Tham vấn y khoa: Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh · Nội khoa - Nội tổng quát · Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh
Bệnh truyền nhiễm (Infectious diseases) là những rối loạn gây ra bởi các sinh vật như vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Cơ thể con người là nơi tập hợp rất nhiều sinh vật sống bên trong và cả bên trên bề mặt da, tóc, lông. Chúng thường vô hại hoặc thậm chí còn có một số lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, trong những điều kiện nhất định, một số sinh vật có thể gây bệnh.
Bên cạnh những bệnh truyền nhiễm có khả năng truyền từ người sang người, vẫn có bệnh có thể truyền từ côn trùng hoặc từ động vật khác sang. Trong một số trường hợp, tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm, tiếp xúc với các sinh vật trong môi trường cũng có thể gây ra bệnh truyền nhiễm.
Các dấu hiệu và triệu chứng sẽ khác nhau tùy thuộc vào sinh vật gây nhiễm trùng. Tuy nhiên, bệnh thường bao gồm sốt và mệt mỏi. Nhiễm trùng nhẹ có thể đáp ứng với nghỉ ngơi và các biện pháp khắc phục tại nhà, nhưng nếu mức độ nặng đe dọa tính mạng thì người bệnh cần nhập viện.
Nhiều bệnh truyền nhiễm như bệnh sởi và thủy đậu có thể được ngăn ngừa bằng vắc-xin. Rửa tay thường xuyên và kỹ lưỡng cũng giúp bảo vệ khỏi hầu hết các bệnh truyền nhiễm.
Mỗi bệnh truyền nhiễm có các dấu hiệu và triệu chứng cụ thể riêng. Các dấu hiệu và triệu chứng chung cho một số bệnh truyền nhiễm bao gồm:
Trong những trường hợp sau, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện để được kiểm tra:
Bệnh truyền nhiễm có thể gây ra bởi:
Ngoài ra, bệnh cũng có các con đường lây truyền như tiếp xúc trực tiếp, gián tiếp, qua côn trùng hay qua thức ăn.
Tiếp xúc trực tiếp
Tiếp xúc gián tiếp
Các sinh vật gây bệnh cũng có khả năng lây lan qua tiếp xúc gián tiếp. Nhiều vi khuẩn, virus có thể tồn tại trên bề mặt đồ vật như mặt bàn, tay nắm cửa hoặc tay vặn vòi nước một thời gian sau khi người mang mầm bệnh chạm vào. Nếu sau khi đã chạm tay vào các vật này rồi không rửa tay sạch mà lại chạm lên mắt, miệng hoặc mũi, bạn có thể bị nhiễm bệnh.
Vết đốt côn trùng
Một số sinh vật ký sinh trong côn trùng như muỗi, bọ chét, chấy hoặc ve di chuyển từ vật chủ này sang vật chủ khác. Muỗi có thể mang ký sinh trùng sốt rét hoặc virus West Nile. Bọ ve có thể mang vi khuẩn gây bệnh Lyme.
Thực phẩm nhiễm bẩn
Vi sinh vật gây bệnh cũng có thể lây nhiễm thông qua thực phẩm và nước bị bẩn. Cơ chế lây truyền này cho phép chúng lây lan sang nhiều người chỉ qua một nguồn duy nhất. Có thể kể đến vi khuẩn Escherichia coli (E. coli) có trong một số loại thực phẩm chưa nấu chín hoặc sữa chưa tiệt trùng.
Mặc dù bất cứ ai cũng có thể mắc các bệnh truyền nhiễm nhưng những người có hệ miễn dịch kém sẽ dễ nhiễm bệnh hơn. Những nguyên nhân khiến hệ miễn suy giảm là:
Ngoài ra, một số tình trạng sức khỏe khác có thể khiến bạn dễ bị nhiễm bệnh như phẫu thuật cấy ghép thiết bị y tế, suy dinh dưỡng và tuổi già.
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Bác sĩ có thể chỉ định thực hiện xét nghiệm hoặc chẩn đoán hình ảnh để giúp xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng của người bệnh.
Xét nghiệm trong quy mô phòng thí nghiệm
Nhiều bệnh truyền nhiễm có dấu hiệu và triệu chứng tương tự nhau. Việc thu mẫu dịch tiết cơ thể để xét nghiệm sẽ giúp định danh vi khuẩn cụ thể gây bệnh, từ đó lên phác đồ điều trị phù hợp.
Chẩn đoán hình ảnh
Các kỹ thuật hình ảnh học như chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính CT và chụp cộng hưởng từ MRI có thể giúp xác định chẩn đoán và loại trừ các tình trạng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự.
Sinh thiết
Sinh thiết là kỹ thuật trích một mẫu mô nhỏ từ một cơ quan nội tạng để xét nghiệm. Sinh thiết mô phổi có thể kiểm tra một lúc nhiều loại nấm gây ra một loại viêm phổi.
Biết được loại sinh vật gây bệnh sẽ giúp bác sĩ dễ dàng lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Kháng sinh
Thuốc kháng sinh được phân thành từng nhóm tương tự. Vi khuẩn cũng được nhóm thành các loại tương tự nhau, chẳng hạn như streptococcus hoặc E. coli.
Một số loại vi khuẩn đặc biệt nhạy cảm với các nhóm kháng sinh đặc biệt. Thuốc kháng sinh thường được dùng điều trị riêng cho tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn vì những loại thuốc này không có tác dụng đối với các bệnh do virus gây ra.
Tuy vậy, việc tìm được đúng loại vi khuẩn gây bệnh không dễ, chẳng hạn như viêm phổi có thể do vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng gây ra.
Việc lạm dụng kháng sinh dẫn đến tình trạng một số loại vi khuẩn phát triển đề kháng với một hoặc nhiều loại kháng sinh (lờn thuốc), khiến quá trình chữa trị gặp nhiều khó khăn.
Thuốc kháng virus
Thuốc kháng virus đã được phát triển để điều trị một số virus, chẳng hạn như các virus gây ra:
Thuốc kháng nấm
Thuốc kháng nấm bôi ngoài da có thể được sử dụng để điều trị nhiễm trùng da hoặc móng do nấm. Một số bệnh nhiễm nấm như những bệnh ảnh hưởng đến phổi hoặc màng nhầy có thể được điều trị bằng thuốc kháng nấm đường uống.
Nhiễm nấm nội tạng nghiêm trọng hơn, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch yếu. Khi đó, người bệnh có thể cần dùng thuốc kháng nấm dạng tiêm tĩnh mạch.
Thuốc kháng ký sinh trùng
Vài bệnh truyền nhiễm gây ra bởi ký sinh trùng như sốt rét đã có thuốc để điều trị. Tuy nhiên, một số loại ký sinh trùng đã phát triển đề kháng với thuốc.
Hầu hết các bệnh truyền nhiễm chỉ có biến chứng nhỏ nhưng một số bệnh nhiễm trùng như viêm phổi, AIDS và viêm màng não có thể đe dọa đến tính mạng.
Ngoài ra, các loại nhiễm trùng sau có khả năng tăng nguy cơ ung thư nếu mắc trong thời gian dài:
Ngoài ra, một số bệnh truyền nhiễm có thể “ngủ đông” và xuất hiện trở lại trong tương lai, thậm chí nhiều thập kỷ sau đó, chẳng hạn như người bị thủy đậu về sau có thể bị bệnh zona thần kinh.
Hãy thực hiện các biện pháp sau để giảm nguy cơ nhiễm trùng:
Hy vọng các thông tin trên đã giúp bạn hiểu bệnh truyền nhiễm là gì, nguyên nhân cũng như cách điều trị, ngăn ngừa bệnh.
Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay phương pháp điều trị y khoa.
Miễn trừ trách nhiệm
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Tham vấn y khoa:
Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh
Nội khoa - Nội tổng quát · Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!