Trong những ngày gần đây, các cơ quan khí tượng quốc tế như NASA và NOAA liên tục cập nhật về hoạt động mạnh của Mặt trời, bao gồm các vụ phun trào và bão từ. Điều này làm dấy lên câu hỏi: Bão Mặt trời (Solar Storm) có gây ảnh hưởng gì đến sức khỏe con người không?
Theo NASA và NOAA, bão Mặt trời có thể gây nhiễu từ trường Trái đất, ảnh hưởng đến liên lạc, vệ tinh, GPS và lưới điện. Đối với sức khỏe, nhiều nghiên cứu khoa học đã ghi nhận mối liên hệ giữa biến động từ trường và giấc ngủ, tim mạch, cảm xúc, đặc biệt ở những nhóm nhạy cảm. Tuy nhiên, bão Mặt trời không gây ra ung thư, bỏng da hay phóng xạ trực tiếp như nhiều thông tin sai lệch trên mạng.
1. Bão Mặt trời là gì? NASA giải thích ra sao?
NASA định nghĩa bão Mặt trời là tập hợp các hiện tượng gồm:
- Solar flares (tia lửa Mặt trời)
- Coronal Mass Ejections – CME (vật chất phóng ra từ vành nhật hoa)
- Dòng hạt năng lượng cao di chuyển trong không gian
Khi các hạt năng lượng này va chạm vào từ quyển Trái đất, chúng tạo ra Geomagnetic Storm (bão từ) – một hiện tượng có thể gây nhiễu từ trường và kỹ thuật trên Trái đất.
Theo NASA, lớp khí quyển và từ trường bảo vệ Trái đất chặn gần như toàn bộ bức xạ Mặt trời, nên hiện tượng này không gây ảnh hưởng trực tiếp lên da hay ADN của con người.
[embed-health-tool-bmi]
2. Bão Mặt trời có gây hại cho sức khỏe không?
Câu trả lời là: không gây tác động trực tiếp, nhưng có thể ảnh hưởng gián tiếp đến một số hệ cơ quan qua biến động từ trường.
Bão từ mạnh có thể gây thay đổi nhỏ trong:
- Hệ thần kinh tự chủ
- Nhịp tim
- Giấc ngủ
- Tâm trạng
Đối tượng nhạy cảm nhất bao gồm người có bệnh tim, bệnh phổi, người lớn tuổi, người có rối loạn giấc ngủ và trẻ nhỏ.
3. Những tác động sức khỏe đã được chứng minh trong nghiên cứu khoa học
3.1. Ảnh hưởng đến tim mạch
Một nghiên cứu năm 2022 đăng trên Environmental Health Perspectives (Anand K. et al.) phân tích dữ liệu của bệnh nhân tim – phổi mạn và ghi nhận:
- Những ngày có hoạt động Mặt trời mạnh và bão từ gia tăng,
- Chức năng hô hấp và tuần hoàn giảm nhẹ ở nhóm bệnh nhân nhạy cảm.
Ngoài ra, một nghiên cứu khác từ INPE (Brazil) cho thấy những ngày bão từ mạnh liên quan đến tăng số ca nhồi máu cơ tim, đặc biệt ở phụ nữ.
3.2. Ảnh hưởng đến giấc ngủ
Harvard Gazette năm 2023 đăng tải nghiên cứu cho thấy hoạt động Mặt trời tăng cao liên quan đến:
- Giảm thời gian ngủ sâu
- Khó vào giấc
- Thay đổi chu kỳ ngủ–thức
Nghiên cứu đề xuất biến động từ trường có thể tác động lên melatonin, hormone điều hòa giấc ngủ.
3.3. Tác động đến hệ thần kinh – cảm xúc
Các nghiên cứu quan sát tại Bắc Âu và Canada chỉ ra:
- Tăng mức độ mệt mỏi
- Giảm tập trung
- Tăng tỷ lệ nhập viện vì rối loạn tâm thần ở một số nhóm
Một nghiên cứu nổi bật tại Na Uy (Weydahl et al., 2001) cho thấy biến động từ trường có thể làm giảm tiết melatonin.
WHO nhấn mạnh rằng đây không phải mối quan hệ nhân quả, chỉ mới là mối liên hệ sinh học có thể xảy ra.
4. Bão Mặt trời KHÔNG gây ra những điều dưới đây
Theo NASA và NOAA:
❌ Không gây ung thư
❌ Không gây bỏng da hay tia độc hại xuống mặt đất
❌ Không làm hỏng cơ thể con người
❌ Không gây bệnh truyền nhiễm
❌ Không gây “mất trí nhớ đột ngột” như tin đồn trên mạng
Tất cả đều sai vì bầu khí quyển và từ quyển Trái đất là lá chắn tự nhiên cực kỳ mạnh.
5. Ai dễ bị ảnh hưởng nhất khi bão từ xảy ra?
- Người có bệnh tim mạch
- Người bị COPD hoặc hen
- Người lớn tuổi
- Người có rối loạn giấc ngủ
- Người hay stress, lo âu
- Trẻ nhỏ có hệ thần kinh nhạy cảm
Nhóm này có thể cảm thấy mệt hơn, khó ngủ hoặc đau đầu trong những ngày có bão từ mạnh.
6. Làm gì để bảo vệ sức khỏe trong những ngày xảy ra Bão Mặt trời?
Mặc dù không gây nguy hiểm trực tiếp nhưng vẫn nên:
6.1. Giữ giấc ngủ ổn định
- Giữ lịch ngủ cố định
- Hạn chế ánh sáng xanh trước ngủ
- Không uống cà phê sau 14h
6.2. Tốt cho tim mạch
- Uống đủ nước
- Giảm stress
- Theo dõi huyết áp ở người có bệnh nền
6.3. Giảm căng thẳng thần kinh
- Thiền 10–15 phút
- Hít thở sâu
- Tránh đọc tin giật gân về “bão từ gây chết người”
Kết luận
Bão Mặt trời không gây ảnh hưởng trực tiếp và nguy hiểm cho sức khỏe, nhờ lớp bảo vệ tự nhiên của Trái đất. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy biến động từ trường trong bão từ có thể tác động nhẹ đến giấc ngủ, nhịp tim và cảm xúc của nhóm nhạy cảm.
Điều quan trọng là hiểu đúng, không hoang mang trước tin đồn, và chăm sóc sức khỏe toàn diện.
[article-yoast-faqs]
