Làm thế nào nhận biết một người đang bị đột quỵ?

Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là một tình trạng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Việc nhận biết sớm triệu chứng đột quỵ sẽ giúp cho bệnh nhân được cấp cứu kịp thời, giảm thiểu những tổn thương lâu dài cho não bộ.

Đột quỵ là tình trạng xảy ra khi dòng máu nuôi não bị tắc nghẽn. Các tế bào não bị thiếu oxy và dưỡng chất sẽ chết chỉ trong vài phút. Tình trạng này có thể dẫn đến tổn thương não, gây tàn tật và thậm chí đe dọa đến tính mạng (1).

Đột quỵ là một tình trạng nguy hiểm và cần được cấp cứu ngay. Vậy làm sao nhận biết một người đang bị đột quỵ?

Các triệu chứng đột quỵ

Các triệu chứng đột quỵ thường xuất hiện đột ngột, có thể không giống nhau ở mỗi người, nhưng thường gặp nhất là (1, 2):

• Yếu, tê hoặc liệt mặt, cánh tay, chân, đặc biệt là ở một bên của cơ thể
• Khó nói, nói ngọng hoặc khó hiểu lời nói của người khác
• Chóng mặt, mất thăng bằng, té ngã không rõ nguyên nhân, khó vận động hoặc phối hợp chân tay.
• Giảm thị lực, nhìn mờ ở một hoặc cả hai mắt.
• Đau đầu đột ngột, dữ dội không rõ nguyên nhân.

Trong một số trường hợp, dòng máu lên não bị tắc nghẽn, tế bào não đã chết dần nhưng người bệnh lại không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng cảnh báo nào rõ rệt. Tình trạng này được gọi là đột quỵ thầm lặng (3). Dù ít biểu hiện triệu chứng nhưng đột quỵ thầm lặng vẫn có thể gây ra các vấn đề về vận động và nhận thức như sa sút trí tuệ nhưng khó nhận biết hơn (3, 4).

Quy tắc giúp phát hiện đột quỵ

Nếu bạn nghi ngờ ai đó đang bị đột quỵ, hãy nhanh chóng kiểm tra triệu chứng đột quỵ thông qua quy tắc F.A.S.T dưới đây (5, 6, 7):

• F – Khuôn mặt: Hãy quan sát những biến đổi trên gương mặt của họ. Bệnh nhân đột quỵ có thể bị méo miệng, mặt mất cân đối hoặc bị xệ một bên, miệng hoặc mắt bị sụp xuống. Bạn nên yêu cầu họ mỉm cười để quan sát rõ hơn.
• A – Cánh tay: Bạn hãy yêu cầu người đó nhấc và giữ hai cánh tay trên cao. Nếu một cánh tay thõng xuống, đó có thể là triệu chứng đột quỵ.
• S – Lời nói: Bạn hãy nói một cụm từ hoặc một câu đơn giản rồi yêu cầu người đó nhắc lại để xem họ có hiểu những gì bạn nói hoặc giọng họ có bị thay đổi (nói ngọng, nói dính chữ) hay không.
• T – Thời gian: Khi thấy một trong ba triệu chứng đột quỵ não kể trên, bạn hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức, đưa bệnh nhân đến bệnh viện có điều trị đột quỵ gần nhất.

Triệu chứng đột quỵ kéo dài bao lâu?

Các dấu hiệu của đột quỵ kéo dài bao lâu còn tùy thuộc vào loại đột quỵ và mức độ ảnh hưởng. Với các cơn thiếu máu não thoáng qua hay đột quỵ nhỏ (TIA) thì triệu chứng thường sẽ biến mất trong vòng 10 – 20 phút, phần lớn không kéo dài quá 1 giờ. Tuy không gây tổn thương nghiêm trọng nhưng tình trạng này là dấu hiệu cảnh báo một cơn đột quỵ thật sự có thể xảy ra trong tương lai và vẫn được xem là tình huống cấp cứu thần kinh (8). Vì vậy, dù các triệu chứng đột quỵ đã biến mất, bệnh nhân vẫn nên đi khám ngay và điều trị phòng ngừa để hạn chế nguy cơ gặp phải các vấn đề nguy hiểm hơn (9).

Trong thực tế, khi nhận thấy các dấu hiệu của đột quỵ, bạn cần đưa người bệnh đến ngay bệnh viện thay vì chờ đợi để theo dõi thời gian kéo dài của các triệu chứng. Bởi vì não bị thiếu máu càng lâu thì tổn thương càng nhiều và nguy cơ dẫn đến tàn tật hoặc tử vong càng lớn (9). Thời điểm vàng để cấp cứu là trong vòng 3 – 6 giờ kể từ khi triệu chứng đột quỵ đầu tiên xuất hiện, tốt nhất là trong 3 giờ đầu (10).

Tại sao đột quỵ thường chỉ ảnh hưởng đến một bên cơ thể?

Đối với hầu hết các bộ phận, bán cầu não trái chi phối nửa bên phải của cơ thể, trong khi đó bán cầu não phải kiểm soát nửa cơ thể bên trái. Cơn đột quỵ ảnh hưởng đến phần nào của não sẽ dẫn đến các biến chứng thần kinh cho phần cơ thể tương ứng (11).

Qua bài viết trên, hẳn bạn đã biết được các triệu chứng đột quỵ và tầm quan trọng của việc phát hiện sớm. Nếu nghi ngờ ai đó đang có dấu hiệu đột quỵ, bạn cần gọi cấp cứu ngay và đưa họ đến bệnh viện kiểm tra, tìm kiếm nguyên nhân cũng như điều trị kịp thời.