Khi thời tiết thay đổi, nghẹt mũi thường là một trong những tình trạng khiến cả cha mẹ và con đều mệt mỏi. Việc hút mũi cho bé đúng cách tại nhà không chỉ giúp con dễ thở, bú ngon, ngủ yên hơn mà còn phòng tránh được nhiều biến chứng về đường hô hấp. Nhưng liệu cha mẹ đã thật sự biết cách hút mũi an toàn và hiệu quả cho con?
Hãy cùng tìm hiểu các cách hút mũi cho bé và trẻ sơ sinh tại qua bài viết sau của Hello Bacsi nhé.
Trường hợp nào cần hút mũi cho bé?
Dù dịch nhầy trong mũi (hay còn gọi là đờm, chất nhầy) có vẻ khó chịu, nhưng thực sự chúng lại đóng vai trò quan trọng. Với một lượng vừa phải, đờm sẽ giúp giữ ẩm niêm mạc mũi và lọc bụi bẩn, vi khuẩn mà bé hít vào hàng ngày. Tuy nhiên, khi lượng dịch này quá nhiều, đặc biệt trong các đợt cảm lạnh hoặc viêm đường hô hấp, có thể gây nghẹt mũi và khiến bé khó thở – nhất là với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Khi đó, việc hút mũi cho bé và trẻ sơ sinh là giải pháp đơn giản mà hiệu quả giúp con dễ chịu hơn, bú tốt hơn và ngủ ngon hơn.
Những trường hợp phổ biến cần hút mũi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:
- Bé bị nghẹt mũi, thở khò khè: Do cấu trúc mũi của trẻ sơ sinh còn nhỏ – hẹp, nên chỉ cần một ít chất nhầy cũng đủ làm mũi bị tắc, nghẹt. Khi thấy con ngủ không yên, thở bằng miệng hoặc bỏ bú, quấy khóc nhiều, ngủ không sâu giấc, mẹ nên kiểm tra và thực hiện cách hút mũi cho trẻ sơ sinh đúng cách.
- Dịch mũi chảy xuống họng gây ho hoặc nôn trớ: Khi chất nhầy không được loại bỏ, do bé không thể tự khạc tự hỉ ra được, nó có thể chảy xuống cổ họng, làm bé ho nhiều, nôn ói hoặc biếng ăn. Đây là thời điểm mẹ nên can thiệp nhẹ nhàng bằng hút mũi cho bé để giảm bớt khó chịu.
- Bé mắc các bệnh lý gây tăng tiết dịch mũi như:
- Cảm lạnh, nhiễm siêu vi: Đây là nguyên nhân phổ biến khiến bé tăng tiết đờm và nghẹt mũi.
- Trào ngược dạ dày thực quản: Axit dạ dày kích thích niêm mạc cổ họng và mũi, khiến cơ thể phản ứng bằng cách sản sinh thêm dịch nhầy.
- Dị ứng (ở trẻ lớn hơn): Tuy không phổ biến ở trẻ sơ sinh, nhưng ở một số bé lớn hơn, tình trạng dị ứng thời tiết hoặc hít phải bụi có thể khiến mũi bị tắc liên tục.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Mách cha mẹ các cách hút mũi cho bé tại nhà
Việc hút mũi cho bé tại nhà không quá phức tạp nếu cha mẹ hiểu đúng và sử dụng dụng cụ phù hợp. Dưới đây là 2 phương pháp hút mũi an toàn và phổ biến hiện nay dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:
1. Hút bằng ống bơm dạng bóng đèn (Bulb Syringe)
Ống bơm dạng bóng đèn (bulb syringe) là một trong những dụng cụ hút mũi cho bé đơn giản và phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt phù hợp với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vì thao tác nhẹ nhàng, dễ kiểm soát.
Hướng dẫn từng bước cách hút mũi cho bé bằng ống bơm dạng bóng đèn:
- Rửa tay sạch sẽ và vệ sinh dụng cụ trước khi bắt đầu.
- Điều chỉnh tư thế phù hợp, với bé lớn thì hướng dẫn bé ngồi đầu ngửa ra sau, với trẻ sơ sinh và nhũ nhi thì cho bé nằm và nghiêng đầu sang một bên.
- Nhỏ vài giọt nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) vào mũi bé để làm loãng dịch nhầy và giúp quá trình hút mũi hiệu quả hơn.
- Tạo lực hút: Bóp xẹp bóng cao su hoàn toàn để đẩy hết không khí ra ngoài.
- Đưa đầu cao su nhẹ nhàng vào một bên lỗ mũi của bé, chỉ vừa đủ (không nhét sâu vào mũi).
- Thả tay từ từ để bóng cao su hút chất nhầy trong mũi ra ngoài.
- Rút ống hút ra, rồi bóp mạnh bóng đèn để đẩy chất nhầy ra ngoài vào khăn giấy hoặc bồn rửa.
- Lau sạch đầu ống và lặp lại với bên mũi còn lại nếu bé vẫn còn nghẹt mũi.
- Nếu bé vẫn còn nghẹt sau 5–10 phút, có thể lặp lại toàn bộ quy trình (nhỏ nước muối + hút mũi). Nhưng không nên hút quá 4 lần mỗi ngày, vì có thể gây kích ứng niêm mạc mũi.
Một số lưu ý quan trọng:
- Quá trình hút mũi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ phải thật nhẹ nhàng. Nếu hút quá mạnh hoặc quá sâu, có thể khiến niêm mạc mũi bị tổn thương, thậm chí gây chảy máu.
- Nếu bé quấy khóc hoặc phản ứng quá mạnh, hãy tạm ngừng và thử lại sau vài phút để tránh làm bé hoảng sợ.
- Không nên dùng nước muối sinh lý quá 4 ngày liên tiếp, vì có thể khiến niêm mạc mũi khô, làm tình trạng nghẹt mũi nặng hơn.
- Bé được nhỏ nước muối sinh lý trước khi hút để làm loãng dịch và cũng cần nhỏ thêm một lần nữa sau khi hút xong để vệ sinh mũi họng.
- Nếu sau khi hút bé vẫn còn nghẹt thở có thể thực hiện lại thêm lần nữa để cải thiện tình trạng tốt hơn
- Nếu bé bị hắt hơi, ho trong và sau khi hút mũi là phản ứng bình thường để đẩy dịch mũi và nước muối ra ngoài, ba mẹ không cần lo lắng.
- Chỉ nên tiến hành hút mũi cho trẻ trước khi ăn và khi trẻ còn thức. Vì khi trẻ vừa ăn no, dạ dày sẽ căng đầy, tăng áp lực lên vùng cổ họng, dễ khiến bé nôn trớ và có thể gây hít sặc nguy hiểm cho bé.
2. Hút mũi bằng dụng cụ hình chữ U
Dụng cụ hút mũi hình chữ U – hay còn gọi là dụng cụ hút mũi cho bé bằng miệng – ngày càng được nhiều cha mẹ ưa chuộng vì hiệu quả cao, dễ điều khiển lực hút và đặc biệt an toàn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Mặc dù việc hút mũi bằng miệng khiến một số cha mẹ cảm thấy không được “vệ sinh”, nhưng bạn hoàn toàn có thể yên tâm: bên trong dụng cụ luôn có màng lọc ngăn ngừa vi khuẩn và chất nhầy tiếp xúc với miệng của người hút.
Hướng dẫn từng bước cách hút mũi cho bé bằng dụng cụ chữ U:
- Vệ sinh tay sạch sẽ và kiểm tra dụng cụ hút mũi cho bé (nhất là phần màng lọc).
- Hướng dẫn tư thế cho bé, đối với trẻ lớn có thể ngồi thẳng lưng đầu nhìn thẳng không cử động, đối với bé nhỏ sơ sinh hay nhũ nhi cho bé nằm nghiêng bên, giữ cố định đầu vừa phải tránh xoay lắc.
- Nhỏ vài giọt nước muối sinh lý vào mũi bé để làm mềm và lỏng dịch nhầy, giúp quá trình hút dễ hơn.
- Đưa đầu hút của dụng cụ nhẹ nhàng vào lỗ mũi bé, không đẩy quá sâu vì trong thiết kế đã có bộ phận giới hạn độ sâu để đảm bảo an toàn.
- Đặt đầu miệng hút vào miệng người lớn, sau đó hút từ từ và đều để tạo lực hút nhẹ giúp chất nhầy đi ra ngoài.
- Thực hiện tương tự với bên mũi còn lại.
- Sau khi hút xong, tháo rời các bộ phận của dụng cụ để vệ sinh kỹ càng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Đừng quên thay màng lọc nếu cần!
Ưu điểm nổi bật của dụng cụ hút mũi chữ U:
- An toàn và dễ điều khiển: Bạn có thể tự kiểm soát lực hút bằng miệng, tránh gây tổn thương niêm mạc mũi của bé.
- Quan sát được lượng dịch nhầy: Phần thân ống bằng nhựa trong giúp bạn biết lượng dịch mũi đã được hút ra.
- Vệ sinh dễ dàng: Có thể tháo rời toàn bộ và rửa sạch, đảm bảo vệ sinh mỗi lần sử dụng.
- Phù hợp với cả trẻ sơ sinh và bé lớn hơn.
Hút mũi cho bé: Những sai lầm mà cha mẹ hay mắc phải và lưu ý
Mặc dù các cách hút mũi cho bé tại nhà là thao tác đơn giản nhưng không phải bố mẹ nào cũng thực hiện đúng cách. Một số sai lầm phổ biến dưới đây có thể khiến tình trạng nghẹt mũi của bé trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí gây tổn thương vùng mũi nhạy cảm của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
1. Dùng miệng hút mũi cho trẻ trực tiếp, không có dụng cụ lọc
Một số bố mẹ không có sẵn dụng cụ hút mũi cho bé nên chọn cách hút trực tiếp bằng miệng. Đây là cách cực kỳ nguy hiểm vì:
- Không có màng lọc, vi khuẩn và dịch mũi có thể lây ngược từ bé sang người lớn (và ngược lại).
- Nguy cơ khiến trẻ bị nhiễm trùng chéo, viêm mũi nặng hơn.
Do đó, bố mẹ chỉ nên sử dụng dụng cụ bóng đèn hay dụng cụ hút mũi hình chữ U có màng lọc chuyên dụng để đảm bảo an toàn và vệ sinh cho cả mẹ và bé.
2. Lạm dụng nước muối sinh lý
Việc nhỏ nước muối sinh lý trước khi hút mũi cho trẻ sơ sinh là cần thiết, nhưng nếu dùng quá thường xuyên lại phản tác dụng:
- Gây khô niêm mạc mũi, kích ứng hoặc sưng tấy.
- Làm mất lớp nhầy bảo vệ tự nhiên trong mũi của bé.
Bố mẹ chỉ nên sử dụng nước muối sinh lý 0.9% tối đa 4 lần/ngày và không quá 4 ngày liên tiếp. Nếu bé vẫn nghẹt mũi kéo dài, cần đưa đi khám thay vì tự xử lý tiếp.
3. Hút mũi quá nhiều lần trong ngày
Một số cha mẹ vì lo lắng nên hút mũi cho bé nhiều lần, thậm chí cứ thấy bé mới chảy mũi ít là hút. Điều này:
- Làm tổn thương niêm mạc mũi, khiến bé đau và chảy máu.
- Khiến bé sợ hãi, la hét mỗi khi thấy cha mẹ cầm dụng cụ hút mũi.
Mỗi ngày, mẹ chỉ nên hút mũi cho bé tối đa 3–4 lần, thực hiện nhẹ nhàng, có thể vừa hút vừa trò chuyện để bé cảm thấy yên tâm.
4. Không vệ sinh dụng cụ hút mũi sau mỗi lần sử dụng
Việc vệ sinh dụng cụ hút mũi cho bé là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn vệ sinh. Dụng cụ không được làm sạch có thể:
- Trở thành ổ vi khuẩn, gây nhiễm trùng cho lần hút sau.
- Làm bé bị lây bệnh từ chính dụng cụ bẩn.
Ngay sau khi sử dụng, bạn cần tháo rời các bộ phận dụng cụ và rửa sạch bằng nước ấm/xà phòng. Nếu dùng ống hút hình chữ U, đừng quên thay màng lọc thường xuyên theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
5. Không quan sát phản ứng của bé
Bé có thể phản ứng mạnh như khóc, giãy giụa vì khó chịu hoặc đau khi hút mũi. Nếu cha mẹ cố gắng tiếp tục hút trong lúc bé chống cự có thể khiến bé bị tổn thương vùng mũi, thậm chí bị xước hoặc rách mạch máu nhỏ trong mũi.
Nếu bé quá khó chịu, mẹ nên tạm dừng vài phút và thử lại sau khi bé bình tĩnh. Hút mũi đúng thời điểm – như sau khi ngủ dậy hoặc trước khi bú – sẽ dễ dàng hơn.
6. Hút mũi không đúng thời điểm
Nếu cho bé hút mũi ngay sau khi ăn no hoặc bú no có thể gây khó chịu cho trẻ và rất dễ bị nôn ói, nguy hiểm hơn có thể gây hít sặc ở trẻ.
7. Thao tác không phù hợp trong quá trình hút
Cha mẹ cần nhẹ nhàng khi hút mũi trẻ để tránh gây tổn thương niêm mạc mũi. Lưu ý không cố đưa ống hút quá sâu vào trong khoang mũi, nhất là khi trẻ phản ứng mạnh.
8. Cách thức hút mũi không phù hợp
Một số cha mẹ sử dụng nước muối cho vào xilanh để bơm rửa mũi cho trẻ dễ khiến trẻ bị sặc, rất nguy hiểm. Bởi dùng xilanh có áp lực cao, dễ gây sặc, nguy hiểm hơn cả là nếu trẻ đang khóc, phản kháng thì nước có thể vào đường thở và phổi của trẻ gây viêm phổi hít, có thể xì qua hai tai gây ứ đọng dịch mũi và khiến trẻ bị viêm tai giữa hoặc làm trẻ sang chấn tâm lý, hoảng sợ khi được hút mũi. Việc bơm rửa mũi chỉ được thực hiện bởi chuyên viên y tế để đảm bảo an toàn cho con.
Bé bị nghẹt mũi phải làm sao?
Khi trẻ bị nghẹt mũi, ngoài việc hút mũi cho bé bằng các dụng cụ hút mũi cho bé và trẻ sơ sinh đúng cách, cha mẹ cũng nên kết hợp các phương pháp chăm sóc đơn giản sau để giúp bé nhanh khỏi và dễ thở hơn:
- Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ – ngực – chân. Bé bị nghẹt mũi thường rất nhạy cảm với môi trường lạnh. Hãy luôn giữ cho bé đủ ấm, đặc biệt là khi ngủ và sau khi tắm.
- Tránh xa tác nhân gây dị ứng, ô nhiễm như khói thuốc, bụi bẩn, lông thú cưng, phấn hoa… Đây là những yếu tố dễ khiến trẻ bị sổ mũi, nghẹt mũi kéo dài. Đảm bảo không gian sống của bé luôn sạch sẽ và thông thoáng.
- Massage mũi nhẹ nhàng. Dùng đầu ngón tay xoa nhẹ hai bên cánh mũi theo chiều xoắn ốc để kích thích lưu thông máu và làm thông đường thở cho bé.
- Giữ ấm và massage lòng bàn chân. Theo quan điểm của Đong y, bàn chân là nơi tập trung nhiều huyệt đạo. Do đó, mẹ có thể xoa dầu ấm, day ấn nhẹ lòng bàn chân cho con trước khi ngủ giúp bé dễ chịu, bớt nghẹt mũi.
- Tắm và xông hơi nước ấm có tinh dầu. Cho bé hít thở hơi nước ấm pha vài giọt tinh dầu tràm hoặc khuynh diệp trong 5–10 phút giúp làm loãng dịch nhầy và thông mũi hiệu quả.
- Kê cao đầu và vai khi ngủ giúp dịch mũi không chảy ngược vào họng, bé sẽ thở dễ hơn, ngủ ngon hơn. Mẹ có thể kê gối hoặc khăn mỏng dưới vai và đầu bé.
- Cho trẻ uống trà gừng mật ong để giúp giảm đờm nhầy, bởi gừng giúp làm ấm, giảm nghẹt mũi, mật ong giúp kháng khuẩn. Tuy nhiên, cần lưu ý là phương pháp này chỉ áp dụng cho trẻ lớn 1 tuổi để tránh nguy cơ ngộ độc mật ong.
- Chú ý nhiệt độ phòng thích hợp, không để quá lạnh hoặc nhiệt độ quá thấp khiến bé nghẹt mũi nhiều hơn, nếu sử dụng máy điều hòa cần duy trì ở mức 26-28 độ C tùy theo môi trường, không để hướng gió máy điều hòa thổi trực tiếp vào mặt bé, tốt nhất sử dụng thêm máy tạo độ ẩm hoặc đặt chậu nước nhỏ trong phòng giúp làm ẩm không khí và tránh khô niêm mạc mũi trẻ.
Hello Bacsi hi vọng rằng, qua những thông tin chia sẻ trong bài các bố mẹ đã biết được khi nào thì cần hút mũi cho bé và cách thực hiện ra sao để con cùng hợp tác. Chúc các bố mẹ thành công!
