Viêm đường hô hấp trên là một trong những bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt vào thời điểm giao mùa. Bệnh chủ yếu do virus gây ra, khiến bé xuất hiện các triệu chứng như ho, nghẹt mũi, chảy nước mũi, đôi khi kèm sốt nhẹ. Dù đa số trường hợp trẻ bị viêm đường hô hấp trên là lành tính và có thể tự khỏi, nhưng nếu chăm sóc không đúng cách, bệnh có thể kéo dài hoặc gây biến chứng. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị phù hợp sẽ giúp cha mẹ chăm sóc bé hiệu quả, giảm khó chịu và ngăn ngừa biến chứng.
Nguyên nhân khiến trẻ bị viêm đường hô hấp trên
Viêm đường hô hấp trên (URTI) hay còn gọi là cảm lạnh thông thường chủ yếu do virus gây ra. Có hơn 200 loại virus có thể dẫn đến bệnh, trong đó phổ biến nhất là:
- Rhinovirus (nguyên nhân hàng đầu)
- Coronavirus
- Parainfluenza
- RSV (virus hợp bào hô hấp)
- Adenovirus
- Metapneumovirus
- Virus cúm
- Enterovirus
- Bocavirus
Trẻ cũng có thể bị viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn như liên cầu khuẩn nhóm A, phế cầu khuẩn…
Các tác nhân này gây viêm niêm mạc mũi và họng, làm xuất hiện các triệu chứng như nghẹt mũi, hắt hơi, ho. Bệnh thường lây lan qua không khí khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh và các đồ vật trung gian như đồ chơi, tay nắm cửa.
Trẻ nhỏ dễ mắc bệnh hơn người lớn vì hệ miễn dịch còn yếu, thường xuyên đưa tay lên miệng và sinh hoạt ở môi trường tập thể như trường học, nhà trẻ. Bệnh xuất hiện nhiều vào mùa thu – đông, khi thời tiết lạnh và độ ẩm thấp khiến đường hô hấp khô, dễ nhiễm virus.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Triệu chứng trẻ bị viêm đường hô hấp trên
Các triệu chứng phổ biến ở trẻ bị viêm đường hô hấp trên bao gồm:
- Nghẹt mũi, chảy nước mũi (trong, vàng hoặc xanh).
- Hắt hơi liên tục, đau họng nhẹ.
- Ho khan hoặc ho có đờm, đôi khi kéo dài đến 3 tuần.
- Mệt mỏi, ít năng lượng hơn bình thường, chán ăn.
- Sốt nhẹ, đau đầu, đau cơ, nôn mửa, tiêu chảy… có thể xảy ra nhưng không phổ biến.
Thông thường, các biểu hiện này thường trở nặng trong 2-3 ngày đầu rồi giảm dần. Nếu các triệu chứng không thuyên giảm sau 2 tuần, hoặc trẻ sốt cao, sốt kéo dài hơn 5 ngày, bú kém hoặc khó thở, ba mẹ nên đưa bé đi khám để loại trừ biến chứng như viêm tai giữa, viêm xoang hay bội nhiễm vi khuẩn.
Điều trị viêm đường hô hấp trên ở trẻ
Phần lớn trẻ bị viêm đường hô hấp trên là do virus, vì vậy điều trị chủ yếu nhằm giảm triệu chứng chứ không cần dùng thuốc đặc hiệu. Ba mẹ có thể:
- Giảm sốt, đau họng cho con bằng cách dùng thuốc hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen theo hướng dẫn bác sĩ.
- Giảm nghẹt mũi cho con bằng cách nhỏ hoặc xịt nước muối sinh lý giúp làm sạch mũi.
- Giảm ho cho con bằng cách dùng mật ong cho trẻ trên 1 tuổi.
- Giảm thời gian mắc bệnh bằng cách giữ ấm, cho trẻ uống đủ nước, nghỉ ngơi, rửa tay thường xuyên và tránh khói thuốc để giúp bé nhanh hồi phục.
Ngoài ra, ba mẹ cũng nên tránh:
- Tự ý dùng thuốc không kê đơn như thuốc ho, long đờm, kháng histamine hoặc thuốc thông mũi ở trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 2 tuổi, do nguy cơ tác dụng phụ cao.
- Sử dụng kháng sinh, vì hơn 90% ca bệnh do virus, trừ khi có biến chứng như viêm tai giữa, viêm xoang kéo dài.
Phần lớn các trường hợp trẻ bị viêm đường hô hấp trên sẽ tự khỏi sau vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Cha mẹ nên tập trung giảm triệu chứng, bổ sung đủ nước, giữ ấm cho trẻ và tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hay kháng sinh khi chưa có chỉ định từ bác sĩ. Đồng thời, cần theo dõi sát các dấu hiệu nặng như sốt cao, khó thở để đưa trẻ đi khám kịp thời. Chăm sóc đúng cách sẽ giúp bé nhanh hồi phục và giảm nguy cơ tái phát trong mùa lạnh.
