Nguyên nhân bệnh Alzheimer là do đâu? Yếu tố nguy cơ và phòng ngừa

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể xác định rõ nguyên nhân bệnh Alzheimer cụ thể là gì. Tuy nhiên, một số yếu tố nguy cơ có thể khiến bạn dễ mắc phải bệnh này hơn, chẳng hạn như tuổi tác, di truyền, lối sống, môi trường… Mặc dù một số yếu tố nguy cơ không thể thay đổi, nhưng vẫn có những cách để giảm rủi ro mắc Alzheimer.

Mời bạn cùng Hello Bacsi tìm hiểu và khám phá về bệnh Alzheimer – nguyên nhân gây bệnh, các yếu tố nguy cơ và cách phòng ngừa trong bài viết này nhé!

Nguyên nhân bệnh Alzheimer là do đâu?

Bộ não của chúng ta được hình thành từ hàng tỷ tế bào thần kinh kết nối với nhau. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh Alzheimer xảy ra khi các kết nối giữa các tế bào não này bị mất đi. Nguyên nhân có thể là do sự tích tụ protein, hình thành các cấu trúc bất thường được gọi là mảng amyloid và đám rối sợi dây thần kinh, làm gián đoạn hoạt động của các tế bào não và gây nên các triệu chứng bệnh.

Cụ thể như sau:

• Mảng amyloid: Khi các đoạn protein lớn, được gọi là beta-amyloid tích tụ xung quanh các tế bào não, chúng hợp lại thành các mảng lắng đọng lớn hơn được gọi là mảng amyloid ngăn cản việc não gửi tín hiệu và truyền đi.
• Hình thành đám rối sợi thần kinh: Một loại protein khác có tên là Tau thay đổi hình dạng và tự tổ chức thành các cấu trúc được gọi là đám rối sợi thần kinh cũng có thể là nguyên nhân bệnh Alzheimer. Các đám rối này làm rối loạn hệ thống vận chuyển tín hiệu thần kinh và gây hại cho các tế bào não, đồng thời cũng làm suy giảm chất dẫn truyền thần kinh. Hậu quả là các tín hiệu từ não không được truyền đi đúng cách.

Sự tích tụ bất thường của các protein kể trên cuối cùng sẽ khiến tế bào thần kinh bị tổn thương và chết đi, mô não bị mất. Sự chết của tế bào thần kinh có xu hướng gây ra sự co rút ở lớp ngoài của não (vỏ não) trước – vùng vốn rất quan trọng đối với trí nhớ, ngôn ngữ và khả năng phán đoán. Theo thời gian, bệnh tiến triển vào sâu bên trong, ảnh hưởng tới các chức năng khác và khiến triệu chứng ngày một trầm trọng. Đây cũng là đặc trưng của bệnh Alzheimer.

Các yếu tố nguy cơ

Mặc dù nguyên nhân bệnh Alzheimer vẫn chưa rõ ràng, nhưng một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển căn bệnh này. Các nhà khoa học tin rằng đối với hầu hết mọi người, bệnh Alzheimer là do sự kết hợp của các yếu tố di truyền, tuổi tác, lối sống và môi trường ảnh hưởng đến não bộ theo thời gian.

Cụ thể như sau:

1. Tuổi tác

Tuổi tác không phải là nguyên nhân bệnh Alzheimer trực tiếp, nhưng nó là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất đối với căn bệnh này. Alzheimer không phải là một phần trong quá trình lão hóa bình thường của cơ thể, nhưng khi bạn càng lớn tuổi thì khả năng mắc bệnh Alzheimer sẽ tăng lên. Sau 65 tuổi, nguy cơ mắc bệnh Alzheimer sẽ tăng gấp đôi sau mỗi 5 năm.

Tuy nhiên, không chỉ những người lớn tuổi mới có thể mắc bệnh Alzheimer. Theo nhiều nghiên cứu, cứ 20 người dưới 65 tuổi thì có 1 người sẽ mắc chứng bệnh này. Đây được gọi là bệnh Alzheimer khởi phát sớm và nó có thể ảnh hưởng đến những người trẻ từ khoảng 40 tuổi.

2. Di truyền

Một yếu tố nguy cơ phổ biến khác của bệnh Alzheimer là do di truyền. Những người có cha mẹ, anh chị em mắc bệnh Alzheimer thì sẽ có nhiều khả năng mắc bệnh hơn khi lớn tuổi. Các nhà khoa học đã xác định được những đột biến ở 3 gen có thể làm tăng sản xuất các mảng amyloid gây hại cho não và dẫn đến bệnh Alzheimer.

Tuy nhiên, những trường hợp mà nguyên nhân bệnh Alzheimer do di truyền là khá hiếm gặp, chỉ chiếm chưa tới 1% người bệnh.

3. Hội chứng Down

Những trẻ sinh ra mắc hội chứng Down có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer. Điều này là do những thay đổi di truyền gây ra hội chứng Down cũng có thể dẫn đến việc hình thành các mảng amyloid tích tụ bất thường xung quanh tế bào não. Bệnh Alzheimer cũng có xu hướng khởi phát sớm hơn từ 10 đến 20 năm ở những người mắc hội chứng Down.

4. Chấn thương đầu nặng

Bị chấn thương đầu nặng cũng có thể là nguyên nhân bệnh Alzheimer. Một số nghiên cứu lớn cho thấy, những người từ 50 tuổi trở lên bị chấn thương sọ não có nguy cơ mất trí nhớ và bị bệnh Alzheimer cao hơn. Nguy cơ mắc bệnh có thể cao nhất trong vòng từ 6 tháng đến 2 năm đầu tiên sau khi bị chấn thương đầu nặng.

5. Giới tính

Một số nghiên cứu cho thấy rằng có sự khác biệt nhỏ về nguy cơ mắc bệnh Alzheimer giữa nam và nữ. Nhìn chung, có nhiều phụ nữ mắc bệnh hơn vì họ thường sống lâu hơn nam giới.

6. Suy giảm nhận thức mức độ nhẹ

Suy giảm nhận thức mức độ nhẹ (MCI) là sự suy giảm trí nhớ hoặc các kỹ năng tư duy khác nhiều hơn bình thường so với độ tuổi của một người. Tình trạng này có nhiều khả năng phát triển thành chứng sa sút trí tuệ do bệnh Alzheimer.

7. Các yếu tố nguy cơ khác

Một số yếu tố khác về lối sống có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer như:

• Hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc
• Uống rượu quá mức
• Khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc
• Béo phì
• Bệnh tiểu đường type 2 kiểm soát kém
• Huyết áp cao
• Cholesterol cao
• Ít vận động.

Các yếu tố nguy cơ khác có thể bao gồm:

• Mất thính lực
• Trầm cảm
• Cô đơn hoặc cô lập xã hội.

Hiểu nguyên nhân bệnh Alzheimer để biết cách phòng ngừa

Vì nguyên nhân bệnh Alzheimer vẫn chưa rõ ràng nên không có cách nào cụ thể để ngăn ngừa căn bệnh này. Tuy nhiên, một lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc trì hoãn sự khởi phát của chứng sa sút trí tuệ, chẳng hạn như:

• Những gì tốt cho tim đều sẽ tốt cho não bộ. Hãy ngừng hút thuốc và hạn chế rượu; ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng với nhiều trái cây, rau củ quả mỗi ngày
• Tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với các bài tập phù hợp. Hoạt động thể chất sẽ giúp tăng lưu lượng máu đến não
• Duy trì cân nặng hợp lý và giảm cân nếu cần thiết. Điều này được thực hiện qua việc kiểm soát ăn uống và tập luyện
• Tuân theo các hướng dẫn điều trị để kiểm soát huyết áp cao, tiểu đường và cholesterol cao
• Giữ gìn sức khỏe tinh thần. Tâm trí năng động và khỏe mạnh sẽ giúp xây dựng các tế bào não, củng cố các kết nối của chúng. Bạn nên tham gia các hoạt động xã hội, chơi trò chơi tư duy và học hỏi những điều mới mẻ.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là đối với những người lớn tuổi.

Những biện pháp này chẳng những mang đến lợi ích cho sức khỏe tim mạch mà còn giúp cải thiện sức khỏe tinh thần rất tốt.

Hy vọng thông qua bài viết này bạn đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân bệnh Alzheimer để có cách phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả hơn nhé!