Hắt hơi (hắt xì)

Tìm hiểu chung

Hắt xì (hắt hơi) là dấu hiệu gì?

Mũi có nhiệm vụ chính là “lọc sạch”, làm ẩm, ấm không khí trước khi đi vào phổi và tiết chất nhầy để loại bỏ vi khuẩn, dị vật khỏi đường thở. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp vật thể nhỏ bên ngoài môi trường xâm nhập và gây kích thích lớp màng nhầy bên trong mũi và cổ họng. Khi lớp màng nhầy bị kích thích, chúng sẽ gửi tín hiệu đến não, não kích hoạt phản xạ hắt hơi để loại bỏ vật lạ ra khỏi khoang mũi. 

Hắt hơi là phản ứng tự nhiên, không thể chủ động kiểm soát nên thường xảy ra đột ngột và có thể mang theo những hạt nước nhỏ, chất nhầy cũng như vi khuẩn, virus. 

Triệu chứng và dấu hiệu đi kèm

Những dấu hiệu và triệu chứng đi kèm với hắt hơi (hắt xì) là gì?

Trong đa số trường hợp, sau khi hắt xì hơi, bạn hoàn toàn có thể trở lại với những hoạt động bình thường. Tuy nhiên, tùy thuộc vào lý do hắt hơi, các triệu chứng khác cũng có thể xảy ra, bao gồm:

• Hắt hơi nhiều lần liên tục 
• Sốt
• Chảy nước mũi
• Ngạt mũi
• Ho
• Khan tiếng, thậm chí mất giọng
• Đau họng
• Đau đầu
• Cảm giác nóng rát, ngứa hoặc chảy nước mắt
• Ớn lạnh

Những trường hợp nặng hơn, người bệnh có thể bị chảy dịch mũi (thường là màu vàng xanh). Lúc này phải điều trị kết hợp với kháng sinh, chống viêm sớm vì có thể bệnh đã chuyển sang giai đoạn của viêm xoang. Việc điều trị không kịp thời sẽ gây ra những biến chứng như viêm họng, viêm thanh khí quản, phế quản khiến thời gian uống thuốc kéo dài và người bệnh sẽ lâu phục hồi. 

Nguyên nhân

Nguyên nhân của hắt hơi (hắt xì) là gì?

Bên cạnh nguyên nhân do vật thể lạ xâm nhập vào đường thở, hiện tượng hắt hơi có thể xảy ra khi niêm mạc mũi bị tác động bởi các yếu tố:

Dị ứng

Bình thường, hệ thống miễn dịch có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây hại như vi khuẩn gây bệnh. Khi bị dị ứng, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ xác định những vật thể hay sinh vật vô hại là mối đe dọa và cố gắng loại bỏ chúng ra cơ thể bằng cách hắt hơi. Dị ứng có thể do thời tiết lạnh, các chất kích thích (bụi, mùi hành tiêu cay, mùi nước hoa, phấn hoa, mùi hóa chất…) hoặc ánh sáng mặt trời.

Nhiễm trùng

Nhiễm trùng do virus cảm lạnh và cảm cúm thông thường cũng có thể khiến chúng ta hắt hơi. Theo các chuyên gia, có đến hơn 200 loại virus có thể gây cảm lạnh ở người, tuy nhiên phổ biến nhất vẫn là virus rhino.

Nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân khác (ít gặp hơn) gây hắt hơi là:

• Chấn thương mũi
• Ngừng dùng một số loại thuốc như thuốc giảm đau nhóm opioid

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán hắt hơi (hắt xì)?

Bác sĩ sẽ kiểm tra thể chất và khám lâm sàng bằng cách quan sát mũi và cổ họng người bệnh. Người bệnh cần trả lời các câu hỏi về bệnh sử cũng như các triệu chứng khác nếu có. Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm dị ứng để tìm ra nguyên nhân gây hắt hơi.

Những phương pháp điều trị hắt hơi (hắt xì)

Tùy vào nguyên nhân gây hắt xì hơi mà bạn sẽ có nhiều biện pháp khắc phục để lựa chọn, chẳng hạn như:

Hắt hơi liên tục do dị ứng

Đối với trường hợp hắt xì hơi liên tục vì dị ứng, bạn nên:

• Tránh xa tác nhân gây dị ứng
• Sử dụng thuốc kháng histamin để giảm các triệu chứng đi kèm với hắt hơi. Bạn cũng có thể cần đến loratadine và cetirizine trong một số trường hợp
• Tiêm ngừa dị ứng (chủ yếu dành cho những trường hợp dị ứng nghiêm trọng)

Hắt hơi liên tục do nhiễm trùng

Với trường hợp hắt xì hơi liên quan đến cảm lạnh thông thường hoặc cảm cúm, bạn có thể khắc phục bằng cách:

• Uống nhiều nước
• Chú trọng việc nghỉ ngơi
• Sử dụng thuốc xịt mũi để làm giảm triệu chứng nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi

Bên cạnh đó, bạn cũng cần đảm bảo uống thuốc kháng sinh hoặc kháng virus theo đúng chỉ định của bác sĩ để kết quả điều trị tốt như mong đợi, đồng thời ngăn chặn rủi ro kháng kháng sinh xảy ra.

Phòng ngừa

Những biện pháp nào giúp phòng ngừa hắt hơi (hắt xì)?

Một trong những cách tốt nhất để tránh hắt hơi là tránh tiếp xúc với các tác nhân khiến bạn hắt hơi. Bạn cũng có thể thực hiện một số thay đổi đơn giản trong nhà để giảm kích ứng, chẳng hạn như:

• Thường xuyên lau dọn, vệ sinh nhà cửa, hút bụi. Nếu có nuôi thú cưng rụng lông nhiều, người nuôi nên chủ động chải lông cho thú cưng hoặc cắt tỉa bớt, sử dụng các dụng cụ giúp lấy lông bám khỏi quần áo, ghế đệm…
• Vệ sinh giường nệm, chăn ga định kỳ để tránh ve rận, bụi bám. Giặt khăn tắm, khăn mặt trong nước nóng (thường trên 55°C) để khử khuẩn. Bạn cũng có thể cân nhắc sử dụng máy lọc không khí để làm sạch không khí trong nhà.
• Nếu tình trạng hắt hơi nghiêm trọng hơn, cần phải kiểm tra môi trường sống và làm việc để tìm bào tử nấm mốc. Trong trường hợp nặng, nấm mốc có thể hủy hoại nhà cửa.