Cảnh báo: Muỗi Culex đang âm thầm lan truyền bệnh nguy hiểm ở Việt Nam

Khi nhắc đến muỗi, nhiều người nghĩ ngay đến muỗi vằn Aedes truyền bệnh sốt xuất huyết. Tuy nhiên, ít ai biết rằng muỗi Culex cũng chiếm tỷ lệ rất lớn trong quần thể muỗi tại Việt Nam và trên thế giới, đồng thời cũng là yếu tố lan truyền nhiều bệnh nguy hiểm.

Trong bài viết này, Hello Bacsi sẽ cùng bạn tìm hiểu đặc điểm sinh học của muỗi Culex, các bệnh mà loài muỗi này lây truyền, cũng như những biện pháp phòng tránh hiệu quả để bảo vệ sức khỏe gia đình.

Đặc điểm muỗi Culex

Muỗi Culex thường có kích thước trung bình hoặc nhỏ (4 – 10mm), thân màu nâu vàng, không có vằn trắng như muỗi Aedes. Ở đốt bàn chân muỗi có cấu trúc đặc trưng gọi là pulvilli – những miếng đệm mềm giúp tăng độ bám dính.

Muỗi Culex cái đẻ từng trứng một, sau đó trứng kết dính lại thành bè nổi trên mặt nước.

• Mỗi bè chứa khoảng 100-300 trứng.
• Sau 2 – 3 ngày, trứng nở thành lăng quăng (bọ gậy). Toàn bộ vòng đời từ trứng đến muỗi trưởng thành mất khoảng 7 – 10 ngày, tùy điều kiện nhiệt độ môi trường.

Muỗi Culex thường hoạt động mạnh nhất từ lúc chạng vạng đến bình minh. Khi không hoạt động, muỗi thường trú ngụ trong cỏ, bụi rậm và các thảm thực vật rậm rạp khác, nơi mát mẻ, tối và ẩm ướt.

Muỗi Culex có phạm vi phân bố rộng khắp toàn cầu, phổ biến nhất tại các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, ít gặp ở các vùng ôn đới mát mẻ, hoàn toàn vắng mặt tại Bắc Cực và Nam Cực. Trong đó:

• Muỗi Culex quinquefasciatus phổ biến hơn ở khu vực ven đô, nơi có mật độ dân số thưa thớt với sự gia tăng diện tích không gian xanh, vườn tược và trang trại đô thị.
• Muỗi Culex tritaeniorhynchus thường gặp ở vùng nông thôn, ruộng lúa, đất ngập nước, gần khu nuôi gia súc như heo.

Muỗi Culex gây bệnh gì?

Muỗi Culex là tác nhân chính truyền nhiều bệnh nghiêm trọng. Vậy muỗi culex truyền bệnh gì? Dưới đây là các bệnh điển hình do loài muỗi này gây ra:

• Viêm não Nhật Bản: Bệnh do muỗi Culex tritaeniorhynchus truyền virus JEV từ heo và chim lội nước sang người, gây viêm não cấp tính, có thể dẫn đến co giật, hôn mê và di chứng thần kinh nặng.
• Nhiễm giun chỉ bạch huyết: Culex quinquefasciatus có thể truyền ký sinh trùng Wuchereria bancrofti và Brugia malayi sang người, khiến giun trưởng thành phát triển trong hạch hoặc mạch bạch huyết, sau đó đẻ ấu trùng lưu thông trong máu người.
• Sốt Tây sông Nin: Nhiều loài muỗi Culex có thể truyền virus gây bệnh này từ động vật sang người. Tuy nhiên, hiện nay, bệnh chưa được ghi nhận ở Việt Nam.
• Viêm não Saint Louis: Một số loài muỗi Culex hút máu chim có thể truyền virus gây bệnh sang người, gây bệnh viêm não St. Louis hiếm gặp.

Nhìn chung, dù không gây sốt xuất huyết như muỗi Aedes, nhưng muỗi culex vẫn là mối đe dọa “thầm lặng” đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các khu vực nông thôn và đô thị nhiều nước đọng.

Phòng muỗi Culex hiệu quả

Để kiểm soát và giảm thiểu sự phát triển của muỗi Culex, việc áp dụng một chiến lược phòng ngừa hiệu quả là rất cần thiết. Dưới đây là một số biện pháp phòng muỗi Culex đã được chứng minh hiệu quả:

• Áp dụng chiến lược “4D + 1C”:

• Phun hóa chất diệt muỗi trưởng thành: Trong trường hợp mật độ muỗi cao, cơ quan y tế có thể áp dụng phun thuốc diệt muỗi trưởng thành.
• Lồng ghép phòng muỗi Culex với chiến dịch diệt lăng quăng Aedes bằng cách phân vùng theo đặc điểm sinh sản của muỗi: Aedes chủ yếu sinh sản ở nước sạch, còn Culex thường phát triển ở các nguồn nước tù đọng, ô nhiễm.

[article-yoast-faqs]

Kết luận

Muỗi Culex tuy không gây bệnh sốt xuất huyết như muỗi Aedes, nhưng lại là thủ phạm thầm lặng đứng sau viêm não Nhật Bản và giun chỉ bạch huyết. Để bảo vệ gia đình, mỗi người cần chủ động vệ sinh môi trường sống, phòng muỗi, theo dõi các khuyến cáo y tế địa phương và tiêm vắc xin phòng viêm não.