Rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ là một trong những tình trạng thường gặp do hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh [1], [2]. Tình trạng này kéo dài có thể khiến trẻ bỏ bú, biếng ăn, quấy khóc, ngủ kém, làm giảm khả năng hấp thu dưỡng chất, suy giảm miễn dịch… [2]. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là ngoài việc ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất thì rối loạn tiêu hóa kéo dài có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển trí não bé hay không? Hãy cùng tìm câu trả lời qua những thông tin được chia sẻ trong bài viết sau các bố mẹ nhé!
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ – Mẹ không nên lơ là
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, do chức năng đường ruột chưa hoàn thiện cộng với việc hệ vi sinh đường ruột còn non yếu và chế độ ăn chưa phù hợp, trẻ có thể dễ gặp các vấn đề về tiêu hóa. Lúc này, trẻ sẽ có các biểu hiện như trào ngược dạ dày thực quản, đau bụng, nôn trớ, táo bón, biếng ăn… [1]. Tình trạng này không ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ ngay nhưng nếu kéo dài và không được chăm sóc, điều trị đúng cách có thể khiến bé: [2]
- Suy dinh dưỡng do hấp thu kém
- Mất nước và rối loạn điện giải, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ
- Ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất, bao gồm chiều cao và cân nặng
- Suy giảm miễn dịch và nguy cơ bệnh lý tiêu hóa mạn tính…
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Rối loạn tiêu hóa có gây ảnh hưởng đến trí não bé?
Nhiều bố mẹ băn khoăn về việc ngoài ảnh hưởng đến sức khỏe và thể chất thì tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ kéo dài có thể gây ảnh hưởng đến trí não bé hay không? Câu trả lời là “có” bởi nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng đường tiêu hóa đóng vai trò quan trọng trong việc định hình sự phát triển của não bộ [3].
Theo nghiên cứu, có đến 70% tế bào miễn dịch nằm ở đường ruột [6]. Điều này cho thấy đây không chỉ là một thành phần của hệ tiêu hoá mà còn là “trung tâm miễn dịch” quan trọng của cơ thể. Khi đường ruột phát triển khoẻ mạnh, hệ vi sinh vật ở trạng thái ổn định sẽ giúp củng cố hàng rào bảo vệ tự nhiên, hỗ trợ miễn dịch và giúp trẻ hấp thu dưỡng chất hiệu quả để tăng trưởng và phát triển.
Không chỉ ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, hệ vi sinh đường ruột còn tác động trực tiếp đến não bộ thông qua “trục ruột – não”. Hệ thần kinh đường ruột, được xem là bộ não thứ hai, hoạt động phối hợp với hệ thần kinh trung ương thông qua một mạng lưới phức tạp các đường dẫn truyền tín hiệu [3], [4], [5], giúp truyền đạt thông tin hai chiều giữa ruột và não. Hiện ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy có mối liên quan giữa hệ vi sinh đường ruột và sự phát triển của não bộ như:
- Trẻ sơ sinh có lượng vi khuẩn Bacteroides cao trong phân thường có khả năng nhận thức tốt hơn về ngôn ngữ tiếp nhận (receptive language) và ngôn ngữ diễn đạt (expressive language). Nghiên cứu cũng chỉ ra có mối liên hệ tích cực giữa sự đa dạng của hệ vi sinh đường ruột và kết nối chức năng giữa vùng vận động bổ sung và thùy đỉnh dưới (khu vực liên quan đến kết quả nhận thức) của não [3] .
- Sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột cũng ảnh hưởng đến trí nhớ. Khi càng có nhiều lợi khuẩn trong ruột thì tâm trạng và sức khỏe não bộ cũng có xu hướng trở nên tốt hơn [4].
Bên cạnh đó, các lợi khuẩn và sản phẩm chuyển hóa của chúng còn ảnh hưởng đến các chức năng của não như điều hòa cảm xúc và hỗ trợ khả năng nhận thức [9]. Vì vậy, cha mẹ có thể thấy việc chăm sóc đường ruột cho trẻ trong những năm đầu đời là rất quan trọng. Bởi một đường ruột khỏe mạnh không chỉ góp phần giúp trẻ có hệ miễn dịch tốt mà còn hỗ trợ con phát triển trí não tối ưu.
Chăm sóc hệ tiêu hóa cho trẻ – Bí quyết vàng hỗ trợ con phát triển trí não
Đến đây chắc hẳn các bố mẹ đã nhận ra rằng hệ vi sinh đường ruột nắm vai trò quan trọng trong sự phát triển của não bộ và sức khỏe đường tiêu hóa [3]. Vậy làm thế nào để hỗ trợ hệ vi sinh vật đường ruột của trẻ cân bằng khỏe mạnh, giảm nguy cơ gặp phải tình trạng rối loạn tiêu hóa?
Để hệ vi sinh đường ruột phát triển ổn định, đạt được sự cân bằng giữa các nhóm vi sinh vật có lợi và có hại, trẻ sẽ cần được bổ sung 2 thành phần quan trọng là probiotic và prebiotic. Probiotic (lợi khuẩn) là các vi sinh vật sống giúp tăng cường sự đa dạng của hệ vi sinh và prebiotic (chất xơ) là “nguồn thức ăn” cho lợi khuẩn, giúp chúng phát triển. Trẻ nhỏ có thể nhận được cả 2 thành phần này thông qua sữa mẹ hoặc sữa công thức trong trường hợp mẹ thiếu sữa, ít sữa… và các thực phẩm giàu lợi khuẩn, chất xơ như sữa chua, rau củ, trái cây… [12]
Đối với sữa công thức, khi chọn sữa cho con, mẹ nên ưu tiên các sản phẩm thành phần có cả prebiotic và probiotic để hỗ trợ tiêu hóa cho bé. Hiện trên thị trường có nhiều công thức giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột khác nhau nhưng mẹ nên ưu tiên sản phẩm có chứa probiotic (lợi khuẩn) chủng Bifidobacterium lactis bởi chủng lợi khuẩn này có khả năng chống chịu tốt với môi trường axit dạ dày, giúp hỗ trợ chức năng hàng rào ruột, giảm tiêu chảy, cải thiện nhu động ruột [13]. Ngoài ra, chúng còn giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại, hỗ trợ duy trì cân bằng hệ vi sinh đường ruột và điều hòa miễn dịch. Đối với prebiotic, hệ prebiotic GOS:FOS (9:1) sẽ là ưu tiên hàng đầu vì nghiên cứu cho thấy hệ chất xơ này có tác dụng kích thích sự tăng trưởng của lợi khuẩn, hỗ trợ củng cố hệ miễn dịch, làm mềm phân giúp ngăn ngừa táo bón, tiêu hóa tốt [7]. Trên thị trường hiện có khá nhiều sản phẩm sữa chứa GOS và FOS. Tuy nhiên, khi chọn mua sữa cho bé, mẹ hãy xem kỹ thông tin trên lon sữa, tìm kiếm sản phẩm có ký hiệu GOS:FOS (9:1) và cân nhắc lựa chọn cho bé.
Ngoài ra, để giúp con phát triển trí não tối ưu, mẹ cũng đừng quên bổ sung 2 dưỡng chất quan trọng là DHA, ARA. DHA là một thành phần cấu trúc của màng tế bào, đặc biệt là ở hệ thần kinh trung ương. Việc bổ sung DHA cho trẻ có thể góp phần phát triển thị giác ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cải thiện khả năng ghi nhớ, nhận thức, tăng hoạt động của vỏ não trước trán. Trong khi đó, ARA là dưỡng chất đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của não, bao gồm cả việc kích thích tế bào thần kinh, truyền tín hiệu và tăng cường chức năng lâu dài. [8] Trong giai đoạn 0-24 tháng tuổi, mẹ cần ưu tiên chọn sữa công thức có tỷ lệ DHA:ARA là 1:1 theo khuyến nghị bởi tỷ lệ này sẽ hỗ trợ trẻ phát triển trí não, tăng cường phát triển nhận thức một cách tối ưu. Sau 2 tuổi, do bé đã được bổ sung đa dạng nguồn dinh dưỡng khác giàu ARA trong chế độ ăn nên mẹ có thể ưu tiên các dòng sữa chỉ chứa DHA. [11]
Bên cạnh đó, để phòng ngừa rối loạn tiêu hóa, khi chăm sóc trẻ, bố mẹ cần bổ sung đủ chất xơ cho trẻ bằng cách cho trẻ ăn rau củ, trái cây…; hạn chế các loại thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm nhiều đường… [11] Về chế độ sinh hoạt, ba mẹ nên chú ý cho bé ngủ đủ giấc, có thói quen ngủ tốt vì điều này được cho là có thể giúp kiểm soát hệ vi sinh vật đường ruột và từ đó có thể giúp cải thiện tâm trạng và sức khỏe não bộ nói chung [4]. Ngoài ra, cần khuyến khích bé vận động bởi thói quen này có thể giúp cải thiện sự đa dạng của hệ vi sinh đường ruột và đảm bảo trẻ nhận được lượng chất lỏng cần thiết. [11]
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn có thể tác động đến sự phát triển trí não. Những năm đầu đời là giai đoạn vàng, và hệ tiêu hóa chính là nền tảng cho sức khỏe toàn diện. Khi hệ vi sinh đường ruột được chăm sóc đúng cách, trẻ sẽ ăn ngon, ngủ tốt và phát triển trí tuệ, cảm xúc lẫn hành vi một cách tối ưu. Vì vậy, cha mẹ hãy quan tâm đến sức khỏe đường ruột của con ngay từ hôm nay nhé!
