Xét nghiệm PAP và xét nghiệm HPV khác nhau ra sao trong sàng lọc ung thư cổ tử cung?

Hiện ung thư cổ tử cung có thể được sàng lọc chủ yếu qua hai phương pháp chính là xét nghiệm PAP và xét nghiệm HPV. Thế nhưng, xét nghiệm PAP và HPV khác nhau như thế nào? Độ tuổi nào nên thực hiện và thực hiện ở đâu? 

Ung thư cổ tử cung là bệnh ung thư phổ biến thứ 4 ở phụ nữ với khoảng với 660.000 ca mắc mới trên thế giới trong năm 2022 [1]. Đối với phụ nữ Việt Nam, ung thư cổ tử cung còn là một gánh nặng khi trung bình mỗi ngày có khoảng 7 phụ nữ tử vong vì ung thư cổ tử cung [2]. Để phòng tránh hiệu quả, phụ nữ được khuyến cáo sàng lọc ung thư cổ tử cung thường xuyên. Mục đích của việc sàng lọc là để tìm ra ai thuộc nhóm người có nguy cơ cao mắc ung thư cổ tử cung để từ đó theo dõi chặt chẽ, can thiệp kịp thời. Hơn nữa, việc phát hiện bệnh trong giai đoạn đầu cũng dễ điều trị hơn so với khi các triệu chứng đã xuất hiện [3]. 

Xét nghiệm PAP và xét nghiệm HPV trong phát hiện ung thư cổ tử cung: Sự khác nhau là gì?

Sàng lọc ung thư cổ tử cung thường bao gồm một trong 2 phương pháp là xét nghiệm PAP,  xét nghiệm HPV hoặc kết hợp cả hai. Trong đó, xét nghiệm PAP là xét nghiệm tìm kiếm những thay đổi của tế bào trên cổ tử cung [3], [4]. Nói cách khác, xét nghiệm này được thực hiện nhằm kiểm tra xem có tế bào bất thường hay không. 

Còn xét nghiệm HPV là xét nghiệm tìm kiếm sự hiện diện của các loại virus HPV (Human Papillomavirus) – virus gây u nhú ở người, khi nhiễm dai dẳng trong thời gian dài có thể gây ra những thay đổi cho tế bào cổ tử cung và là nguyên nhân chính dẫn tới  ung thư cổ tử cung [3], [4].

Nhìn chung, xét nghiệm PAP và xét nghiệm HPV đều có thao tác lấy mẫu nhanh, đơn giản. Tuy nhiên, xét nghiệm PAP chỉ có thể thực hiện tại cơ sở khám chữa bệnh và được bác sĩ lấy mẫu trong quá trình thăm khám phụ khoa. Trong khi đó, với xét nghiệm HPV, ngoài việc đến các bệnh viện lớn và các cơ sở y tế uy tín để thực hiện, bạn còn có thể lựa chọn xét nghiệm HPV tự lấy mẫu tại nhà. Ngoài ra, nếu so với xét nghiệm PAP, xét nghiệm HPV sẽ có những điểm nổi trội hơn như: [5]

• Cho kết quả có độ nhạy phát hiện lên đến 92% (so với Pap là 53%)
• Có thể xác định được sự hiện diện của 14 chủng virus HPV có nguy cơ cao là nguyên nhân của 99% số ca ung thư cổ tử cung, đặc biệt là chủng HPV 16 và 18 gây ra hơn 70% số trường hợp ung thư cổ tử cung
• Việc lấy mẫu cho xét nghiệm HPV không gây đau. Bạn có thể tự lấy mẫu tại nhà vì nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tương đồng là 90% giữa mẫu do phụ nữ tự lấy và mẫu nhân viên y tế lấy.

Bên cạnh đó, nếu so với xét nghiệm HPV, xét nghiệm PAP cũng không phát hiện được HPV mà chỉ tìm ra những thay đổi bất thường của tế bào cổ tử cung tại thời điểm tầm soát. Một nghiên cứu đã ghi nhận 32% số ca ung thư cổ tử cung xâm lấn xảy ra trên những phụ nữ có kết quả sàng lọc PAP bình thường [5]. Điều này có nghĩa là tỷ lệ bỏ lọt bệnh của phương pháp xét nghiệm này rất cao.

Xét nghiệm tầm soát ung thư cổ tử cung theo từng độ tuổi

Tầm soát ung thư cổ tử cung là một phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe phụ nữ. Bạn nên bắt đầu sàng lọc ở tuổi 21 [3]. Các loại xét nghiệm và tần suất sàng lọc sẽ được thực hiện tùy vào độ tuổi và tiền sử sức khỏe.

Tuổi 21 – 29

Bạn nên xét nghiệm PAP 3 năm 1 lần. Xét nghiệm HPV có thể được xem xét thực hiện ở phụ nữ từ 25 – 29 tuổi [6]. Tuy nhiên, để chủ động bảo vệ sức khỏe, phụ nữ được khuyến cáo nên sàng lọc ung thư cổ tử cung hàng năm. Một số nước tiên tiến với độ tuổi quan hệ tình dục sớm, phụ nữ được khuyên làm xét nghiệm HPV từ năm 21 tuổi.

Tuổi 25 – 65

Ở độ tuổi này, bạn có thể thực hiện xét nghiệm PAP hoặc xét nghiệm HPV [3]. Tuy nhiên, hiện nhiều quốc gia đã dần chuyển sang sử dụng xét nghiệm HPV như một phương pháp chính, sàng lọc đầu tay cho ung thư cổ tử cung trong chiến dịch quốc gia của họ. Nguyên nhân là bởi nếu so với xét nghiệm HPV, xét nghiệm PAP vẫn còn nhiều điểm bất cập và hạn chế như kết quả phụ thuộc vào tay nghề bác sĩ trong cả việc lấy mẫu và đọc kết quả. Chẳng hạn, có thể các tế bào ở vùng bác sĩ lấy vẫn bình thường nhưng các vùng khác có thể đã có biến đổi. Trong khi đó, xét nghiệm HPV được thực hiện trên các hệ thống máy hiện đại tiên tiến, đảm bảo tính khách quan của kết quả. 

Thêm vào đó, kết quả của 6 nghiên cứu với sự tham gia của hơn 235.000 phụ nữ cũng cho thấy xét nghiệm PAP ít có hiệu quả hơn so với xét nghiệm HPV trong việc phát hiện các tế bào bất thường có khả năng trở thành ung thư [7]. Ngoài ra, các nhà khoa học cũng nhận thấy xét nghiệm PAP sẽ kém hiệu quả ở phụ nữ lớn tuổi do những thay đổi sinh lý sau mãn kinh khiến việc thu thập mẫu thử ở cổ tử cung trở nên khó khăn [8].

Do đó, để để đạt được hiệu quả sàng lọc cũng như đảm bảo tính chính xác, khách quan, bạn nên lựa chọn thực hiện xét nghiệm HPV.  Xét nghiệm HPV được khuyến cáo thực hiện cho phụ nữ từ 25 tuổi mỗi 3 năm 1 lần [6]. Tuy nhiên, để chủ động bảo vệ sức khỏe cá nhân, bạn nên thực hiện xét nghiệm HPV mỗi năm 1 lần. 

Tầm soát ung thư cổ tử cung ở đâu?

Thông thường, bạn có thể chọn tầm soát ung thư cổ tử cung tại các bệnh viện hay phòng khám. Tuy nhiên, hiện phụ nữ còn có thể lựa chọn tự tầm soát tại nhà một cách tiện lợi, dễ dàng, kín đáo nhưng vẫn đảm bảo độ chính xác cao nhờ phương pháp tự lấy mẫu xét nghiệm HPV. Dụng cụ được sử dụng để lấy mẫu tế bào cổ tử cung tại nhà có nhiều ưu điểm như:

• Độ nhạy phát hiện lên tới 92%
• Độ tin cậy cao ở các kết quả âm tính (giá trị tiên đoán âm) là 99%
• Đã được phê duyệt bởi FDA Hoa Kỳ với chỉ định sàng lọc đầu tay đơn lẻ

Sau khi khi lấy mẫu tại nhà theo hướng dẫn và điền vào phiếu thông tin, bạn có thể gửi mẫu xét nghiệm đến phòng khám mình đăng ký. Sau đó, chờ trả kết quả sau từ 5 đến 7 ngày qua email hoặc tin nhắn. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý thêm rằng chỉ nên chọn những loại phương pháp tự lấy mẫu xét nghiệm HPV được cấp phép bởi cơ quan ban ngành liên quan tại Việt Nam hoặc FDA Hoa Kỳ để đảm bảo kết quả chính xác, nhanh chóng. Đồng thời, cần ưu tiên chọn mua sản phẩm qua các  đơn vị uy tín hoặc mua gói xét nghiệm tại các bệnh viện trong chương trình.

Ngoài ra, nếu bạn vẫn còn thắc mắc, có thể lựa chọn tư vấn với bác sĩ trước khi quyết định thực hiện tầm soát ung thư cổ tử cung. Tham vấn cùng bác sĩ tại đây.

Tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ theo khuyến cáo là một trong những cách bảo vệ sức khỏe nói chung và sức khỏe sinh sản phụ nữ tốt nhất. Hy vọng qua bài viết, bạn đã có thêm nhiều thông tin hơn về các phương pháp xét nghiệm thích hợp để dự phòng ung thư cổ tử cung hiệu quả.