung ương.
• Glycine (Gly): hỗ trợ điều hòa các chức năng của cơ thể như chức năng vận động và chức năng cảm giác.
• Proline (Pro): cấu tạo nên collagen trên da và nhiều mô liên kết khác, cải thiện độ đàn hồi cho da.
• Serine (Ser): Axit amin được dùng để tạo nên Phospholiqid và Axit glyceric.
• Tyrosine (Tyr): tổng hợp protein, dopamin, melanin giúp cải thiện tâm trạng, giảm đau và hỗ trợ chức năng thần kinh.

Những thực phẩm bổ sung axit amin bạn cần biết

​​Amino axit thiết yếu cần được cung cấp từ nguồn thực phẩm bên ngoài nhằm đảm bảo sức khỏe. Những dưỡng chất này có sẵn trong cả thực phẩm từ thực vật và động vật cụ thể sau đây:

• Thịt nạc: thịt gà nạc, thịt lợn nạc và thịt gia cầm bỏ da là những lựa chọn phù hợp để bổ sung các loại axit amin thiết yếu cho cơ thể.
• Cá: các loại cá như cá hồi hoặc cá nước ngọt cung cấp nguồn protein hoàn chỉnh, giàu Axit amin thiết yếu và các dưỡng chất khác như Omega-3, DHA, EPA có lợi cho tim mạch, trí não và thị lực.
• Trứng: chứa đầy đủ các amino axit thiết yếu cùng các vitamin và khoáng chất tốt cho sức khỏe tổng thể.
• Hạt diêm mạch (hay hạt quinoa): là một trong số ít thực vật có hàm lượng protein cao và chứa đầy đủ các axit amin thiết yếu đồng thời còn có chất xơ, magie, vitamin nhóm B cùng nhiều khoáng chất khác.
• Các loại hạt: như hạnh nhân, hạt điều, óc chó, macca là lựa chọn hoàn hảo nhằm bổ sung axit amin.
• Sữa và các sản phẩm từ sữa chứa đầy đủ 9 loại Axit amin thiết yếu và còn là nguồn Canxi dồi dào góp phần phát triển cấu trúc xương.

Lưu ý khi bổ sung amino axit

Kết luận

Vừa rồi là những chia sẻ xoay quanh chủ đề amino axit là gì, thực phẩm giàu amino axit cùng những lưu ý quan trọng khi bổ sung dưỡng chất này. Để đảm bảo cơ thể khỏe mạnh, bạn cần xây dựng chế độ ăn lành mạnh, ăn uống đầy đủ các nhóm chất không riêng gì các thực phẩm giàu axit amin. Đừng quên chia sẻ bài viết trên cho bạn bè và người thân nếu thấy hữu ích nhé!