Con gái rượu là gì? Vì sao gọi con gái rượu?

Con gái rượu là gì? Đây là cụm từ rất quen thuộc tại Việt Nam, thường được dùng như là cách gọi đầy yêu thương về cô con gái cưng của bố mẹ. Người cha khi nói về con gái của mình trước mặt người khác cũng thường dùng cụm từ con gái rượu của bố. Vậy con gái rượu là gì? Ý nghĩa của con gái rượu và nguồn gốc của nó bắt nguồn từ đâu mà có. Bạn hiểu được bao nhiêu về câu nói đầy ấm áp “con gái rượu của bố”.

1. Con gái rượu là gì?

Cụm từ "con gái rượu", "con gái rượu của bố" hay "gái rượu" là cách nói khẩu ngữ được dùng phổ biến trong giao tiếp hàng ngày tại Việt Nam, được dùng khi các ông bố gọi cô con gái cưng của mình hoặc mẹ, người khác gọi để chỉ con gái của bố. Đây là cụm từ thể hiện tình cảm đầy trân quý yêu thương và sự cưng chiều đặc biệt của người bố dành cho con gái hết mực yêu thương của mình.

Trong gia đình Việt, nhà nào có con gái thường rất được cưng chiều và thường được gọi: "Này, con gái rượu của bố ơi!".

Tình cảm giữa người bố và cô con gái bé bỏng là một điều gì đó rất đặc biệt và thiêng liêng. Nó không giống như cách các ông bố thể hiện yêu thương đối với con trai, cũng không phải cách thể hiện tình cảm mềm mại giữa mẹ và con gái.

Ý nghĩa của cách nói "con gái rượu" dùng để diễn đạt tình cảm gắn kết giữa bố và con gái, chứa đựng tình cảm yêu thương, quý mến, cưng chiều con gái của người bố, là âm thanh khiến trái tim bố tan chảy.

2. Nguồn gốc vì sao gọi là con gái rượu?

Về nguồn gốc của cụm từ này có 1 số cách giải thích như sau:

Cách giải thích 1

"Con gái rượu" là biến thể của 1 từ gốc Hán Việt, được dịch từ từ Hán Việt "nữ nhi tửu" (女儿酒) [nǚ ér jiǔ]. Trong tiếng Hán, nữ nhi 女儿 (nǚ ér) nghĩa là con gái, tửu 酒 (jiǔ) nghĩa là rượu. Khi kết hợp lại, cụm từ "女儿酒" (nǚ ér jiǔ) mang ý nghĩa "rượu của con gái" hoặc “rượu dành riêng cho phụ nữ”.

Trong quá trình mượn từ, dịch sang tiếng Việt, cụm từ "女儿酒" được chuyển thành "con gái rượu". Đây là 1 hình thức vay mượn từ đặc biệt, nghĩa là cả cấu trúc ngữ pháp của từ gốc được mượn, sau đó các thành phần riêng lẻ được dịch sát nghĩa tương đương. Do đó nữ nhi tửu nghĩa là con gái rượu.

Trong cuốn sách Nam Phương thảo mộc trạng (南方草木状) do danh sĩ Kê Hàm viết vào năm 304 thời nhà Tấn, chép lại điển tích về Nữ nhi tửu hay Nữ nhi hồng (vì trang trí hũ rượu màu đỏ mừng cưới): "nữ nhi tửu là loại rượu quý phải có ở những nhà giàu có sinh con gái, hoặc gả con gái".

Theo tập tục cổ xưa của người Thiệu Hưng thuộc tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc), khi con gái chào đời, người cha chọn ra 3 vò rượu gạo nếp ngon nhất. Sau đó trang trí thật đẹp bên ngoài, mời các nghệ nhân khắc vẽ các hoa văn mang ý nghĩa điềm lành như hình hoa lá, ký tự, chim muông, những con thú. Sau đó, các vò rượu này sẽ được bịt kín miệng bằng bùn và đem chôn dưới gốc cây quế hoa hoặc giấu dưới hầm, trong vách.

Khi con gái đạt tuổi 18 và khi lấy chồng, người cha sẽ lấy 3 vò rượu ra, rót ra đặt 3 chén rượu Nữ nhi tửu lên trên bàn thờ và dâng lên cha chồng, cha đẻ và chồng của cô dâu. Mục đích nhằm chúc sức khỏe, trường thọ và thịnh vượng. Sau đó, 3 vò rượu Nữ nhi hồng sẽ dùng để thết đãi người thân, bạn bè.

Như vậy cụm từ “con gái rượu” chính là biến thể của nữ nhi tửu (女儿酒). Có nghĩa là con gái là người mang về cho cha một loại rượu hảo hạng. Với người đàn ông thì rượu là thức uống rất đặc biệt “nam vô tửu như kỳ vô phong”. Từ đó cho thấy tình cảm to lớn đặc biệt của cha dành cho con gái của mình được ví như là một bình rượu quý.

Trong cuốn Lịch sử Việt Nam tập 1 (Tác giả: Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh - NXB Đại Học và Trung Học Chuyên Nghiệp, Hà Nội, 1983) có ghi lại nội dung của Nam Phương Thảo Mộc Trạng chép về tập tục này như sau: "người Nam có con gái lớn vài tuổi đã bắt đầu nấu lọc rượu, đựng trong bình hủ kín, đem chôn ở bờ ao. Khi con gái sắp lấy chồng, người ta mới đào ao lấy rượu lên đãi khách, gọi là rượu con gái (tức nữ tửu), vị rất đằm và ngon."

Để hiểu rõ nguồn gốc sâu xa hơn, dưới đây là 2 phiên bản câu chuyện cổ về Nữ nhi tửu thường được truyền miệng trong dân gian Trung Quốc.

Câu chuyện 1:

Tại vùng Thiệu Hưng xưa có vợ chồng người thợ may. Khi người vợ có thai, người chồng đã rất đỗi vui mừng và mong mỏi ngày đêm vợ sẽ sinh ra một bé trai để nối dõi tông đường. Để chuẩn bị cho ngày vợ khai hoa nở nhụy, người chồng đã nấu sẵn rượu để thết đãi họ hàng người thân và bạn bè.

Tuy nhiên, kết quả là người vợ đã sinh con gái chứ không phải là con trai mà người chồng mong mỏi bấy lâu nay. Ông đã rất giận dữ và quyết định không tổ chức tiệc rượu ăn mừng nữa. Do đó, ông đã đem chôn tất cả vò rượu nấu sẵn ngay dưới gốc cây quế trước sân nhà.

Cô con gái lớn lên từng ngày, rất xinh đẹp, thông minh, tay nghề thêu thùa cũng rất giỏi. Công việc làm ăn của gia đình vợ chồng người thợ may cũng ngày càng khấm khá. Người thợ may rất cưng chiều cô con gái của mình.

Đến năm cô gái mười tám tuổi, người thợ may quyết định gả cô cho người học trò ưu tú nhất của mình. Vào ngày cưới của cô con gái, gia đình sẽ mở tiệc rượu lớn. Người thợ may chợt nhớ lại 18 năm trước ông đã chôn những vò rượu dưới gốc cây quế trước nhà. Ông đã đào rượu lên, mở nắp ra thấy mùi thơm phức và màu rượu ngả sang màu hổ phách. Trong buổi tiệc rượu ngày cưới của cô con gái, ai cũng tấm tắc khen rượu ngon.

Câu chuyện 2:

Trong vùng Thiệu Hưng xưa có một vị viên ngoại hiếm muộn và rất mong mỏi có con nối dõi. Sau rất nhiều nỗ lực chạy chữa khắp nơi, cuối cùng thì may mắn đã mỉm cười với ông khi vợ có thai. Ông vui mừng thông báo khắp nơi và ủ trước hơn hai mươi vò rượu. Đợi khi em ra đời tròn một tháng tuổi sẽ thết đãi bà con, bạn bè (ở Việt Nam là ngày đầy tháng). Và rồi vợ của viên ngoại đã hạ sinh một bé gái kháu khỉnh. Sau bữa tiệc xuống tóc chiêu đãi khách theo tập tục của địa phương khi em bé tròn 1 tháng tuổi, vị viên ngoại đã đếm lại những vò rượu chưa mở nắp, bỏ đi thì tiếc nên ông đã chôn dưới cây hoa mộc.

Thời gian thấm thoát thoi đưa, cô con gái càng lớn càng thông minh và xinh đẹp. Mười tám năm sau, khi cô con gái tới tuổi cập kê, vị viên ngoại đã gả con gái cho con của một vị ân nhân. Vào ngày cưới của con gái, trong lúc chủ khách đang uống rượu vui vẻ, rượu đã dần cạn mà vẫn chưa thỏa, vị viên ngoại sực nhớ đến những vò rượu mà mình đã chôn dưới gốc cây hoa mộc năm xưa. Ông bèn cho đào lên để đãi khách.

Thật kỳ diệu là những vò rượu này tỏa ra hương thơm ngào ngạt, màu sắc rượu đậm óng ánh, vị thơm nồng, uống rất ngon khiến cho tất cả ai nấy đều tranh nhau thưởng thức. Trên bàn tiệc, có một vị thi nhân đã ứng khẩu thành thơ:

地埋女儿红

闺阁出仙童

Địa mai nữ nhi hồng

Khuê các xuất tiên đồng

Hai câu thơ này khiến cho tất cả những ai có mặt ở buổi tiệc đều vỗ tay tán thưởng khen hay. Sau đó mọi người nhất trí đặt tên gọi rượu này là Rượu nữ nhi hồng (女儿红) hay Rượu nữ nhi tửu (女儿酒).

Người dân ở Thiệu Hưng - một vùng sản xuất rượu nổi tiếng của Trung Hoa, đã học theo cách làm rượu từ vị viên ngoại nọ (hoặc của người thợ may nọ), lúc sinh con gái thủ ủ rượu chôn dưới đất, tới khi gả con gái lấy chồng thì đào lên đãi khách. Dần dà họ đã tạo ra một tập tục là "sinh nữ tất nhưỡng nữ nhi tửu, giá nữ tất ẩm nữ nhi hồng" (生女必酿女儿酒，嫁女必饮女儿红 - nghĩa là sinh con gái thì ủ nữ nhi tửu, gả con gái thì uống nữ nhi hồng). Loại rượu nữ nhi tửu này có vị chua, ngọt, cay, đắng, chát, có giá trị dinh dưỡng cao với hương vị thơm nồng, ngon dịu, màu hổ phách.

Từ đấy sinh ra thuật ngữ “con gái rượu” nhằm chỉ cô con gái rất được yêu quý, khi đi lấy chồng thì cha mẹ thường phải “tốn” rất nhiều hũ “rượu con gái” quý giá. Nữ nhi tửu trở thành một lễ vật hồi môn không thể thiếu trong đồ hồi môn của nhà gái ở vùng Thiệu Hưng.

Cách giải thích 2

Một cách dí dỏm đơn giản khác, bố gọi là “con gái rượu" vì các ông bố hay thích uống rượu thường chỉ nhờ con gái đi mua rượu hộ. Chỉ có con gái mới mang rượu về đầy đủ, còn con trai lười không muốn đi, mà có đi thì cũng “tu” trộm. Lâu dần, các ông bạn nhậu thường hỏi nhau là có gái rượu chưa, nghĩa là có cô con gái để đi mua rượu về cho chưa.

Cách giải thích 3

Con gái rượu cũng có thể được giải thích là bố quý rượu, nên ví con gái của mình như một thứ rượu quý. Còn khi người con rể đến hỏi vợ thì phải mang biếu bố vợ một chai rượu ngon.

3. Tại sao gọi con gái là bình rượu mơ?

Vì sao con gái lại hay được so sánh với bình rượu mơ? Bình rượu mơ là một loại thức uống đặc biệt quý giá và có giá trị dinh dưỡng cao, có nhiều tác dụng tốt cho cơ thể. Điều này tới từ sự kỳ công tâm huyết trong suốt quá trình chọn lọc quả mơ, xếp quả, ngâm ủ theo 1 tỷ lệ rượu, đường và thời gian chuẩn. Sự nâng niu từng công đoạn đã giúp biến những trái mơ xanh chua chát thành 1 bình rượu mơ ngọt lành chất lượng.

Các ông bố lớn tuổi thường rất quý rượu mơ như là loại đồ uống giá trị quý giá trong nhà giúp phòng ngừa nhiều bệnh tật.

Vì vậy câu nói "Bình rượu mơ của bố" hay “Có con gái quý như bình rượu mơ” để chỉ một người con gái ngoan, hiếu thảo biết chăm sóc bố mẹ và quan tâm bố mẹ và rất được bố mẹ yêu quý.

4. Tại sao chỉ có con gái rượu mà không có con trai rượu?

“Con gái rượu” nói một cách dí dỏm là chỉ có con gái mới chịu đi mua rượu hộ bố và mang rượu về đầy đủ. Còn con trai thường sẽ không muốn đi mua rượu hộ bố, mà nếu có đi thì cũng dễ "tu" trộm rượu của bố. Bởi lẽ này, người ta thường chỉ dùng “con gái rượu” thay vì nói “con trai rượu”.

5. Con gái rượu hay diệu?

Con gái rượu hay con gái diệu thì là đúng nhất. Thực chất cả 2 từ này đều đúng. Từ “con gái diệu” là cách nói lái của “con gái rượu” của phương ngữ vùng Bắc Bộ nên ý nghĩa của nó không hề thay đổi.

6. Sinh con trai có rượu gì?

Sau này, không chỉ giới hạn ở rượu Nữ nhi hồng (khi sinh con gái). Nếu gia đình sinh con trai, người ta cũng sẽ đem ủ và chôn rượu xuống đất, đợi đến lúc con đỗ trạng nguyên vinh quy bái tổ sẽ đào lên uống mừng, gọi loại rượu này là Trạng nguyên hồng (状元红).

Cả 2 loại rượu nữ nhi hồng và trạng nguyên hồng hiện nay đều là đặc sản rượu quý nổi tiếng của vùng đất Thiệu Hưng, được cất giữ lâu năm, uống rất thơm ngon nên thường được dùng làm quà quý để biếu tặng.

Tổng kết

Trên đây là những thông tin giải thích cho bạn hiểu con gái rượu là gì? Từ đó hiểu thêm nguồn gốc của cụm từ thú vị này. Câu nói con gái rượu thể hiện rất nhiều cảm xúc ngọt ngào, cưng chiều mà bố mẹ dành cho con gái của mình.