Thiền Vipassana-Nghệ thuật sống: Những lợi ích diệu kỳ của thiền

Nhịp sống hiện đại khiến con người nhiều khi bị cuốn theo những áp lực của công việc, học tập và gia đình mà quên đi thế giới nội tâm của mình. Ngày nay, bên cạnh việc coi trọng sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần cũng cần được chú trọng và cải thiện bằng một số phương pháp trị liệu. Một trong số đó là thiền Vipassana.

Thiền Vipassana đang ngày càng phát triển và được nhiều người tìm tới bởi những lợi ích kỳ diệu mà nó mang lại đặc biệt là sức khỏe tâm lý và nhận thức của con người. Vậy Vipassana là gì? Tác dụng và cách thiền Vipassana ra sao?

Thiền Vipassana là gì?

Thiền Vipassana là phương pháp thiền Ấn Độ cổ xưa. Ở Pali, trong ngôn ngữ phật giáo cổ, Vipassana có nghĩa thấy mọi thứ như chúng đang là. Thiền Vipassana còn được gọi là thực hành chánh niệm (mindfulness), nghĩa là quan sát những suy nghĩ, cảm xúc như chúng vốn là, mà không phán xét. Hành trình quan sát thế giới quan trong một trạng thái yên tĩnh, nhận thức và trong chánh niệm sẽ giúp chúng ta nhìn thấy bản chất thực sự của sự tồn tại, giúp thanh lọc tâm hồn. 

Trong cuộc sống, chúng ta không tránh khỏi những cảm xúc tiêu cực, bị kích động với nỗi bất hòa, hay thất vọng. Khi đau khổ hay đối diện với những điều không như ý, chúng ta có xu hướng bộc phát và truyền năng lượng tiêu cực đó cho người khác. 

Những người giác ngộ không chỉ đơn thuần là hiểu chính mình ở cấp độ ý thức mà còn ở mức độ cảm xúc, trải nghiệm thật về chính mình giúp ta hiểu được quá trình sự phát triển hay thụt lùi của bản thân. Vipassana đưa chúng ta trở lại trạng thái bình yên và hài hòa bằng cách thanh lọc tâm trí, tự giải thoát khỏi những đau khổ và những nguyên nhân sâu xa của nỗi đau khổ.

Toàn bộ hành trình thiền Vipassana là một nghệ thuật sống. Nó không thuộc bất kỳ môn phái hay bất kỳ tôn giáo nào.

>>> Tìm hiểu thêm: 4 bài tập thiền giúp bạn xua tan stress

Nguồn gốc của thiền Vipassana

Mặc dù Vipassana đến từ Theravada (một truyền thống Phật giáo), đã xuất hiện hàng ngàn năm về trước. Đến đầu thế kỷ 20, khi Myanmar còn là một nước thuộc địa nằm dưới sự cai trị của nước Anh, văn hóa và truyền thống của Myanmar bị đe dọa khiến các nhà lãnh đạo Phật giáo quyết định hồi sinh và truyền bá các truyền thống Phật giáo tới công chúng.

Trước đây, các học viên chính của Thiền Vipassana ở Đông Nam Á là các nhà sư và nữ tu. Tuy nhiên, phong trào Vipassana phát triển và phổ biến, cho phép tất cả mọi người tìm hiểu và học thiền Vipassana. Từ đó các kỹ thuật mà mọi người sử dụng được gọi là thiền Vipassana.

Theo thời gian, các thiền sư Vipassana đi truyền bá, dạy lại các kỹ thuật cho tất cả mọi người. Vì vậy mà thiền Vipassana ngày càng phát triển và lan rộng khắp châu Á và châu Âu.

Tại sao nên thiền Vipassana?

Thực hành học thiền Vipassana, bạn cần tập trung quan sát thế giới nội tâm của mình thay vì dùng ý thức kiểm soát nó. Trong thiền Vipassana, người học sẽ được trải nghiệm 3 phần chính:

• Chánh niệm (tỉnh thức)
• Lòng trắc ẩn
• Hạnh phúc

Thực hành thiền Vipassana thường xuyên sẽ mang nhiều lợi ích cho sức khỏe sau:

• Giảm căng thẳng, buông bỏ lo âu: Theo cuốn sách ‘’search inside yourself’’, Google cũng đã cho nhân viên của mình tham gia các khao học về thiền, giúp nhân viên giảm bớt căng thẳng, tăng năng suất hiệu quả trong công việc. Ngoài ra, rất nhiều các doanh nhân và CEO cũng đang thực hành thiền Vipassana như một thói quen. Vì sự quan sát thế giới nội tâm giúp họ kiểm soát được căng thẳng, làm việc tích cực và hạnh phúc hơn trong cuộc sống bận rộn hằng ngày.
• Cải thiện sức khỏe tinh thần: Chính từ lợi ích của việc giải phóng những căng thẳng, thiền Vipassana cũng giúp sức khỏe tinh thần được cải thiện như: chấp nhận và yêu thương bản thân mình, cải thiện các mối quan hệ lành mạnh tích cực, tăng sự tự tin và phát huy tối đa năng lực của bản thân. Đặc biệt, với những bệnh nhân ung thư, thiền Vipassana có tác động tích cực tới suy nghĩ của họ: giảm đi những đau đớn về tinh thần và giữ tinh thần tích cực hơn để chiến đấu với bệnh tật.
• Hỗ trợ giảm các triệu chứng bệnh mãn kinh: Một số nghiên cứu cho thấy các tình trạng sức khỏe ở giai đoạn mãn kinh như đau đầu, mất ngủ có thể được cải thiện nếu bạn thực hành đúng cách thiền Vipassana.
• Cải thiện trí nhớ và sự tập trung cao: Luyện tập thiền Vipassana yêu cầu sự tập trung vào hơi thở và quan sát bên trong. Sau một thời dài thiền định, bạn sẽ ngạc nhiên với sự cải thiện độ tập trung và trí nhớ của mình.
• Tăng sự liên kết các dây thần kinh giúp não bộ phát triển hơn: Các mạng lưới nơ-ron thần kinh trong bộ não của chúng ta có thể tạo ra các đường liên kết mới nhờ một thời gian dài thiền định.

Hướng dẫn thiền Vipassana cơ bản

Bạn có thể học cách thiền Vipassana tại nhà qua các bước cơ bản sau:

• Dành 10 đến 15 phút để thực hành, thời điểm tốt nhất để thiền là vào buổi sáng, lúc mới thức dậy và chuẩn bị một ngày mới với nhiều hoạt động bên ngoài
• Không gian: Chọn không gian yên tĩnh, tránh tiếng ồn bên ngoài, nên chọn một vị trí thoải mái có thể trên ghế, dưới sàn, bãi cỏ,.
• Tư thế đơn giản: lấy bàn chân trái gác lên chân phải hoặc ngược lại, lưng luôn giữ thẳng và thả lỏng cơ thể của bạn.
• Nhắm mắt lại và thở đều bằng mũi: Tập trung vào hơi thở và cảm nhận. Tập thở trong chánh niệm bằng cách tập trung vào hơi thở vào và hơi thở ra. Đồng thời, bạn bắt đầu quan sát những suy nghĩ, những cảm nhận bên trong chính mình.
• Trong trường hợp có quá nhiều suy nghĩ và lo âu xuất hiện, bạn có thể quay trở lại bằng cách đếm nhịp thở.

>>> Đọc thêm: 6 tác hại của ngồi thiền nếu làm sai cách

Mẹo nhỏ cho những người mới bắt đầu

Đối với những người lần đầu học thiền Vipassana, nếu chưa thể tham gia các khóa học thiền trực tiếp, bạn có thể tự học thiền Vipassana ở nhà, bắt đầu những bước cơ bản dễ dàng hơn theo một số mẹo nhỏ sau:

• Thiền Vipassana theo từng các bước hướng dẫn trên Youtube hoặc trên một số ứng dụng (app) thiền Vipassana
• Lắng nghe các bản ghi âm và hít thở theo người hướng dẫn
• Hãy đặt mục tiêu và cài đặt thời gian thực hành thiền trong 5-10 phút cho lần đầu tiên. Sau một thời gian đã quen, bạn có thể tăng thời gian thiền định
• Hạn chế tất cả các yếu tố gây mất tập trung: tắt chuông điện thoại, dặn những người xung quanh không làm phiền trong lúc đang thiền
• Kiên trì: thiền Vipassana lần đầu tiên không hề đơn giản, trong lúc thực hành, rất nhiều điều sẽ khiến làm bạn mất tập trung khiến bạn rất dễ nản. Nếu bạn kiên trì thực hành thiền Vipassana, bạn sẽ thấy được những ảnh hưởng tích cực mà thiền Vipassana mang lại.

Xây dựng thói quen thiền Vipassana mỗi ngày sẽ giúp bạn không chỉ cải thiện sức khỏe tinh thần, sống lạc quan vui vẻ hơn mà nó còn là một nghệ thuật sống, giúp bạn khám phá hành trình tìm hiểu chính mình, yêu thương bản thân.