Cây chè dây có tên khoa học là Ampelopsis cantoniensis, đây là một loài thực vật hai lá mầm thuộc họ Nho (Vitidaceae hay Vitaceae), do ( Hook.& Arn.) K.Koch phát hiện vào năm 1833. Cây chè dây được biết đến là loại dược liệu mang đến nhiều lợi ích về sức khỏe. Trong bài viết này, bạn hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu đặc điểm, thành phần hóa học, tác dụng và cách sử dụng cây chè dây nhé.
Cây chè dây có những đặc điểm gì?
Cây chè dây có phần thân và cành hình trụ, cứng cáp. Thông thường, loại cây này thường bị nhầm sang cây dây chè thuộc họ Cúc.
Cây chè dây sở hữu một số đặc điểm cụ thể như sau:
- Phân bố chủ yếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, Lào, Indonesia và Việt Nam. Về hình thái bên ngoài, chúng tương đối giống nhau, nhất là về dạng lá và cách phát hoa. Tại nước ta, cây chè dây chủ yếu phân bố rộng khắp ở các khu vực đồi núi từ các tỉnh phía Bắc, tới miền Trung và Tây Nguyên.
- Lá của cây chè dây có cấu tạo điển hình của nhóm cây ưa ẩm, ưa sáng và mọc lên trên các loại cây bụi hoặc cây gỗ nhỏ ở các vùng đồi, bờ nương rẫy hay ở ven rừng.
- Chè dây có thể được thu hoạch sau thời gian sinh trưởng 10 – 12 tháng, thu hoạch từ 6 – 8 lần trong năm.
- Toàn bộ thân, lá cành và cả rễ của cây chè dây đều là bộ phận có thể thu hoạch về để sử dụng.
Cây chè dây có thành phần hóa học ra sao?
Trong nghiên cứu về thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây chè dây Ampelopsis cantoniensis planch, 1995, các nhà nghiên cứu phân tích sơ bộ và thấy rằng:
- Cây chè dây chứa hàm lượng flavonoid toàn phần trong lá chiếm 18.15 ± 0.36%. Trong đó myricetin chiếm 5.32 ± 0.04% và tanin (thuộc loại tanin catechic) có hàm lượng 10.82 -13.30%.
- Trong lá chè dây chứa hai loại đường Glucose và Rhamnose.
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy tính an toàn của cây chè dây, thành phần hóa học của cây chè dây không có những nhóm chất có độc như: alcaloid, saponin…,
Cây chè dây có tác dụng gì?
Tác dụng của cây chè dây theo Y học hiện đại
Diệt vi trùng, vi khuẩn, giảm độ axit tại dạ dày, giúp cho bệnh nhân viêm loét dạ dày tá tràng dễ liền sẹo, cắt cơn đau do viêm loét hành tá tràng, giúp tiêu hoá tốt, dễ ngủ.
Tác dụng giảm đau do loét dạ dày hành tá tràng bằng cách trung hòa dịch vị và ức chế bài tiết dịch vị invivo, làm giảm viêm dạ dày.
Hỗ trợ làm liền sẹo ổ loét hành tá tràng do đối phó được yếu tố gây loét và tăng cường sức đề kháng của niêm mạc. Đồng thời, cây chè dây có khả năng cải thiện mạng lưới mao mạch niêm mạc giúp cho sự tái tạo tế bào biểu mô.
Làm sạch Helicobacter Pylori (H.P.) do cây chè dây có khả năng trung hòa a.HCI Invitro và ức chế bài tiết dịch vị Invivo dẫn đến khả năng làm sạch H.Pylori lên đến 42,5%.
Tác dụng chống viêm niêm mạc dạ dày do khả năng làm sạch H.Pylori và chứa hàm lượng cao flavonoid toàn phần.
Không gây ngộ độc cấp tính, không ảnh hưởng tới các chỉ tiêu hóa sinh, huyết học và sinh sản khi dùng thuốc trong thời gian dài. Các nghiên cứu trên lâm sàng cũng đều cho thấy chè dây không có các tác dụng phụ như đầy bụng, nôn mửa, khó chịu, mệt mỏi, nhức đầu hoặc các biểu hiện dị ứng.
Tác dụng của cây chè dây theo Y học cổ truyền
Công dụng: Tiêu viêm, giải độc, thanh thử nhiệt.
Chủ trị: Mụn nhọt, tê thấp, nhũ ung, vị thống, giúp chữa viêm loét dạ dày tá tràng, cảm mạo phong nhiệt, viêm kết mạc, viêm họng.
Hướng dẫn cách sử dụng cây chè dây
Cây chè dây có thể được sử dụng ở dạng tươi hoặc sấy khô đều được. Cách phổ biến nhất là hãm trà hay sắc lấy nước uống.
Liều lượng dùng cây chè dây hiện vẫn chưa có khuyến cáo cụ thể. Tuy nhiên, giới hạn dùng cần ước lượng ở phạm vi dưới 70g/ngày.
Uống chè dây vào lúc nào là tốt nhất? Bạn có thể uống chè dây vào sáng sớm là tốt nhất để giúp tinh thần minh mẫn, tỉnh táo và bổ sung năng lượng cho cả ngày làm việc.
Sử dụng cây chè dây có cần lưu ý gì không?
Đối tượng nào nên sử dụng?
Với những tác dụng của cây chè dây, những người nên sử dụng loại dược liệu này để cải thiện tình trạng sức khỏe bao gồm:
- Người đang gặp các triệu chứng ợ chua, ợ hơi một cách thường xuyên.
- Người bị trào ngược dạ dày.
- Người phải đối diện với các vấn đề bệnh lý liên quan như viêm loét dạ dày, hành tá tràng hay bị nhiễm khuẩn HP.
Chữa bệnh bằng chè dây cần lưu ý gì?
Cây chè dây có nhiều thành phần có lợi cho sức khỏe và hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, bạn cần lưu ý:
- Không dùng quá 70g dược liệu/ngày bởi có thể khiến cơ thể khó chịu do chè dây có dược tính khá cao.
- Tránh dùng nước sắc đã để qua đêm bởi sẽ dễ gây đầu bụng, tiêu chảy.
- Những người huyết áp thấp không nên sử dụng dược liệu này, nhất là trong lúc đói.
- Mua chè dây từ những nơi cung cấp có uy tín như bệnh viện Y học cổ truyền hoặc những nơi bán dược liệu có giấy chứng nhận.
Gợi ý một số bài thuốc từ cây chè dây
Bài thuốc chữa viêm đau dạ dày tá tràng
Chuẩn bị: 10 – 15g lá chè dây ở dạng khô hoặc đã sao vàng.
Thực hiện:
- Cho dược liệu vào ấm pha trà rồi cho vào 1 ít nước sôi lắc nhẹ và đổ nước đi.
- Tiếp tục cho thêm 100ml nước sôi vào hãm trong khoảng 15 phút.
- Uống khi trà còn ấm và duy trì liên tục trong khoảng 15 – 20 ngày cho 1 đợt điều trị.
Bài thuốc chữa đau nhức, tê thấp
Chuẩn bị: Lá cây chè dây tươi với lượng tùy ý.
Thực hiện:
- Đem dược liệu đi giã nát rồi hơ trên lửa nóng.
- Sau đó gói vào một miếng vải mỏng và đắp trực tiếp lên khu vực bị đau nhức.
Bài thuốc phòng bệnh sốt rét
Chuẩn bị: 60g cây chè dây, 12g rễ cỏ xước, 60g lá hồng bì, 12g lá đại bì, 12g tía tô, 12g lá hoặc vỏ cây vối, 12g rễ xoan rừng.
Thực hiện:
- Các dược liệu trên đem đi thái nhỏ rồi phơi khô.
- Sau đó cho hết vào ấm sắc chung với 400ml nước trên lửa nhỏ.
- Khi lượng nước còn khoảng 100ml thì đem ra uống lúc còn ấm.
- Bài thuốc có tác dụng hỗ trợ phòng bệnh nên chỉ dùng với liều 3 ngày 1 thang.
Bài thuốc chữa cảm mạo, hầu họng sưng đau
Chuẩn bị: 15 – 60g chè dây.
Thực hiện:
- Cho dược liệu từ cây chè dây vào ấm sắc chung với nửa thắng nước ở trên lửa nhỏ trong 15 phút.
- Có thể chia thuốc làm nhiều lần uống trong ngày, uống khi còn ấm.
- Chỉ dùng 1 ngày đúng 1 thang thuốc.
Bài thuốc chữa trúng độc thực vật do vi khuẩn
Chuẩn bị: 50g rễ cây chè dây tươi, 15g gừng.
Thực hiện:
- Cho dược liệu vào ấm sắc chung với 2 chén nước đến khi còn 1 chén.
- Uống khi thuốc còn ấm với liều lượng 1 thang/ngày.
- Trường hợp bệnh nhẹ hoặc dùng cho trẻ em hay người già thì cần giảm bớt liều lượng.
Bài thuốc chữa áp xe từ cây chè dây
Chuẩn bị: 15g chè dây.
Thực hiện:
- Cho vào nồi rồi thêm nửa rượu nửa nước vào sắc trên lửa nhỏ lấy nước uống.
- Cách khác là cho thêm thịt heo nạc vào hầm ăn khi còn ấm nóng.
Bài thuốc chữa đau dây thần kinh tọa
Chuẩn bị: 15 – 30g phần rễ hoặc thân chè dây.
Thực hiện:
- Cho dược liệu vào ấm sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang.
- Kết hợp với dùng lá chè tươi giã nát, sao nóng để đắp vào chỗ đau nhức.
Tóm lại, cây chè dây là một dược liệu quý được chứng minh là có tác dụng tốt đối với người bị viêm loét dạ dày tá tràng, chè dây còn có khả năng làm sạch vi khuẩn Helicobacter Pylori, chống viêm niêm mạc dạ dày mà không gây ngộ độc cấp tính, không ảnh hưởng tới các chỉ tiêu hóa sinh, huyết học và sinh sản khi dùng thuốc trong thời gian dài.
[embed-health-tool-bmi]
