Bại não

Tìm hiểu chung

Bệnh bại não là gì?

Bại não là một nhóm các rối loạn ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát vận động của các cơ do não bộ bị thương tổn. Mặc dù bệnh bại não không di truyền nhưng nó có thể xảy ra khi trẻ còn trong bào thai, mới sinh hoặc giai đoạn sơ sinh. Đôi khi, phải đến tuổi mẫu giáo thì triệu chứng mới xuất hiện.

Trẻ bại não thường phải đối mặt với nhiều vấn đề khác nhau liên quan đến:

• Thị giác
• Thính giác
• Vận động
• Động kinh
• Trí não chậm phát triển.

Phân loại bệnh bại não

Bệnh bại não được chia thành bốn loại chính gồm:

• Thể co cứng: đây là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% trường hợp. Bệnh bại não thể co cứng còn được phân loại thành những nhóm nhỏ hơn là: Liệt chi dưới (cứng cơ chủ yếu ở chân, gây khó khăn khi đi lại, hai chân chéo vào nhau, quay vào trong và bắt chéo ở đầu gối), liệt nửa người (liệt một bên cơ thể, thường chi trên ảnh hưởng nhiều hơn chi dưới), liệt tứ chi (nặng nhất, ảnh hưởng cả tứ chi, thân và mặt; không thể đi lại kèm thiểu năng trí tuệ, co giật hoặc có vấn đề về thị lực, thính lực hoặc giọng nói).
• Thể múa vờn (loạn động): khoảng 10 – 20% trẻ bại não thuộc loại này. Người bệnh có vấn đề trong việc kiểm soát vận động ở tứ chi, gây khó khăn cho việc ngồi và đi lại.
• Thể phối hợp: kết hợp giữa hai loại trên. Trong trường hợp này, trẻ bị bại não thường bị dị tật nghiêm trọng
• Thể thất điều: chiếm tỷ lệ không quá 10%. Người bệnh bị mất khả năng kiểm soát thăng bằng và phối hợp.

Triệu chứng thường gặp

Những triệu chứng và dấu hiệu trẻ bị bại não là gì?

Bệnh bại não ở trẻ em có thể ở mức độ nhẹ, trung bình hoặc nặng. Dấu hiệu nghi ngờ bại não là trẻ chậm đạt được các mốc vận động và chuyển động như lăn, bò, ngồi, đứng, đi.

Ngoài ra, dấu hiệu trẻ bị bại não là gì cũng sẽ không giống nhau ở từng độ tuổi, chẳng hạn như:

• Trẻ dưới 6 tháng tuổi: Khi bế trẻ lên từ tư thế nằm ngửa thì đầu bị ngửa gập ra sau, cứng hoặc mềm cơ, duỗi lưng và cổ quá mức khi được bế ôm, chân cứng và bắt chéo khi bế đứng lên.
• Trẻ nhỏ trên 6 tháng tuổi: Không lật theo cả hai bên, không nắm hai tay lại với nhau, khó đưa tay lên miệng, chỉ với bằng một tay còn tay kia nắm chặt.
• Trẻ trên 10 tháng tuổi: Trườn lệch hướng, chống đẩy bằng tay chân ở một bên trong khi bên còn lại thì duỗi, lết một bên cơ thể chứ không bò bằng tứ chi.

Bạn có thể gặp các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Chẩn đoán sớm có thể giúp ngăn ngừa nhiều triệu chứng và giúp bạn kiểm soát bệnh cho trẻ tốt hơn. Nếu bạn thấy bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hay thấy con bạn có vấn đề về việc phối hợp động tác và bất thường chức năng cơ, hãy dẫn trẻ đi khám bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân gây ra bệnh bại não là gì?

Bại não có thể xảy ra do não phát triển không bình thường hoặc não tổn thương trong quá trình phát triển. Các yếu tố ảnh hưởng đến vấn đề phát triển của não bộ bao gồm:

• Chấn thương đầu nghiêm trọng với trẻ sơ sinh, chẳng hạn như do tai nạn xe, té ngã hoặc bị bạo hành
• Thiếu oxy trong quá trình sinh hoặc sau khi sinh
• Bé bị thiếu chất dinh dưỡng trước hoặc sau khi sinh
• Nhiễm trùng (ví dụ như bệnh Rubella) lây lan từ mẹ sang con
• Nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh gây viêm ở bên trong hoặc xung quanh não
• Đột biến gen
• Đột quỵ ở thai nhi, làm gián đoạn sự cung cấp máu cho não bộ đang phát triển.

Yếu tố nguy cơ của bệnh bại não là gì?

Bại não thường chỉ gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Có một số yếu tố nguy cơ khiến tỷ lệ mắc bại não tăng lên như:

• Sức khỏe bà mẹ: Một số bệnh nhiễm trùng hoặc tiếp xúc với chất độc trong thai kỳ có thể làm tổn thương não của thai nhi đang phát triển như virus cự bào, rubella, herpes vùng sinh dục, giang mai, ký sinh trùng, virus zika, nhiễm trùng nhau thai hoặc màng thai, phơi nhiễm độc tố (ví dụ như tiếp xúc với methyl thủy ngân) hay người mẹ có vấn đề về tuyến giáp, tiền sản giật hoặc động kinh.
• Bệnh ở trẻ sơ sinh: Viêm màng não do vi khuẩn, viêm não do virus, vàng da nặng hoặc vàng da không được điều trị, chảy máu não.

Các yếu tố mang thai hoặc sinh nở: Trẻ nhẹ cân khi sinh, mẹ mang đa thai, sinh non, quá trình chuyển dạ và sinh khó khăn.

Bệnh bại não có nguy hiểm không? Biến chứng của bại não là gì?

Bệnh kéo dài đến cuối đời nhưng hầu như không diễn tiến nặng thêm. Mặt khác, hầu hết trẻ em bị bại não đều có tuổi thọ bình thường nên bố mẹ không phải quá lo lắng về vấn đề trẻ bại não sống được bao lâu.

Một số bé chỉ bị ảnh hưởng nhẹ và có thể sống một cuộc sống khá bình thường. Một số khác có thể bị khuyết tật trầm trọng hơn. Ngoài ra, không ít bé có thể phát triển trí não bình thường, mặc cho bị khuyết tật về thể chất khá nghiêm trọng.

Vậy biến chứng của bại não là gì? Trẻ bị bại não sẽ gặp phải rất nhiều khuyết tật về thể chất và tinh thần. Tùy theo mức độ ảnh hưởng đến não bộ, bệnh có thể để lại những hậu quả khác nhau, chẳng hạn như:

• Suy giảm thính lực và thị lực, có nhiều khả năng gây điếc hoặc mù vĩnh viễn
• Cơ co cứng, trật khớp háng, cong vẹo cột sống và các dị tật về hình thể khác
• Suy dinh dưỡng
• Trầm cảm và các bệnh lý thần kinh hoặc hội chứng tâm thần khác
• Các bệnh về tim hoặc phổi
• Viêm xương khớp (thoái hóa khớp)
• Loãng xương
• Chảy dãi
• Rối loạn giấc ngủ
• Trào ngược dạ dày thực quản
• Đau mạn tính
• Vấn đề về sức khỏe răng miệng.

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế dùng để chẩn đoán bại não là gì?

Các chuyên gia sẽ bắt đầu chẩn đoán bằng cách khám lâm sàng và kiểm tra khả năng vận động của con bạn. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm để bác sĩ xác định bệnh, bao gồm cả chụp cắt lớp CT, chụp cộng hưởng từ MRI não, siêu âm và xét nghiệm đo dẫn truyền thần kinh.

Bệnh bại não có chữa được không?

Bại não không thể chữa khỏi hoàn toàn, tuy nhiên các triệu chứng và các khuyết tật có thể được giảm bớt.

Vậy các phương pháp điều trị bại não là gì? Bại não được kiểm soát bằng phương pháp vật lý trị liệu (PT), trị liệu vận động (OT), tư vấn tâm lý và phẫu thuật.

Vật lý trị liệu giúp trẻ em phát triển cơ bắp khỏe mạnh hơn và có thể thực hiện các động tác như đi bộ, ngồi và giữ thăng bằng. Các loại thiết bị đặc biệt, chẳng hạn như niềng răng và nẹp, cũng có thể giúp ích cho trẻ.

Với trị liệu vận động, trẻ sẽ phát triển được các kỹ năng vận động, chẳng hạn như bé biết tự mặc quần áo, tự xúc và ăn thức ăn và tập viết. Bên cạnh đó, trị liệu ngôn ngữ sẽ giúp trẻ học được kỹ năng nói.

Phòng ngừa

Cách phòng bệnh bại não là gì?

Phụ nữ mang thai nên chăm sóc thai kỳ tốt để giảm nguy cơ bại não cho con. Bạn nên tiêm phòng rubella trước khi mang thai, chăm sóc bản thân tốt khi mang thai, đi khám thai định kỳ, tránh uống rượu, thuốc lá và chất kích thích trong giai đoạn này.

Ngoài ra, hãy bảo vệ con thật tốt trong những năm đầu đời, tránh chấn thương không đáng có.

Tin rằng qua bài viết này, bạn đã hiểu bại não là gì và những thông tin xung quanh bệnh. Hãy vững vàng để đồng hành cùng trẻ bại não suốt năm tháng sau này nhé!