Trẻ bị tiêu chảy dài ngày không chỉ dễ mất nước, suy dinh dưỡng mà còn đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được chăm sóc đúng cách.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêu chảy là nguyên nhân tử vong đứng thứ ba ở trẻ dưới 5 tuổi, gây ra hơn 443.000 ca tử vong mỗi năm. Vì vậy, cha mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách xử trí để bảo vệ sức khỏe cho con.
Tiêu chảy ở trẻ em là gì?
Tiêu chảy là tình trạng đi ngoài phân lỏng từ 3 lần trở lên mỗi ngày, hoặc đi ngoài thường xuyên hơn bình thường. Ba mẹ cần lưu ý rằng, việc trẻ đi ngoài thường xuyên nhưng phân đặc, hoặc bé bú mẹ đi phân lỏng, nhão, đều không được coi là tiêu chảy.
Phần lớn các trường hợp trẻ bị tiêu chảy chỉ kéo dài 1-2 ngày rồi tự khỏi. Nếu tiêu chảy kéo dài hơn 2 ngày, bé có thể gặp vấn đề nghiêm trọng hơn.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Nguyên nhân khiến trẻ bị tiêu chảy
Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể khiến trẻ bị tiêu chảy, chẳng hạn như:
- Nhiễm trùng do virus như Rotavirus, Norovirus, Adenovirus, Astrovirus…
- Nhiễm trùng do vi khuẩn như Escherichia coli, Salmonella, Shigella, Campylobacter…
- Nhiễm trùng do ký sinh trùng như Cryptosporidium, Giardia và Entamoeba…
- Không dung nạp thức ăn: Trẻ có thể khó tiêu hóa một số thành phần, chẳng hạn như đường lactose trong sữa.
- Dị ứng thực phẩm: Hệ miễn dịch của bé có thể phản ứng quá mức với một số loại thực phẩm, khiến con bị tiêu chảy.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại kháng sinh hoặc thuốc khác có thể gây tiêu chảy ở trẻ em.
- Bệnh lý đường ruột: Trẻ bị tiêu chảy có thể liên quan đến bệnh viêm ruột, hội chứng ruột kích thích hoặc các rối loạn chức năng tiêu hóa khác.
- Sau phẫu thuật: Trẻ từng phẫu thuật dạ dày hoặc túi mật thường dễ bị tiêu chảy.
Triệu chứng khi trẻ bị tiêu chảy
Các triệu chứng khi trẻ bị tiêu chảy có thể khác nhau tùy nguyên nhân và từng bé. Một số dấu hiệu thường gặp gồm:
- Đi ngoài phân lỏng từ 3 lần trở lên/ngày.
- Đau bụng, chuột rút vùng bụng, đầy hơi.
- Buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Sốt.
- Chán ăn, bỏ ăn, biếng bú.
- Có dấu hiệu mất nước: khô môi, ít đi tiểu, nước tiểu sẫm màu, quấy khóc không ra nước mắt…
Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị tiêu chảy
1. Bù nước và điện giải
Khi trẻ bị tiêu chảy, ba mẹ nên bù nước và điện giải cho con bằng dung dịch oresol theo đúng hướng dẫn. Đây là dung dịch chứa tỉ lệ cân bằng nước sạch, muối và đường, hỗ trợ bổ sung nước và chất điện giải cho bé.
Đối với trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, hãy tiếp tục cho bé bú sữa mẹ hoặc sữa công thức. Với trẻ lớn hơn, ba mẹ có thể cho con uống từng ngụm nước nhỏ. Tránh uống quá nhiều nước lọc trong một lần và không cho con uống nước ngọt, nước ép, nước tăng lực.
Trong trường hợp trẻ bị mất nước nghiêm trọng hoặc sốc, ba mẹ cần đưa con đến bệnh viện ngay để được bù nước bằng dịch truyền tĩnh mạch.
2. Bổ sung kẽm
Bổ sung kẽm là biện pháp hỗ trợ rút ngắn thời gian và giảm mức độ nghiêm trọng của tiêu chảy ở trẻ em. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) khuyến nghị lượng kẽm bổ sung cho trẻ bị tiêu chảy cấp theo độ tuổi như sau:
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi: 10 mg kẽm/ngày, trong 10-14 ngày.
- Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên: 20 mg kẽm/ngày, trong 10-14 ngày.
3. Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy
- Tiếp tục cho trẻ bú mẹ thường xuyên vì sữa mẹ vừa giàu dinh dưỡng, vừa hỗ trợ miễn dịch tự nhiên cho con.
- Nếu trẻ bú sữa công thức, có thể duy trì nhưng chia thành nhiều cữ bú hơn với lượng nhỏ hơn trong mỗi lần bú.
- Cho trẻ lớn ăn uống thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng.
Tiêu chảy là vấn đề thường gặp nhưng có thể gây nguy hiểm nếu không xử trí kịp thời. Việc nhận biết sớm triệu chứng, hiểu rõ nguyên nhân và chăm sóc bé đúng cách có thể hỗ trợ trẻ bị tiêu chảy nhanh chóng hồi phục, hạn chế biến chứng.
