Sữa mẹ không chỉ cung cấp nguồn dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể mà còn là yếu tố quan trọng giúp tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch của trẻ [1]. “Bí mật” đằng sau điều này chính là synbiotic – hiệu ứng tương tác giữa HMO và HMP – một trong những chìa khóa giúp trẻ nâng cao sức đề kháng trong những năm tháng đầu đời.
Vì sao nói hiệu ứng synbiotics HMO và HMP là chìa khóa giúp con tăng cường sức đề kháng?
Synbiotics là khái niệm chỉ hiệu ứng kết hợp giữa probiotics (lợi khuẩn) và prebiotics (chất xơ tiêu hóa) có khả năng hỗ trợ điều hòa miễn dịch và cân đối hệ vi sinh đường ruột.
Những nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng khoảng 70% tế bào miễn dịch của cơ thể tập trung ở đường ruột [16]. Do đó, để bé có một hệ miễn dịch tốt, một trong những điều đầu tiên mẹ nên làm đó là chú trọng vào sức khỏe hệ tiêu hóa của trẻ. Việc kết hợp giữa lợi khuẩn và chất xơ để tạo hiệu ứng synbiotic sẽ giúp [4]:
- Tạo môi trường cộng hưởng cho các chủng lợi khuẩn và góp phần cân đối hệ vi sinh đường ruột, từ đó nâng cao sức khỏe hệ tiêu hóa cũng như sức khỏe hệ miễn dịch.
- Tạo môi trường tương hỗ góp phần hạn chế sự phát triển của một số hại khuẩn thông qua các hoạt chất sinh học, từ đó hỗ trợ sức khỏe hệ tiêu hóa.
Các prebiotics (chất xơ) hoạt động như một nguồn cung cấp “thức ăn” cho lợi khuẩn. Với cơ chế cản được sự hấp thụ qua thành ruột và đi đến đại tràng (ruột già), các chất xơ này được lợi khuẩn lên men và tạo ra hiệu ứng synbiotics – một môi trường tương hỗ và cộng hưởng giúp lợi khuẩn phát triển thuận lợi hơn [5], [6]. Chính vì lý do đó mà việc kết hợp giữa probiotics và prebiotics sẽ giúp cải thiện sức khỏe đường tiêu hóa tốt hơn.
Nhiều nghiên cứu gần đây đã chỉ ra một trong những yếu tố khiến sữa mẹ giúp bé tăng đề kháng đó là nhờ hiệu ứng synbiotics giữa HMO và HMP:
– HMP hay Human Milk Probiotics là quần thể lợi khuẩn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe có trong sữa mẹ. Khi trẻ bú mẹ, các nhóm vi khuẩn này sẽ góp phần định hình hệ vi sinh vật đường ruột, tạo ra các hoạt chất sinh học hỗ trợ phòng chống các tác nhân gây bệnh [7]. Đồng thời, các nghiên cứu còn cho thấy rằng, việc bổ sung các nhóm lợi khuẩn còn giúp gia tăng hàm lượng kháng thể IgA tiết, giúp tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch đường ruột, hạn chế các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa [8].
– HMO hay Human milk oligosaccharides là một prebiotics quan trọng có vai trò là “thức ăn” cho các chủng lợi khuẩn. Thành phần này chiếm tỷ lệ nhiều thứ ba sau lactose và chất béo. HMO là một nhóm carbohydrates phức tạp không được tiêu hóa – hấp thu ở ruột non và hầu như còn nguyên vẹn trước khi đi đến ruột già. Tuy nhiên tại đây, chúng lại được các chủng lợi khuẩn như HMP sử dụng như một nguồn “thức ăn khoái khẩu” và tạo hiệu ứng synbiotics, hỗ trợ việc [9]:
- Phát triển quần thể lợi khuẩn trong đường ruột trẻ sơ sinh, điển hình là giúp gia tăng số lượng chủng Bifidobacteria, có ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của trẻ.
- Bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh, chẳng hạn như Streptococcus pneumonia, E. coli, Group B Streptococcus và Campylobacter, bằng cách ức chế sự bám dính của chúng vào niêm mạc ruột.
- Phòng ngừa chứng viêm ruột hoại tử (necrotizing enterocolitis – NEC) ở trẻ sinh non trong một số nghiên cứu lâm sàng.
Có khoảng 200 cấu trúc HMO đã được tìm thấy trong sữa mẹ, trong đó 6 loại được nghiên cứu phổ biến nhất là DFL, 2′-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL, 6′-SL. Nghiên cứu đã cho thấy khi 6 HMOs này kết hợp với nhau sẽ mang đến cho bé các lợi ích như: [15]
- Có thể giúp đa dạng hệ lợi khuẩn ở một số chủng, hỗ trợ cân đối hệ vi sinh đường ruột.
- Có tiềm năng tạo sự tương hỗ & cộng hưởng ở một số chủng lợi khuẩn, từ đó giúp tối ưu hóa hệ vi sinh đường ruột, nâng cao hiệu quả miễn dịch cũng như sức khỏe tổng thể.
- Có thể giúp tăng gấp đôi lượng axit béo chuỗi ngắn (SCFA), một hoạt chất sinh học tiềm năng trong việc tăng cường sức khỏe trẻ
Chính vì những lợi ích trên mà hiện nay 6 loại HMO và HMP được nghiên cứu rộng rãi và ứng dụng vào các sản phẩm sữa công thức để giúp cho trẻ không có đủ điều kiện bú mẹ, đặc biệt là nhóm trẻ sinh mổ và sinh non có cơ hội được tiếp cận các nguồn dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể trong 1000 ngày đầu đời.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Làm thế nào để bổ sung HMO và HMP khi sữa mẹ không thể đáp ứng đủ để trẻ có cơ hội tăng đề kháng?
Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi, mẹ nên cho bé bú hoàn toàn bằng sữa mẹ tự nhiên. Đặc biệt mẹ nên cố gắng tận dụng nguồn sữa non giàu HMO và HMP, chỉ có trong 3-4 ngày đầu sau sinh để giúp bé tối ưu hóa những lợi ích trong việc nâng cao sức khỏe đường ruột và hỗ trợ tăng cường sức khỏe miễn dịch [12], [13], [17].
Trong trường hợp bất khả kháng không thể cho bé bú, mẹ nên hỏi ý kiến chuyên gia để được tư vấn sử dụng những loại sữa công thức phù hợp với điều kiện và nhu cầu của bé. Mẹ nên lựa chọn những loại sữa có chứa:
- Thành phần sữa non 24h chứa hàm lượng kháng thể IgG hợp lý nhằm cung cấp thêm kháng thể, hỗ trợ bé phòng chống các tác nhân gây bệnh.
- Có chứa 6 HMOs nổi bật: DFL, 2′-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL, 6′-SL. Sự kết hợp giữa 6 loại HMO ở 3 phân nhóm chính không chỉ giúp bé cân đối hệ vi sinh đường ruột và tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch, mà bộ đôi DFL và 2′-FL còn giúp bé bổ sung 2 loại HMO mà sữa mẹ có tiềm năng thiếu hụt (do thiếu gen FUT2) là 2’-FL và DFL[14].
- Có lợi khuẩn Lactobacillus fermentum (HMP – Human milk probiotic) được phân lập từ sữa mẹ và 1 tỷ lợi khuẩn BB-12™ (trong 100g bột). Các lợi khuẩn này khi kết hợp với 6 loại HMO (2’-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL, 6′-SL, DFL) sẽ giúp tăng IgA tiết.
Nhìn chung, để có một sức đề kháng tốt ngay từ những năm tháng đầu đời, mẹ nên ưu tiên cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng sau sinh và nên duy trì bú mẹ cho đến hết 2 năm đầu, bên cạnh đó cần chú trọng đến các biện pháp chăm sóc dinh dưỡng có chứa HMO và HMP để có thể giúp đa dạng và cân đối hệ vi sinh đường ruột, để từ đó hình thành “bảo vệ 2 lớp” giúp bé chống chọi tốt hơn với những tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.
