Tăng mỡ máu (hay rối loạn lipid máu, mỡ máu cao) là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến ở người trưởng thành, đặc biệt ở những người ít vận động, thừa cân hoặc có chế độ ăn nhiều dầu mỡ. Phần lớn người bệnh không có triệu chứng, chỉ phát hiện khi đi xét nghiệm hoặc đã xuất hiện biến chứng. Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi: tăng mỡ máu có nguy hiểm không, cần điều trị thế nào và có thể cải thiện bằng chế độ ăn uống hay không?
Tăng mỡ máu có nguy hiểm không?
Có! Tăng mỡ máu rất nguy hiểm. Mối nguy nằm ở chỗ bệnh tiến triển âm thầm, khó nhận biết rồi sinh ra biến chứng.
1. Tăng mỡ máu làm xơ vữa mạch máu theo thời gian
Khi LDL-C (cholesterol xấu) hoặc triglyceride tăng cao, chúng sẽ:
- Bám vào thành động mạch
- Gây viêm mạch máu
- Hình thành mảng xơ vữa
- Gây hẹp lòng mạch
Xơ vữa càng tiến triển, mạch máu càng cứng, kém đàn hồi.
2. Nguy cơ dẫn đến biến cố tim mạch
Tăng mỡ máu là yếu tố hàng đầu gây:
- Nhồi máu cơ tim
- Đột quỵ thiếu máu não
- Tắc mạch chi dưới
- Tăng huyết áp (do thành mạch dày và cứng)
Đây là các biến cố nguy hiểm, có thể để lại di chứng hoặc tử vong.
3. Tăng mỡ máu gây ảnh hưởng đến gan và tụy
Triglyceride cao gây:
- Gan nhiễm mỡ
- Tăng men gan
- Viêm tụy cấp (triglyceride > 1000 mg/dL)
4. Nhóm nguy cơ cao cần đặc biệt chú ý
Tăng mỡ máu trở nên nguy hiểm hơn nếu bạn thuộc nhóm:
- Tiểu đường
- Tăng huyết áp
- Béo phì
- Hút thuốc
- Ít vận động
- Tiền sử tai biến tim mạch
Vì vậy, tăng mỡ máu tình trạng nguy hiểm. Đồng thời, chỉ số mỡ máu cũng là một trong những yếu tố quyết định sức khỏe mạch máu lâu dài.
[embed-health-tool-bmi]
Chỉ số mỡ máu: thế nào là cao, thế nào là bình thường?
Để biết tình trạng mỡ máu ở mức nào, cần dựa vào 4 chỉ số chính:
1. LDL-C (cholesterol xấu)
- Người khỏe mạnh: < 130 mg/dL
- Người nguy cơ cao: < 100 mg/dL
- Người nguy cơ rất cao/đã có bệnh tim mạch: < 70 mg/dL
LDL-C tăng là yếu tố nguy hiểm nhất.
2. HDL-C (cholesterol tốt)
- Nam: > 40 mg/dL
- Nữ: > 50 mg/dL
HDL thấp cũng là yếu tố nguy cơ.
3. Triglyceride
- Bình thường: < 150 mg/dL
- 150–199 mg/dL: mức cao nhẹ
- 200–499 mg/dL: cao
- ≥ 500 mg/dL: rất cao → nguy cơ viêm tụy.
4. Cholesterol toàn phần
- Bình thường: < 200 mg/dL
Máu nhiễm mỡ nhẹ là khi:
- LDL tăng ở mức giới hạn trên
- Triglyceride từ 150–199 mg/dL
Cách giảm mỡ trong máu: hiệu quả theo y học hiện đại
1. Điều chỉnh chế độ ăn (chiếm 40% hiệu quả kiểm soát mỡ máu)
Nên ăn:
- Rau xanh, trái cây giàu chất xơ
- Cá béo (cá hồi, cá thu) – giàu omega-3
- Ngũ cốc nguyên hạt
- Dầu thực vật: oliu, hướng dương
- Các loại hạt: hạnh nhân, óc chó
Không nên ăn:
- Đồ chiên rán
- Mỡ động vật
- Nội tạng động vật
- Thịt đỏ nhiều mỡ
- Đồ ngọt, nước có gas
2. Vận động đều đặn (30–45 phút/ngày)
Tập luyện giúp:
- Tăng HDL
- Giảm LDL & triglyceride
- Giảm cân, ổn định đường huyết
3. Kiểm soát cân nặng
Giảm 5–10% cân nặng giúp cải thiện đáng kể mỡ máu.
4. Điều trị bằng thuốc (khi cần)
Bác sĩ có thể kê:
- Statin
- Fibrate
- Ezetimibe
- Omega-3 liều điều trị
Thuốc được chỉ định dùng khi mỡ máu cao hoặc đã có bệnh tim mạch.
Mỡ trong máu uống gì hết?
Không có loại nước nào có thể “làm hết mỡ máu” nhanh chóng, nhưng một số thức uống hỗ trợ kiểm soát tốt, bao gồm:
1. Trà xanh
Chứa catechin – hỗ trợ giảm LDL nhẹ.
2. Nước ép cần tây – táo
Giàu chất xơ, hỗ trợ chuyển hóa chất béo.
3. Nước chanh loãng
Giúp giảm hấp thu chất béo, nhưng không nên uống khi đói.
4. Trà hoa cúc, trà gạo lứt
Giúp thanh lọc nhẹ, dễ ngủ, có lợi gián tiếp cho tim mạch.
5. Omega-3 dạng uống theo đơn bác sĩ
Có tác dụng rõ ràng nhất trong giảm triglyceride.
Lưu ý: Các loại nước “detox” chỉ hỗ trợ, không thay thế thuốc hoặc chế độ ăn khoa học.
Khi nào tình trạng tăng mỡ máu cần gặp bác sĩ ngay?
Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo biến chứng, cần nhanh chóng gặp bác sĩ:
- Đau ngực, khó thở
- Đau bụng dữ dội (nguy cơ viêm tụy nếu triglyceride > 1000 mg/dL)
- Hoa mắt, tê yếu nửa người
- Tê bì chân, tay
Kết luận
Tăng mỡ máu NGUY HIỂM, vì sẽ gây xơ vữa mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ nếu không được kiểm soát.
Chế độ ăn, vận động và kiểm soát cân nặng là nền tảng điều trị.
Trong mọi trường hợp, người bệnh không nên tự mua thuốc hoặc ngừng thuốc đột ngột mà không có chỉ định bác sĩ.
