Trẻ sinh mổ không tiếp xúc với lợi khuẩn trong hệ sinh dục và da của mẹ như khi sinh đường. Điều này xảy ra vì trẻ không được đi qua đường sinh nở thông thường và có thể không được tiếp xúc trực tiếp với da mẹ ngay sau sinh. Vì vậy, việc mẹ chọn sữa hỗ trợ sức khỏe đường ruột và tăng cường khả năng đề kháng cho trẻ, đặc biệt là đối với những trẻ sinh mổ.
“Hồ sơ” về kháng thể của hệ miễn dịch: Vì sao IgA và IgG là kháng thể quan trọng với trẻ nhỏ?
Kháng thể còn gọi là globulin miễn dịch (Immunoglobulins – Ig). Đây là một loại protein đặc biệt được sản xuất bởi tế bào lympho B – tương bào. Kháng thể chiếm khoảng 20% protein trong huyết tương, tham gia vào các phản ứng miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng… [1], [2].
Trong cơ thể có 5 loại kháng thể chính là Immunoglobulin A (IgA), Immunoglobulin G (IgG), Immunoglobulin M (IgM), Immunoglobulin E (IgE) và Immunoglobulin D (IgD) [2], [3]. Mỗi loại kháng thể đều giữ vai trò riêng, trong đó IgA và IgG là những kháng thể quan trọng đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:
- Immunoglobulin A (IgA): Kháng thể chính tại bề mặt niêm mạc da, niêm mạc hô hấp, tiêu hóa, niệu dục… Với cấu trúc đặc biệt, IgA có khả năng tìm bắt tác nhân gây bệnh trước khi chúng tiếp xúc với các tế bào biểu mô. Đồng thời, IgA còn ngăn chặn tình trạng viêm quá mức hoặc tổn thương mô. Những khả năng này giúp kháng thể IgA trở thành “lớp bảo vệ” bên ngoài cho trẻ [2], [4].
- Immunoglobulin G (IgG): Đây là kháng thể chiếm nồng độ cao trong huyết thanh đạt khoảng 9 mg/mL. IgG được tổng hợp sau khi tiếp xúc với các tác nhân gây hại. Thế nhưng, IgG là kháng thể dồi dào ở trẻ sơ sinh vì ngay từ khi còn trong bụng mẹ, đây là kháng thể duy nhất được truyền qua nhau thai để bảo vệ trẻ khỏi sự “tấn công” của nhiều bệnh truyền nhiễm ngay từ trước khi chào đời [2], [3]. Điều này giúp IgG trở thành “lớp bảo vệ” bên trong vô cùng quan trọng đối với trẻ sơ sinh.
PGS.TS Nguyễn Quang Dũng cho biết
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Bí quyết chăm sóc dinh dưỡng để xây dựng đề kháng “2 lớp” giúp bảo vệ bé tối ưu
IgA và IgG là những kháng thể đặc biệt vì sự kết hợp của “bộ đôi” này tạo nên đề kháng “2 lớp” vững vàng giúp bảo vệ bé tối ưu khi hệ miễn dịch của trẻ đang trong quá trình hoàn thiện. Vậy mẹ cần chăm sóc dinh dưỡng như thế nào để xây dựng “đề kháng 2 lớp” vững vàng cho trẻ?
Ưu tiên nguồn sữa mẹ
Sữa mẹ luôn là tiêu chuẩn vàng trong chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ [5]. Trong đó, những kháng thể quan trọng như IgA và IgG đều có sẵn trong sữa mẹ, đặc biệt là sữa non [4], [5]. Cũng theo PGS.TS Nguyễn Quang Dũng, IgA đặc biệt chiếm ưu thế trong sữa mẹ với tỷ lệ khoảng 88,11% trong sữa non và 68,35–81,65% trong sữa trưởng thành [4].
Các kháng thể trong sữa mẹ đều có tác dụng bảo vệ trẻ khỏi bệnh nhiễm trùng [5]. Tuy nhiên, trước 6 tháng tuổi là giai đoạn mà hệ miễn dịch của trẻ đang trong quá trình hoàn thiện về cấu trúc và chức năng và có nguy cơ bị “tấn công” bởi nhiều tác nhân gây bệnh xâm nhập [6]. Vì vậy, mẹ hãy ưu tiên cho bé bú mẹ càng sớm càng tốt sau sinh nhằm để xây dựng đề kháng “2 lớp” giúp bé phát triển khỏe mạnh [4], [5].
Mẹ không thể cho bé bú – Ưu tiên sữa công thức cải tiến với 6 HMOs cùng các thành phần giúp giúp bé xây dựng “đề kháng 2 lớp”
Mặc dù sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng không phải mẹ nào cũng có điều kiện thuận lợi cho bé bú. Thực tế, có rất nhiều nguyên nhân cản trở việc nuôi con bằng sữa mẹ như mẹ quay trở lại công việc quá sớm, mẹ gặp vấn đề sức khỏe, đang dùng thuốc, căng thẳng, sữa về chậm do sinh mổ…[7], [8].
Trong những trường hợp này, mẹ có thể tìm hiểu hoặc hỏi ý kiến bác sĩ về việc chọn cho con sữa công thức phù hợp với nhu cầu phát triển miễn dịch trong giai đoạn đầu đời. Đối với bé không có điều kiện bú mẹ hoặc với bé sinh mổ thì mẹ nên ưu tiên sữa công thức với các thành phần được lấy cảm hứng từ sữa mẹ để giúp con được bảo vệ tối ưu từ giai đoạn đầu đời.
Hiện nay, sữa công thức được cải tiến có sự kết hợp giữa 6 loại HMO (2’-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL, 6′-SL, DFL) với Lactobacillus fermentum (HMP – Human milk probiotics) được phân lập từ sữa mẹ và 1 tỷ lợi khuẩn BB-12™ (trong 100 g bột). Sự kết hợp cộng hưởng, tương hỗ này sẽ tạo hiệu ứng synbiotics, hỗ trợ tăng cường hàm lượng kháng thể như IgA tiết để hình thành nên “lớp bảo vệ bên ngoài” nhằm tạo “đề kháng 2 lớp” vững vàng cho trẻ. Đặc biệt, tại Việt Nam, lần đầu tiên xuất hiện công thức sữa có chứa 6 loại HMO. Việc bổ sung đa dạng các cấu trúc HMO là phương pháp giúp thu hẹp khoảng cách giữa sữa công thức và sữa mẹ [11].
HMO là một nhóm các carbohydrate có cấu trúc đa dạng, có hàm lượng nhiều thứ 3 trong sữa mẹ, sau lactose và chất béo. HMO có khoảng 200 cấu trúc có sẵn trong sữa mẹ [10], trong đó 6 loại HMO phổ biến là DFL, 3-FL, 2’-FL, LNT, 6’-SL, 3’-SL.
So với hầu hết công thức sữa chỉ bổ sung được 5 loại HMO thường thiếu hụt một trong hai HMO quan trọng là DFL hoặc 3-FL thì sữa công thức cải tiến mới được bổ sung đến 6 loại HMO có chứa đủ cả DFL và 3-FL.
Trong 6 loại HMO được đề cập ở trên, DFL là HMO có đặc tính kháng khuẩn đã được bổ sung để phát huy tác dụng hỗ trợ phòng chống các bệnh lý viêm nhiễm ở trẻ [12]. Khi kết hợp với 1 loại HMO khác có tên 2’-FL, tạo ra bộ đôi “DFL và 2’-FL”, giúp gia tăng lợi khuẩn Bifidobacterium spp [13]. 3-FL là loại HMO có thể được hấp thu vào máu và thực hiện các chức năng miễn dịch [14], [15]. Sữa công thức bổ sung kết hợp 6 loại HMO ở cả 3 phân nhóm chính (Nhóm Fucosylated, Sialylated và Non-Fucosylated) mang đến cho trẻ sơ sinh các lợi ích tiềm năng như [16]:
- Giúp tăng cường sự đa dạng của các vi khuẩn có lợi và hỗ trợ sự cân bằng của hệ vi sinh trong đường ruột.
- Có khả năng tạo sự tương hỗ và cộng hưởng giữa các chủng lợi khuẩn, từ đó cải thiện sự cân đối của hệ vi sinh đường ruột, tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch và sức khỏe tổng thể…
- Có khả năng tăng gấp đôi lượng axit-béo chuỗi ngắn (SCFA), một hoạt chất sinh học tiềm năng trong việc tăng cường sức khỏe trẻ.
Có thể nói HMO là thành phần đặc biệt trong sữa mẹ nhờ khả năng hỗ trợ tối ưu cho hệ tiêu hóa và miễn dịch của trẻ. Đặc biệt, sữa công thức cải tiến với 6 loại HMO còn có thành phần sữa non 24h với hàm lượng kháng thể IgG hợp lý sẽ tạo thành thành “lớp bảo vệ bên trong”.
Trong chăm sóc dinh dưỡng giúp trẻ tăng đề kháng, sữa mẹ là nguồn thức ăn cần được ưu tiên vì có chứa thành phần kháng thể quan trọng. Tuy nhiên, nếu trong trường hợp không thể cho bé bú sữa mẹ thì mẹ vẫn có thể yên tâm chọn cho con loại sữa công thức được sản xuất với các thành phần dựa trên nền tảng sữa mẹ, giúp con xây dựng “đề kháng 2 lớp” vững vàng và phát triển khỏe mạnh.
