Cảm giác loạng choạng, mất thăng bằng, mệt mỏi vì những cơn chóng mặt xoay tròn cứ tái đi tái lại… là điều mà người mắc rối loạn tiền đình thường xuyên đối diện [1]. Nếu đây cũng là những gì bạn đang trải qua, đừng lo lắng. “Sống chung” với rối loạn tiền đình không có nghĩa là cam chịu. Bài viết này sẽ chia sẻ 4 bí quyết giúp bạn “sống đúng” để lấy lại sức khỏe và niềm vui trong cuộc sống.
Chóng mặt do rối loạn tiền đình khiến người bệnh “chật vật” ra sao?
Rối loạn tiền đình là tình trạng rối loạn diễn ra bên trong hệ thống giữ thăng bằng của cơ thể do tổn thương hệ thống tiền đình ở tai trong, hệ thần kinh trung ương hoặc cả hai. Rối loạn tiền đình gây ra nhiều triệu chứng khác nhau bao gồm chóng mặt, buồn nôn, nôn, không đáp ứng chuyển động đầu, đi loạng choạng, khó giữ thăng bằng, rung giật nhãn cầu… [2].
Trước khi tìm kiếm lời khuyên cho người bị rối loạn tiền đình, bạn cần hiểu chóng mặt là một triệu chứng điển hình của rối loạn tiền đình và có thể khiến người bệnh “chật vật” trong cuộc sống. Chóng mặt do rối loạn tiền đình có thể làm tăng nguy cơ té ngã và hạn chế khả năng vận động [3]. Theo một nghiên cứu, dù hầu hết các trường hợp té ngã đều chỉ gây chấn thương nhẹ nhưng vẫn có khoảng 10% – 15% ca là chấn thương nghiêm trọng, phổ biến nhất là gãy xương hông [4]. Không chỉ gây té ngã, chóng mặt do rối loạn tiền đình còn góp phần gây ra những hạn chế trong các hoạt động hàng ngày như lái xe, đi lại, làm việc, giao tiếp xã hội…[3]
Bên cạnh những ảnh hưởng về mặt thể chất, các hậu quả về tâm lý do rối loạn tiền đình cũng được quan tâm. Việc không thể tham gia vào những hoạt động có ý nghĩa hay đảm nhận vai trò xã hội do chóng mặt có thể khiến người bệnh cảm thấy buồn bã và thất vọng, ảnh hưởng đến cách họ nhìn nhận bản thân và khả năng làm chủ cuộc sống. Các cảm xúc như lo âu, hoảng sợ và tâm trạng chán nản có thể dẫn đến suy nghĩ tiêu cực, né tránh giao tiếp và thu mình lại, từ đó làm chậm quá trình hồi phục [3]. Ở người lớn tuổi còn có thể bị suy giảm nhận thức [1].
Điều đáng lưu ý là các vấn đề tâm lý có thể làm trầm trọng thêm chứng chóng mặt và kéo dài những ảnh hưởng của rối loạn tiền đình. Điều này thường tạo ra vòng luẩn quẩn phức tạp, khiến triệu chứng khó cải thiện [3]. Qua đó thấy rằng rối loạn tiền đình là một tình trạng có thể gây suy giảm đáng kể sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của người bệnh [1].
Sống chung với rối loạn tiền đình: Sống sao mới “đúng”?
Đối với người bị chóng mặt do rối loạn tiền đình, việc biết cách sống “đúng” với bệnh và áp dụng các giải pháp điều trị sẽ giúp kiểm soát triệu chứng, giảm nguy cơ té ngã, hạn chế ảnh hưởng đến khả năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống [1]. Sau đây là những lời khuyên cho người bị rối loạn tiền đình giúp người bệnh kiểm soát các triệu chứng hiệu quả khi “sống chung” với tình trạng này:
1. Sử dụng thuốc phù hợp để cắt nhanh cơn chóng mặt
Nếu chóng mặt kéo dài nhiều giờ hoặc diễn ra mỗi ngày, người bệnh có thể cần dùng thuốc để kiểm soát các triệu chứng và hãy luôn mang theo thuốc bên người [5]. Đối với cơn chóng mặt do rối loạn tiền đình, hãy hỏi ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc uống có chứa Acetyl-Leucin. Đây là một axit amin mạch nhánh thúc đẩy bù trừ tiền đình, qua đó giúp phục hồi chức năng tiền đình và giúp giảm nhanh cơn chóng mặt.
2. Thực hiện các bài tập phục hồi tiền đình
Mục đích của bài tập là kích thích hệ thống tiền đình tạo ra thông tin để não xử lý. Bài tập lặp đi lặp lại sẽ giúp não bộ làm quen, chịu đựng và xử lý chính xác những loại kích thích này, từ đó khắc phục được những tình huống gây chóng mặt [6]. Một số bài tập phục hồi tiền đình phổ biến là bài tập cho mắt và đầu, bài tập đi bộ, bài tập giữ thăng bằng…[7].
3. Thay đổi lối sống, chế độ ăn uống
Các phương pháp điều trị không dùng thuốc như thay đổi lối sống và cách ăn uống có thể giúp kiểm soát hiệu quả nhiều dạng rối loạn tiền đình. Ví dụ như khi tích tụ dịch bất thường ở tai trong, thường liên quan đến bệnh Meniere thì người bệnh cần hạn chế muối và tránh xa các yếu tố kích thích khác trong chế độ ăn uống như caffeine, rượu… [5], [8].
4. Chú ý kiểm soát căng thẳng
Người bệnh rối loạn tiền đình cũng cần quan tâm đến việc kiểm soát căng thẳng thông qua các hoạt động như thiền chánh niệm, tập thở sâu, tập yoga, đi dạo ngoài trời, dành thời gian chơi với thú cưng, đọc sách, nghe nhạc, làm vườn, trò chuyện với bạn bè…[9]
Sống chung với rối loạn tiền đình luôn có những khó khăn vì cơn chóng mặt có thể ảnh hưởng sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Thế nhưng, chỉ cần người bệnh học cách lắng nghe cơ thể, điều chỉnh lối sống và chủ động trong điều trị thì đó chính là sống đúng. Nhờ đó mà giảm nguy cơ rủi ro và giúp người bệnh sớm hồi phục.
