Trào ngược bàng quang niệu quản (VUR) là tình trạng dòng chảy của nước tiểu không như bình thường mà đi ngược từ bàng quang lên niệu quản. Tình trạng này xảy ra phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhưng đôi khi cũng bắt gặp ở người lớn.
Tham vấn y khoa: Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh · Nội khoa - Nội tổng quát · Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh
Trào ngược bàng quang niệu quản (VUR) là tình trạng dòng chảy của nước tiểu không như bình thường mà đi ngược từ bàng quang lên niệu quản. Tình trạng này xảy ra phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhưng đôi khi cũng bắt gặp ở người lớn.
Trào ngược bàng quang niệu quản là tình trạng mà nước tiểu chảy ngược từ bàng quang đến một hoặc cả hai niệu quản, đôi khi có thể lên đến thận. Bình thường, nước tiểu chảy xuôi dòng theo đường tiết niệu, từ thận qua niệu quản rồi đến bàng quang.
Bệnh lý này làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) và nếu không được điều trị, thận có thể bị tổn thương.
Trào ngược bàng quang niệu quản có thể do nguyên phát hoặc thứ phát. Trong trường hợp nguyên phát, trẻ sẽ có khiếm khuyết bẩm sinh ở van ngăn nước tiểu trào ngược từ bàng quang vào niệu quản.
Còn ở trường hợp thứ phát, tình trạng này xảy ra do có sự cố ở đường tiết niệu, thường gây ra bởi áp lực cao xuất hiện bên trong bàng quang.
Tuy nhiên, trẻ hoàn toàn có thể điều trị được trào ngược bàng quang nguyên phát nhờ sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật để ngăn ngừa tổn thương thận.
Nhiễm trùng đường tiết niệu, hay nhiễm trùng đường tiểu, thường xảy ra ở những người bị trào ngược bàng quang. Tuy không phải lúc nào tình trạng nhiễm trùng này cũng gây ra dấu hiệu và triệu chứng đáng chú ý nhưng cũng có một vài biểu hiện bất thường mà bạn nên để ý.
Các dấu hiệu và triệu chứng có thể có là:
Nhiễm trùng đường tiết niệu ở trẻ em có thể khó chẩn đoán khi chỉ có những dấu hiệu và triệu chứng không đặc trưng. Trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng đường tiểu có thể biểu hiện những triệu chứng như:
Khi trẻ lớn hơn mà tình trạng trào ngược vẫn không được điều trị có thể dẫn đến:
Một dấu hiệu cho thấy trào ngược bàng quang niệu quản khi siêu âm thai là sưng ở thận hoặc ống góp (ống thu nhận nước tiểu) trong một hoặc cả hai thận của thai nhi. Điều đó cho thấy nước tiểu bị giữ lại trong thận.
Hệ tiết niệu bao gồm thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Tất cả đều đóng vai trò trong việc loại bỏ các chất thải từ cơ thể ra ngoài qua nước tiểu.
Thận là một cơ quan có hình dạng giống như hạt đậu, nằm ở phía sau lưng, phần bụng trên. Chúng có nhiệm vụ lọc các chất thải, nước và chất điện giải (các khoáng chất như natri, kali, canxi… giúp duy trì cân bằng dịch cơ thể) có trong máu.
Các ống niệu quản sẽ giúp mang nước tiểu được tạo thành ở thận xuống bàng quang và lưu trữ ở đây đến khi chúng được thải ra ngoài cơ thể qua niệu đạo khi bạn đi tiểu.
Bệnh lý này có thể ở hai dạng chính là nguyên phát và thứ phát:
Các yếu tố nguy cơ này bao gồm:
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Xét nghiệm nước tiểu có thể giúp xác định trẻ có bị nhiễm trùng đường tiết niệu hay không. Các xét nghiệm khác có thể được thực hiện trong chẩn đoán trào ngược bàng quang niệu quản gồm:
Bác sĩ cũng sẽ đánh giá mức độ trào ngược bàng quang niệu quản từ 1 đến 5. Ở mức độ nhẹ nhất (độ I), nước tiểu chỉ chảy ngược vào niệu quản. Trường hợp nặng nhất là khi trào ngược khiến thận ứ nước (hydronephrosis) và xoắn niệu quản (độ V).
Các lựa chọn điều trị cho trào ngược bàng quang niệu quản phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Trẻ ở trường hợp trào ngược nguyên phát nhẹ có thể tự khỏi khi lớn lên, trung bình ở độ tuổi từ 5–6 tuổi. Bác sĩ có thể khuyên gia đình nên kiên nhẫn theo dõi thêm một thời gian.
Đối với trường hợp trào ngược nghiêm trọng, các lựa chọn điều trị bao gồm:
Sử dụng thuốc
Nhiễm trùng đường tiết niệu cần được điều trị kịp thời bằng kháng sinh để ngăn chặn nhiễm trùng lan đến thận. Để ngăn ngừa tình trạng này, bác sĩ có khi kê đơn thuốc kháng sinh với liều thấp hơn liều điều trị.
Bác sĩ cũng sẽ theo dõi trẻ khi đang dùng thuốc kháng sinh, bao gồm kiểm tra sức khỏe định kỳ và xét nghiệm nước tiểu để phát hiện nhiễm trùng kịp thời. Thỉnh thoảng, trẻ sẽ tiến hành chụp X-quang bàng quang và thận để xem tình trạng trào ngược còn xảy ra không.
Phẫu thuật
Phẫu thuật sẽ giúp chỉnh sửa lại các khiếm khuyết trong van giữa bàng quang và niệu quản bị ảnh hưởng. Nhờ đó, các van có thể đóng chặt lại và ngăn nước tiểu trào ngược lên.
Những hình thức phẫu thuật giúp chỉnh sửa lại các van bao gồm:
Nếu con bạn không may mắc phải bệnh trào ngược bàng quang niệu quản, hãy cố gắng giúp trẻ sử dụng nhà vệ sinh thường xuyên. Bên cạnh đó, bạn nên:
Vấn đề được quan tâm nhất khi bị trào ngược bàng quang niệu quản chính là tránh để tổn thương thận. Nếu tình trạng trào ngược càng nghiêm trọng, các biến chứng xuất hiện càng nặng.
Biến chứng có thể xảy ra gồm:
Miễn trừ trách nhiệm
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Tham vấn y khoa:
Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh
Nội khoa - Nội tổng quát · Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!