Tên kĩ thuật y tế: Xét nghiệm nồng độ cortisol (Hydrocortisone – Cortisol huyết thanh – Cortisol niệu)
Tham vấn y khoa: TS. Dược khoa Trương Anh Thư · Dược · Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM
Tên kĩ thuật y tế: Xét nghiệm nồng độ cortisol (Hydrocortisone – Cortisol huyết thanh – Cortisol niệu)
Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Máu, nước tiểu
Xét nghiệm nồng độ cortisol nhằm đánh giá hoạt động của tuyến thượng thận.
Cortisol là một loại hormone thượng thận loại corticoid chuyển hoá đường (glucocorticoid) sinh ra từ vỏ thượng thận. Loại hormone này ảnh hưởng đến sự chuyển hóa carbohydrate, prtein và chất béo. Nó có ảnh hưởng đáng kể đến nồng độ glucose. Cortisol tham gia vào quá trình điều hoà hoạt động của tuyến yên, vùng dưới đồi, tuyến thượng thận bằng cơ chế điều hoà ngược.
Phương pháp hữu hiệu nhất để đánh giá hoạt động của tuyến thượng thận là đo trực tiếp nồng độ cortisol huyết tương. Thông thường, nồng độ cortisol tăng và giảm khác nhau trong ngày (biến đổi trong ngày). Nồng độ cortisol cao nhất lúc khoảng 6h – 8h sáng và giảm từ từ đến mức thấp nhất vào nửa đêm.
Đôi khi những dấu hiệu sớm nhất của tăng chức năng thượng thận là không còn những biến đổi này, mặc dù nồng độ cortisol vẫn chưa tăng cao. Ví dụ, những người mắc hội chứng Cushing thường có nồng độ cortisol huyết tương cao nhất vào buổi sáng và không có biểu hiện giảm về cuối ngày. Nồng độ cortisol cao có thể là hội chứng Cushing, trong khi nồng độ thấp có thể là bệnh Addison.
Để thực hiện kiểm tra nồng độ cortisol, máu thường được lấy vào lúc 8h sáng và một lần nữa vào 4h chiều. Kết quả bình thường khi nồng độ lúc 4h chiều bằng 1/3 đến 2/3 nồng độ lúc 8h sáng. Kết quả này có thể hoán đổi với những người làm việc vào ban đêm và ngủ vào ban ngày trong khoảng thời gian dài.
Cortisol tự do (không liên hợp) được lọc qua thận và thải ra nước tiểu. Nồng độ cortisol tự do có thể được đánh giá qua xét nghiệm nước tiểu 24 giờ.
Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm bao gồm:
Trước khi tiến hành kỹ thuật y tế này, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.
Bác sĩ sẽ giải thích quy trình để giảm cảm giác lo lắng. Sau đó, bạn sẽ được đánh giá các bệnh về thể chất (nhiễm trùng, bệnh tật) hoặc căng thẳng tinh thần.
Đối với quá trình xét nghiệm máu, chuyên viên y tế lấy máu sẽ:
Bác sĩ thu thập mẫu máu trong một ống có nắp đỏ hoặc xanh lá vào buổi sáng sau khi bạn có một giấc ngủ ngon đêm hôm trước.
Bác sĩ sẽ lấy một mẫu máu nữa vào khoảng 4h chiều và sẽ ghi rõ thời gian lấy máu tĩnh mạch trên phiếu xét nghiệm.
Đối với quá trình xét nghiệm nước tiểu:
Sau khi lấy máu bạn nên băng và ép lên vùng lấy máu để giúp cầm máu.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.
Kết quả bình thường:
Xét nghiệm máu:
Xét nghiệm nước tiểu 24h:
Kết quả bất thường:
Nồng độ cortisol cao:
Nồng độ cortisol thấp:
Khoảng giá trị bình thường của kỹ thuật y tế này có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!