Dinh dưỡng là nền tảng của sức khỏe. Suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi gây ra những tác động tiêu cực về thể chất và tâm lý, suy giảm hoạt động của cơ thể cũng như giảm hiệu quả chữa trị các bệnh khác. Do đó, suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi là vấn đề sức khỏe quan trọng cần được quan tâm.

Suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi là gì

Suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi là tình trạng thiếu hụt protein, năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, dẫn đến cân nặng không đạt tiêu chuẩn so với chiều cao cơ thể và các vấn đề sức khỏe khác.

Dấu hiệu nhận biết suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi

Khi tình trạng suy dinh dưỡng khiến cơ thể gầy đi, chúng ta dễ dàng nhận ra người lớn tuổi bị suy dinh dưỡng khi có một trong các biểu hiện sau:

– Chỉ số khối cơ thể BMI: BMI = cân nặng (kg) / (chiều cao)²(m)

Người lớn tuổi bị suy dinh dưỡng nhẹ khi BMI < 18.5 và nặng khi BMI < 17.

– Giảm cân nặng không chủ ý: giảm hơn 10% cân nặng trong vòng 6 – 12 tháng

– BMI < 20 nhưng sụt hơn 5% cân nặng trong vòng 3 – 6 tháng

Suy dinh dưỡng cũng đang diễn ra âm thầm nếu người lớn tuổi trong gia đình bạn:

– Suy giảm khẩu vị, không hứng thú với việc ăn uống, tiêu hóa kém

– Làn da mỏng manh, không đàn hồi, khô, nhợt nhạt hoặc xanh xao

– Nhiễm trùng lặp đi lặp lại, vết thương lâu lành

– Cơ bị teo, lỏng lẻo

– Mệt mỏi, uể oải, giảm vận động

– Khuôn mặt và cơ thể gầy guộc

– Tóc, móng khô, dễ gãy rụng

Tác hại của suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi

Cơ thể mỗi chúng ta đều cần nhiều chất dinh dưỡng với lượng ít nhiều tùy loại để sống và hoạt động. Sức khỏe của người lớn tuổi vốn nhạy cảm, tình trạng suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi sẽ gây tác động xấu về nhiều mặt:

• Hệ miễn dịch yếu ớt, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng
• Vết thương lâu lành
• Yếu cơ, loãng xương, dễ té ngã và gãy xương
• Bệnh chữa lâu khỏi
• Giảm khả năng điều khiển cơ thể, hoạt động đầu óc
• Tâm trạng không vui vẻ, thái độ bi quan, tự ti về bản thân và thu mình khỏi xã hội
• Gia tăng khả năng nhập viện
• Giảm tuổi thọ

Nguyên nhân gây suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi

Ngoài nguyên nhân trực tiếp dễ nhận thấy như: không đủ thức ăn, hoặc chế độ ăn bị thiếu chất; trên thực tế, nguyên nhân gây suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi là tổng hòa nhiều vấn đề về thể chất, xã hội và tâm lý.

– Do những thay đổi phổ biến liên quan đến tuổi già: vị giác, khứu giác suy giảm khiến người lớn tuổi ăn không thấy ngon và khó khăn trong duy trì thói quen ăn uống.

– Bệnh tật: sự mệt mỏi do các bệnh mạn tính và bệnh vặt làm giảm khẩu vị, bệnh khiến cơ thể hấp thu các chất dinh dưỡng kém hiệu quả.

– Khả năng ăn giảm: khó khăn nhai, nuốt, các chứng bệnh về răng miệng, và có thể kèm theo khả năng cầm nắm muỗng đũa kém.

– Suy giảm trí nhớ: quên mua thực phẩm, quên giờ ăn.

– Điều trị các bệnh khác: một số loại thuốc có thể gây chán ăn, khiến không ngon miệng, giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng của cơ thể.

– Chế độ ăn bị giới hạn: kiêng ăn một số món trong quá trình điều trị bệnh.

– Thu nhập thấp: người lớn tuổi không có đủ tiền mua sắm thực phẩm, đặc biệt khi phải tốn nhiều chi phí điều trị các vấn đề sức khỏe khác.

– Thiếu giao tiếp xã hội: những người lớn tuổi không có người ăn cùng dần mất hứng thú ăn và nấu ăn.

– Không tiếp cận được nguồn cung thực phẩm chất lượng vì khả năng đi lại, di chuyển bị hạn chế, như không thể ra khỏi nhà để mua thực phẩm.

– Trầm cảm: một sự kiện đau buồn, cô đơn, sức khỏe giảm sút, khó khăn đi đứng,… khiến người lớn tuổi rơi vào trầm cảm và ăn không ngon miệng.

– Nghiện rượu: lạm dụng rượu gây cản trở tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng, đồng thời tạo ra những thói quen ăn uống không lành mạnh.

Khắc phục suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi

Việc điều trị suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân và mức độ suy dinh dưỡng. Nhìn chung, việc điều trị suy dinh dưỡng bao gồm đồng thời nhiều biện pháp:

• Điều chỉnh lại chế độ ăn cho cân bằng và khỏe mạnh
• Ăn những thực phẩm được tăng cường thành phần dinh dưỡng đang bị thiếu hụt
• Có thể sử dụng viên uống bổ sung

Dù suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi do thiếu protein và năng lượng hay thiếu các chất vi lượng (vitamin, khoáng), việc tăng dần khẩu phần ăn để đạt mốc yêu cầu cần diễn ra từ từ, mỗi ngày nhiều hơn một chút để cơ thể kịp thích nghi.

Một số người lớn tuổi không tự nhai nuốt cần được tiếp thức ăn trực tiếp vào dạ dày qua đường ống hoặc truyền chất dinh dưỡng vào mạch máu.

Khi người lớn tuổi trong gia đình bạn bị suy dinh dưỡng, bạn cần gặp bác sĩ để được xác định tình trạng cụ thể và có hướng điều trị thích hợp.

Thực đơn cho người lớn tuổi suy dinh dưỡng cần chú ý những gì

Cách gia tăng khẩu vị cho người lớn tuổi suy dinh dưỡng

Các gợi ý sau đây hoàn toàn có thể áp dụng cho người lớn tuổi khỏe mạnh để phòng ngừa suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi:

• “Ít và đều đặn”: lời khuyên đầu tiên dành cho chế độ ăn của người lớn tuổi luôn là ít và đều đặn. Người lớn tuổi thường không muốn và không nên ăn nhiều trong một lúc, nên ăn mỗi lần một ít và nhiều lần. Nếu không bổ sung lượng thức ăn còn thiếu bằng cách ăn nhiều bữa trong ngày, người nhà bạn sẽ bị thiếu chất và có thể dẫn đến suy dinh dưỡng.
• Tận dụng triệt để những thời điểm trong ngày mà người lớn tuổi cảm thấy ngon miệng, mục tiêu giúp họ ăn đủ, ăn ngon và hấp thu tốt.
• Ăn những bữa phụ xen giữa bữa chính. Các bữa ăn cách nhau 2 – 3 giờ
• Lượng thức ăn mỗi bữa vừa phải, được sắp xếp đẹp mắt để người lớn tuổi cảm thấy hấp dẫn. Quá nhiều thức ăn được dọn ra một lúc sẽ chỉ khiến người thân yêu của bạn thấy sợ hãi.
• Khuyến khích người lớn tuổi lựa chọn những món vừa miệng họ và dễ dàng ăn vào bất kỳ giờ nào trong ngày.
• Không uống nước trước và trong khi ăn
• Tìm những cách khác kích thích vị giác: đi bộ nhẹ nhàng trước giờ ăn giúp cơ thể hưng phấn và thấy đói, …
• Sắp xếp lại giờ ăn gia đình: một bữa ăn chung trong không khí vui vẻ, không bị làm phiền, không phải vội vã chắc chắn giúp ích rất nhiều.

Những thành phần dinh dưỡng cần lưu ý trong thực đơn điều trị, phòng ngừa suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi

• Rau quả: cần có đủ và đa dạng rau quả để cung cấp đủ chất xơ, các loại vitamin, khoáng chất. Tuy chất xơ không có giá trị về mặt dinh dưỡng vì cơ thể không hấp thu, hoạt động tiêu hóa trong dạ dày và ruột cần chất xơ làm nền. Chế độ ăn thiếu xơ sẽ gây khó tiêu, táo bón, và hấp thu kém hiệu quả các chất khác.
• Protein: chế độ ăn cần cung cấp đầy đủ protein để nuôi dưỡng các khối cơ, đặc biệt là những bó cơ không xen lẫn mô mỡ rất cần thiết trong việc nâng đỡ cơ thể. Cơ thể cần có đủ mô cơ để cân bằng trao đổi chất và tránh tai nạn té ngã.
• Axit béo omega-3: xơ vữa mạch máu là một quan tâm hàng đầu của sức khỏe người lớn tuổi. Axit béo omega-3 giúp bảo vệ thành mạch chống xơ vữa, qua đó ngăn ngừa các bệnh lý tim mạch. Axit béo omega-3 còn rất quan trọng đối với hệ thần kinh, hạn chế suy giảm nhận thức. Nguồn axit béo omega-3 dồi dào và dễ hấp thu bởi cơ thể nhất là các loại cá biển có thịt màu đỏ.
• Canxi và vitamin D: phòng ngừa loãng xương, gãy xương và té ngã.
• Vitamin B-12: người lớn tuổi thường gặp khó khăn hấp thu và bị thiếu hụt vitamin B12. Vitamin này rất quan trọng trong việc duy trì lượng hồng cầu, chống thiếu máu, bảo vệ hệ thần kinh.
• Kali: điều hòa huyết áp, có nhiều trong rau quả và sữa tươi ít béo
• Các loại vi khuẩn đường ruột có lợi: người lớn tuổi thường bị suy giảm hệ vi khuẩn đường ruột, các vi khuẩn này giúp tiêu hóa và hấp thu thức ăn. Sữa chua là một trong những sản phẩm thông dụng chứa nhiều những lợi khuẩn này.
• Hạn chế muối và các chất béo có hại.

Suy dinh dưỡng ở người lớn tuổi là vấn đề thường bị bỏ qua, lâu dài sẽ gây nhiều hệ lụy, khiến sức khỏe yếu dần. Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp bạn xác định liệu người thân yêu của mình có đang rơi vào tình trạng dinh dưỡng dưới mức cần thiết, và chỉ ra những phương hướng để bạn khắc phục, cũng như phòng tránh suy dinh dưỡng cho người lớn tuổi trong gia đình mình.