Sáng 1/12, các trạm quan trắc ghi nhận chỉ số AQI của Hà Nội ở mức 251, thuộc nhóm “màu tím” (Very Unhealthy / Rất xấu) — mức báo động sức khỏe cho toàn cộng đồng. Khi AQI vượt ngưỡng 200, mọi người đều có thể bị ảnh hưởng, không chỉ nhóm nhạy cảm như trẻ em, người già, người có bệnh hô hấp. (AirNow)
Tình trạng này kéo theo hàng loạt tác động xấu đến sức khỏe ngay lập tức và lâu dài, đặc biệt với bụi mịn PM2.5 — thủ phạm chính của ô nhiễm. (IQAir)
1. AQI 251 có nghĩa gì với sức khỏe bạn
Chỉ số chất lượng không khí (AQI) được chia thành các mức: từ tốt (0–50), trung bình, kém, xấu, rất xấu, đến nguy hại (AQI >300). Khi AQI từ 201–300, mức “Very Unhealthy / Rất xấu”, theo hướng dẫn của nhiều tổ chức quốc tế và Việt Nam. (AirNow)
Ở mức này:
- Bất kỳ ai ra ngoài đều có nguy cơ bị kích ứng đường hô hấp
- Người có bệnh phổi, tim mạch, người cao tuổi, trẻ em — nguy cơ tăng nặng hơn
- Có thể xuất hiện các triệu chứng: ho, khó thở, mắt đỏ, ngứa, tức ngực, phổi nặng
WHO cảnh báo: bụi mịn PM2.5 là nguy cơ hàng đầu khiến chức năng phổi giảm, tăng viêm đường hô hấp, làm nặng hen, COPD — thậm chí tăng nguy cơ bệnh tim mạch, đột quỵ, ung thư nếu tiếp xúc lâu dài. (World Health Organization)
[embed-health-tool-bmi]
2. Vì sao Hà Nội dễ đạt ngưỡng ô nhiễm “rất xấu”
Theo phân tích môi trường, vào thời điểm mùa đông hoặc gió lặng, các nguồn phát thải như giao thông, xây dựng, khí thải công nghiệp không khuếch tán được — bụi, PM2.5 tích tụ xuống đất, làm tăng nồng độ ô nhiễm.
Không khí khô, ít mưa làm bụi khó bị cuốn trôi. Khi cộng thêm khói từ lò than, đốt rơm rạ ở vùng lân cận — là một phần lý do khiến AQI dễ bật tới 200–300.
3. Những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất trong đợt ô nhiễm
- Trẻ em và trẻ sơ sinh — hệ hô hấp chưa hoàn thiện, dễ viêm phổi, viêm tiểu phế quản
- Người lớn tuổi, người có bệnh mãn tính (hen, COPD, tim mạch, tiểu đường…)
- Phụ nữ mang thai — dễ bị ảnh hưởng tới phổi, thai nhi
- Người làm việc ngoài trời (shipper, công nhân xây dựng)
- Những người phải dùng máy thở, nhịp tim cao
Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo: trong những ngày AQI xấu hoặc rất xấu, các nhóm nhạy cảm nên giảm thiểu ra ngoài, đeo khẩu trang, đóng cửa sổ, có phụ trợ máy lọc không khí nếu được.
4. 7 lời khuyên bảo vệ sức khỏe khi AQI Hà Nội ở mức “tím”
4.1. Ở nhà nếu không cần thiết ra ngoài
- Hạn chế hoạt động ngoài trời — đặc biệt vận động mạnh, chạy bộ.
- Nếu phải ra đường, đeo khẩu trang y tế đạt chuẩn (N95/FFP2), che mũi – miệng kỹ.
4.2. Đóng cửa sổ – giảm bụi lọt vào nhà
- Đóng cửa, bật máy lọc không khí nếu có.
- Lau dọn nhà thường xuyên để giảm bụi bám.
4.3. Uống nhiều nước, tăng cường rau quả, trái cây
- Nước giúp thanh lọc phổi, mắt, thanh quản.
- Hoa quả giàu vitamin A, C giúp bảo vệ niêm mạc hô hấp.
4.4. Tránh khói thuốc, khói than, nấu bếp củi – than tổ ong
Những khói này làm tăng gánh nặng ô nhiễm, làm phổi dễ kích ứng hơn. Bộ Y tế khuyến cáo chuyển sang bếp ga / bếp điện.
4.5. Trẻ em, người lớn tuổi, người bệnh nên hạn chế ra đường
- Cho trẻ nghỉ học hoặc ở nhà nếu có thể.
- Người già, có bệnh nền nên hạn chế tiếp xúc khói, bụi.
4.6. Theo dõi sức khỏe — nếu có triệu chứng, đi khám ngay
Ho kéo dài, khó thở, đau ngực, chóng mặt — nên đi khám sớm, đặc biệt người có bệnh nền.
4.7. Cập nhật thông tin AQI chính thống
Tra cứu AQI qua các trang của Bộ Nông nghiệp & Môi trường, VN-AIR hoặc ứng dụng uy tín để biết khi nào nên ra ngoài, khi nào nên ở trong nhà.
5. Khi nào ô nhiễm không khí sẽ ảnh hưởng lâu dài nếu không được kiểm soát?
WHO ghi rõ: ô nhiễm không khí kéo dài (bụi PM2.5 cao, tiếp xúc thường xuyên) làm tăng nguy cơ:
- Giảm chức năng phổi mãn tính
- Viêm phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
- Hen suyễn nặng hơn, viêm phế quản
- Bệnh tim, đột quỵ, bệnh mạch máu
- Một số ung thư phổi, thậm chí ung thư vòm hầu (World Health Organization)
Vì vậy, không nên xem ô nhiễm chỉ là “phiền toái tạm thời” — mà hãy coi đó là mối nguy dài hạn đối với sức khỏe cộng đồng.
Kết luận
Sáng 1/12, khi AQI Hà Nội đạt 251 (màu tím), đó là tín hiệu cảnh báo sức khỏe nghiêm túc. Mọi người — dù khỏe mạnh hay không — nên giảm tối đa việc ra đường, đeo khẩu trang đạt chuẩn khi cần thiết, giữ nhà sạch, đóng cửa và dùng máy lọc nếu có thể.
Đặc biệt, trẻ nhỏ, người già, người có bệnh mạn tính cần được bảo vệ kỹ hơn. Các biện pháp đơn giản nhưng đúng cách — như giữ không khí trong nhà sạch, uống nhiều nước, hạn chế khói bụi — có thể giúp bảo vệ sức khỏe trong đợt ô nhiễm cao.
Ô nhiễm không khí là kẻ thù giấu mặt. Biết sớm, phòng đúng — sẽ không để nó “tấn công” bạn và gia đình.
