Sau khi ăn cá nóc hay cá khô, ruốc cá làm bằng cá nóc từ vài phút đến vài giờ, người ăn có thể có các triệu chứng lâm sàng như đã nêu. Những dấu hiệu này có thể mất đi sau 24 giờ nếu được cứu sống.
Chẩn đoán xác định bằng xét nghiệm
Người bị ngộ độc có thể được thực hiện các xét nghiệm như:
- Xét nghiệm máu kiểm tra các chỉ số điện giải, urê, đưòng, creatinin, thăng bằng toan kiềm.
- Điện tâm đồ kiểm tra tình trạng nhịp tim chậm, rối loạn nhịp tim.
- Tìm độc chất tetrodotoxin (TTX) trong dịch cơ thể hoặc trong mẫu bệnh phẩm. Phương pháp này chỉ thực hiện được ở những cơ sở xét nghiệm hiện đại.
Chẩn đoán phân biệt
Với các trường hợp dị ứng hoặc sốc phản vệ do ăn hải sản, người bệnh có thể bị khó thở kiểu hen suyễn, nhịp tim tăng, hạ huyết áp, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, da đỏ ngứa ngay sau khi ăn.
Nếu có liên quan đến tai biến mạch máu não (đột quỵ), các triệu chứng thần kinh thường khu trú một bên, có thể tăng trương lực cơ hoặc tăng phản xạ gân xương (còn liệt do ngộ độc cá nóc là liệt mềm), có dấu hiệu Babinski. Bác sĩ có thể chỉ định chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ não MRI nhằm giúp phân biệt với ngộ độc cá nóc.
Các chất độc khác ở thực phẩm (vi khuẩn, hoá chất trừ sâu, chất bảo quản, các loài cá độc khác) cũng gây nôn, buồn nôn. Ngoài ra cũng có trường hợp nguyên nhân không do độc như viêm dạ dày cấp, co thắt đại tràng.
Những phương pháp điều trị ngộ độc cá nóc
Điều trị ngộ độc cá nóc bao gồm hạn chế sự hấp thu độc tố của cơ thể, điều trị triệu chứng và can thiệp tích cực nếu có các triệu chứng đe dọa tính mạng như liệt toàn thân, suy hô hấp nặng.
Để xử lý tại chỗ (khi có dấu hiệu tê môi, tê tay nhưng còn tỉnh táo và vừa ăn cá nóc trong vòng 3 giờ), người ăn cần cố gắng gây nôn ói, ho khạc. Nhằm đề phòng bị sặc, nên đặt người bệnh nằm nghiêng, đầu thấp.
Cho người bị ngộ độc uống than hoạt tính khi còn tỉnh, chưa hôn mê. Người lớn uống 30g than hoạt tính pha với 250ml nước sạch quấy đều.
Đối với trẻ nhỏ từ 1-12 tuổi, pha 25g than hoạt tính với 100-200ml nước sạch rồi cho uống. Với trẻ nhỏ dưới một năm dùng 1g than hoạt/1kg cân nặng cơ thể pha với 50ml nước sạch. Uống sớm trong vòng 1 giờ sau khi ăn cá nóc sẽ có hiệu quả cao, loại bỏ chất độc.
Tuy nhiên, biện pháp này chống chỉ định khi người bệnh đã hôn mê hay rối loạn ý thức, chưa được đặt ống nội khí quản.
Nếu người bệnh khó thở, thở yếu hoặc ngừng thở, tím tái, cần thực hiện hô hấp nhân tạo, thổi ngạt theo điều kiện hiện có tại chỗ và nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất. Việc điều trị nên được tiến hành ở các cơ sở y tế được trang bị đầy đủ phương tiện hồi sức cấp cứu. Hiện nay vẫn chưa có thuốc giải đặc hiệu cho trường hợp ngộ độc cá nóc.
Tiên lượng
Ngộ độc cá nóc có nguy hiểm không?
Tiên lượng bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như hàm lượng độc chất đã hấp thu, thời gian từ khi khởi phát triệu chứng đến khi được điều trị, điều kiện cơ sở vật chất y tế tại nơi cấp cứu…
- Với các trường hợp ngư dân ăn cá nóc hay hải sản có chứa TTX trên tàu thuyền, nơi xảy ra ngộ độc xa các cơ sở y tế hoặc được phát hiện chậm thì rất dễ tử vong trước khi đến bệnh viện.
- Nếu được cấp cứu kịp thời và đầy đủ, tiên lượng bệnh thường tốt và hồi phục sau 24 giờ đầu. Ngược lại, nếu liều độc tố cao mà chậm trễ cấp cứu, người ăn thường tử vong trong vòng 4-6 giờ sau khi ngộ độc.
Phòng ngừa
Những biện pháp nào giúp phòng ngừa ngộ độc cá nóc?
Biện pháp tốt nhất để ngừa ngộ độc cá nóc là:
- Không ăn các loại hải sản chứa tetrodotoxin như cá nóc, bạch tuộc vòng xanh… cũng như không tự ý chế biến và lưu trữ các sản phẩm từ các loại hải sản chứa tetrodotoxin.
- Ngư dân nên loại bỏ cá nóc ngay từ khi kéo lưới, đánh bắt tại bến cá.
- Khi làm khô cá, nên kiểm tra kỹ lưỡng và loại bỏ cá nóc lẫn vào cá thường trước khi phơi khô.
- Không làm chả cá nóc, bột cá nóc hoặc các sản phẩm các nóc khác để bán.
Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay phương pháp điều trị y khoa.
