“Người nghiện ma túy sợ gì?” là một câu hỏi thường xuất hiện khi gia đình lo lắng cho người thân rơi vào tình trạng nghiện. Dưới góc độ y khoa, nỗi sợ của người nghiện không chỉ đến từ cảm xúc mà còn liên quan đến thay đổi não bộ, rối loạn lo âu, trầm cảm và hội chứng cai, vốn được mô tả rất rõ trong các nghiên cứu khoa học của NIDA (National Institute on Drug Abuse) và WHO.
Hiểu đúng những nỗi sợ này giúp gia đình tiếp cận – hỗ trợ – điều trị hiệu quả hơn, thay vì trách móc hay tạo áp lực khiến người nghiện càng trốn tránh.
1. Người nghiện ma túy sợ điều gì nhất?
1.1. Sợ hội chứng cai – nỗi sợ lớn nhất
NIDA khẳng định: người nghiện ma túy thường sợ hãi cảm giác cai thuốc hơn bất cứ điều gì. Khi ngừng sử dụng, cơ thể rơi vào tình trạng “thiếu chất” dẫn đến đau đớn, bồn chồn, nôn ói, tiêu chảy, lo âu, mất ngủ, đổ mồ hôi, run rẩy, trầm cảm hoặc kích động.
Các triệu chứng này khiến người nghiện ám ảnh, muốn tìm đến ma túy để giảm khó chịu, làm việc từ bỏ càng khó khăn.
1.2. Sợ đối mặt với bản thân và cảm giác tội lỗi
WHO ghi nhận rằng người nghiện ma túy thường có lo âu, trầm cảm, cảm giác xấu hổ, tự ti — do thay đổi trong hệ thần kinh và rối loạn cảm xúc.
Họ sợ phải:
- Nhìn nhận mình đã lệ thuộc chất kích thích
- Gây tổn thương cho gia đình
- Không làm chủ hành vi
- Bị cộng đồng kỳ thị
Nỗi xấu hổ này khiến nhiều người thích trốn tránh, tiếp tục dùng thuốc để “che” cảm xúc.
1.3. Sợ kỳ thị xã hội
Theo nghiên cứu từ The Lancet Psychiatry, người nghiện sợ bị coi là “xấu”, “hư hỏng”, “không có tương lai”, dẫn đến trốn viện, không dám điều trị.
Điều này làm họ giữ bí mật, không chia sẻ và càng lún sâu hơn.
1.4. Sợ mất nguồn thuốc – sợ đối diện với cuộc sống thực
Người nghiện có thay đổi ở “vòng thưởng” (reward circuit) của não, được NIDA mô tả rõ. Khi không có ma túy, họ sợ:
1.5. Sợ thất bại khi cai nghiện
Nhiều người nghiện từng thử cai nhưng tái nghiện. Điều này tạo ra nỗi sợ “không thể thoát ra được”, khiến họ cảm thấy vô vọng.
2. Làm sao để hỗ trợ người nghiện khi họ mang nhiều nỗi sợ?
2.1. Đừng trách móc – hãy lắng nghe và hiểu cơ chế bệnh lý
Nghiện được WHO xếp vào bệnh mãn tính của não, không phải “yếu kém đạo đức”.
Hãy tiếp cận với thái độ:
- Không phán xét
- Không đe dọa
- Không so sánh
- Không tạo áp lực
Điều này giúp họ cảm thấy an toàn để chia sẻ.
2.2. Hỗ trợ y khoa: cai nghiện có thuốc và phương pháp đúng
NIDA xác nhận nhiều phương pháp khoa học giúp cai nghiện thành công:
- Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT)
- Thuốc hỗ trợ kiểm soát cơn thèm (ví dụ: methadone cho heroin)
- Liệu pháp kết hợp tâm lý + y khoa
- Điều trị nội trú – ngoại trú chuyên nghiệp
Gia đình nên đưa người nghiện đến cơ sở y tế chuyên khoa thay vì tự cai tại nhà.
2.3. Tạo môi trường bình ổn tâm lý cho người nghiện
Vì người nghiện sợ kỳ thị và đau đớn khi cai, gia đình nên:
- Tạo không gian an toàn
- Hạn chế xung đột
- Khuyến khích chia sẻ
- Giúp tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh
- Đồng hành trong quá trình trị liệu
Điều này giúp giảm nguy cơ tái nghiện.
3. Khi nào người nghiện cần đi cấp cứu?
Theo CDC, người nghiện cần được đưa đi cấp cứu khi có:
Kết luận
Người nghiện ma túy không chỉ sợ cai, mà còn sợ bị kỳ thị, sợ đối diện bản thân, sợ thất bại và sợ mất đi cảm giác phụ thuộc mà não bộ đã bị “lập trình” bởi chất gây nghiện. Khi hiểu đúng những nỗi sợ này từ góc nhìn y khoa – tâm lý, gia đình mới có thể hỗ trợ họ hiệu quả, giúp họ vượt qua giai đoạn khó khăn và tiến tới phục hồi.
Cai nghiện không thể ép buộc — cần sự kết hợp y khoa, hỗ trợ tinh thần và đồng hành của gia đình.
[article-yoast-faqs]
