Vi khuẩn ăn thịt người hay còn có tên gọi Whitmore là một tình trạng sức khỏe nguy hiểm và có tỷ lệ tử vong lên đến 40% nếu chẳng may mắc phải.

Thời gian gần đây, số ca tử vong do nhiễm vi khuẩn ăn thịt người hoặc bệnh Whitmore được ghi nhận đã có dấu hiệu tăng lên. Một số bệnh viện lớn tại Việt Nam cũng đưa ra lời cảnh báo về tình trạng sức khỏe tuy không quá mới mẻ nhưng vẫn còn khá hiếm gặp này.

Vi khuẩn ăn thịt người Whitmore là gì?

Vi khuẩn ăn thịt người còn có tên gọi bệnh Whitmore, là một tình trạng nguy hiểm, ảnh hưởng đến cả người và động vật. Nguyên nhân của nhiễm trùng này đến từ vi khuẩn Burkholderia pseudomallei, có thể lây lan qua việc tiếp xúc với nước và đất bị ô nhiễm.

Đối tượng có nguy cơ mắc phải vi khuẩn ăn thịt người

Một số đối tượng có nguy cơ cao nhiễm loại vi khuẩn whimore nguy hiểm này bao gồm:

• Tiếp xúc với nước và đất
• Người mắc bệnh đái tháo đường
• Người mắc bệnh về gan
• Người có thói quen lạm dụng rượu bia
• Mắc phải bệnh thận mạn tính
• Mắc phải bệnh phổi mạn tính
• Người sống ở khu vực Đông Nam Á và phía Bắc của nước Úc
• Ung thư hoặc một tình trạng ức chế miễn dịch khác không liên quan đến bệnh HIV

Các yếu tố nguy cơ khác có thể góp phần gây nhiễm vi khuẩn này cũng bao gồm:

• Sử dụng steroid và liệu pháp ức chế miễn dịch khác
• Bệnh thấp khớp
• Suy tim sung huyết
• Bệnh hemosiderosis phổi
• Bệnh u hạt mạn tính
• Bệnh lao.

Dấu hiệu nhiễm vi khuẩn ăn thịt người

Có một vài loại vi khuẩn ăn thịt người khác nhau, mỗi loại sẽ có dấu hiệu riêng:

1. Nhiễm trùng phổi

Các triệu chứng nhiễm vi khuẩn ăn thịt người phổ biến nhất sẽ xuất phát từ phổi, nơi nhiễm trùng có thể hình thành một khoang mủ (áp xe). Tác động của nhiễm trùng phổi sẽ trải dài từ viêm phế quản nhẹ đến viêm phổi nặng. Do đó, bệnh nhân cũng có thể bị sốt, nhức đầu, chán ăn, ho, khó thở, đau ngực và đau nhức cơ nói chung.

2. Nhiễm trùng cục bộ

Các tác động do nhiễm trùng cũng có thể tập trung vào nhiễm trùng trên da (viêm mô tế bào) cùng cảm giác đau hoặc sưng, loét và áp xe kèm theo sốt cũng như đau cơ.

3. Nhiễm trùng máu

Nếu không được điều trị nhanh chóng, thích hợp, nhiễm trùng phổi có thể tiến triển thành nhiễm trùng máu. Nhiễm khuẩn huyết do vi khuẩn ăn thịt người còn được gọi là sốc nhiễm trùng và khá phổ biến cũng như có nguy cơ đe dọa tính mạng. Các triệu chứng bao gồm:

• Sốt, đi kèm với tình trạng run rẩy và đổ mồ hôi
• Đau đầu
• Viêm họng
• Vấn đề về hô hấp, bao gồm khó thở
• Đau bụng trên
• Tiêu chảy
• Đau khớp và đau cơ
• Mất phương hướng
• Vết loét có mủ trên da hoặc bên trong gan, lá lách, cơ hoặc tuyến tiền liệt

4. Nhiễm trùng lan tỏa

Vi khuẩn ăn thịt người có thể lây lan từ da qua máu để trở thành một dạng nhiễm trùng mạn tính, ảnh hưởng đến tim, não, gan, thận, khớp và mắt. Các triệu chứng bao gồm sốt, giảm cân, đau dạ dày hoặc ngực, đau cơ hoặc khớp, đau đầu và co giật.

Vi khuẩn ăn thịt người từ bệnh Whimore có lây không?

Dù rất hiếm khi xảy ra nhưng vi khuẩn ăn thịt người Whitmore vẫn có thể lây truyền từ người này sang người khác. Con đường phổ biến nhất vẫn là thông qua tiếp xúc trực tiếp với đất và nước bị ô nhiễm cũng như từ vết thương hở trên da. Con người và động vật cũng có thể bị nhiễm trùng thông qua việc hít phải các hạt bụi hoặc giọt nước có nhiễm khuẩn hay uống phải nước bị ô nhiễm.

Chẩn đoán nhiễm trùng vi khuẩn ăn thịt người như thế nào?

Vi khuẩn ăn thịt người Whitmore có thể ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan nội tạng và gây ra nhiều triệu chứng tương tự như nhiều bệnh khác. Đó là lý do tại sao đôi khi bác sĩ không tìm ra được chính xác nguyên nhân hoặc thậm chí chẩn đoán sai khiến bệnh nhân có nguy tử vong.

Việc nuôi cấy vi khuẩn B. pseudomallei được coi là xét nghiệm chẩn đoán tiêu chuẩn. Các bác sĩ sẽ tiến hành lấy mẫu bao gồm máu, đờm, mủ, nước tiểu, dịch bao hoạt dịch (tìm thấy giữa các khớp), dịch màng bụng (tìm thấy trong khoang bụng) hoặc dịch màng tim (tìm thấy quanh tim) để xét nghiệm.

Mẫu sẽ được đặt trên môi trường phù hợp, chẳng hạn như agar, để xem vi khuẩn có phát triển không. Nếu có, bác sĩ cũng sẽ xác nhận bạn đã mắc bệnh.

Điều trị nhiễm khuẩn do bệnh Whitmore

Phương pháp điều trị có thể thay đổi tùy thuộc vào loại vi khuẩn. Giai đoạn đầu cảu quá trình điều trị sẽ kéo dài tối thiểu 10 đến 14 ngày bằng cách dùng kháng sinh thông qua đường truyền tĩnh mạch. Quá trình này đôi khi có thể kéo dài tới tám tuần. Các bác sĩ có thể chỉ định một trong hai loại kháng sinh:

• Ceftazidime (Fortaz, Tazicef), đây là loại thuốc được sử dụng 6 – 8 giờ/lần
• Meropenem (Merrem), đây là loại thuốc được sử dụng mỗi 8 giờ.

Giai đoạn điều trị thứ hai kéo dài từ 3 – 6 tháng bằng một trong hai loại kháng sinh thông qua đường uống:

• Sulfamethoxazole-trimethoprim (Bactrim, Septra, Sulfatrim), uống mỗi 12 giờ.
• Doxycycline (Adoxa, Alodox, Avidoxy, Doryx, Monodox), uống mỗi 12 giờ.

Nguy cơ tái phát thường không xảy ra nếu bạn hoàn thành chu kỳ sử dụng kháng sinh theo đúng chỉ định của bác sĩ.

Ngăn ngừa nhiễm khuẩn ăn thịt người Whitmore

Hiện nay vẫn chưa có vắc-xin để ngăn ngừa loại vi khuẩn này nhưng bạn có thể hạn chế nguy cơ nhiễm trùng bằng cách giảm thiểu việc tiếp xúc với vi khuẩn.

• Khi phải thường xuyên tiếp xúc với môi trường đất hoặc nước, nên mang ủng và găng tay không thấm nước
• Tránh tiếp xúc với đất và nước đọng nếu bạn có vết thương hở, đái tháo đường hoặc bệnh thận mãn tính
• Nhân viên y tế nên đeo khẩu trang, găng tay và áo khoác
• Nếu uống các sản phẩm sữa, hãy chắc chắn rằng chúng được tiệt trùng
• Kiểm tra tình trạng sức khỏe nếu bạn có dự định điều trị ức chế miễn dịch.

Cần lưu ý là ngay cả với các phương pháp điều trị bằng kháng sinh mới nhất, một số lượng đáng kể bệnh nhân vẫn chết vì vi khuẩn ăn thịt người mỗi năm, đặc biệt là do nhiễm trùng huyết và các biến chứng của kèm theo. Ngoài ra, tỷ lệ bệnh nhân tử vong cũng cao hơn ở những khu vực có điều kiện chăm sóc y tế thấp. Nếu du lịch đến các khu vực có nguy cơ, bạn hãy thực hiện các biện pháp bảo vệ để hạn chế nguy cơ phơi nhiễm.