Các khớp xương kêu răng rắc, rắc rắc hay lục cục là hiện tượng khá phổ biến ở người cao tuổi. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, đi kèm với đau nhức và các vấn đề bất thường khác, đó có thể là dấu hiệu của các bệnh lý xương khớp nghiêm trọng mà bạn cần lưu tâm.

Đầu tiên, cần hiểu khớp là các vị trí trên cơ thể nơi hai xương kết nối với nhau và cho phép chuyển động giữa hai xương. Chúng kết nối với nhau thông qua dây chằng và các mô liên kết khác. Phần đầu hai xương được bao bọc bởi sụn khớp. Ngoài ra, các khớp được lót một lớp màng hoạt dịch bên trong có tác dụng tiết ra chất lỏng gọi là chất hoạt dịch (hay dịch khớp) vừa đủ để bôi trơn trong quá trình vận động.

Hiện tại, có một số tranh luận về lý do xảy ra tình trạng khớp xương kêu răng rắc, nhưng có một điều rõ ràng là: khớp hoạt dịch là khớp duy nhất tạo ra “tiếng răng rắc”, bao gồm các khớp thường gặp như khớp ở vai, ngón tay, đầu gối, cổ chân, cột sống vùng cổ – thắt lưng.

Mời bạn cùng HelloBacsi tìm hiểu nguyên nhân và cách ngăn ngừa tình trạng xương khớp phát ra tiếng kêu trong bài viết sau nhé.

Nguyên nhân khiến các khớp xương kêu rắc rắc

Có rất nhiều nguyên nhân khiến các khớp xương phát ra tiếng kêu răng rắc hoặc lục cục, bao gồm:

Các khớp xương kêu răng rắc do thiếu dịch khớp

Dịch khớp (dịch bao hoạt dịch của khớp) có chức năng chính là giảm hiện tượng ma sát giữa 2 đầu xương, giúp các khớp cử động linh hoạt. Khi lượng dịch khớp giảm, các đầu xương sẽ cọ xát vào nhau, tạo thành tiếng kêu lục khục, đôi khi đi kèm tình trạng đau nhức và giảm khả năng vận động.

Các yếu tố nguy cơ gây thiếu dịch khớp:

• Ở người lớn tuổi, quá trình lão hóa thường diễn ra nhanh và mạnh mẽ do sự phá hủy chiếm ưu thế hơn. Các khớp xương của người bệnh dần bị bào mòn, dẫn đến rách bao sụn, biến dạng tổ chức sụn và gây ra tình trạng khô khớp. Bề mặt lớp xương bên dưới sẽ xuất hiện các gai xương. Những gai xương ma sát với nhau gây đau và tạo ra tiếng mỗi khi vận động.
• Thiếu dinh dưỡng: Các thành phần dinh dưỡng như collagen, can-xi, vitamin B12, ma-giê… rất tốt cho sức khỏe xương khớp, nếu thiếu sẽ dẫn đến loãng xương, kéo theo nhiều hệ lụy khác, trong đó có giảm tiết dịch khớp.
• Lười vận động: Nếu ít vận động, khớp của bạn dễ bị hỏng và tổn thương. Tình trạng này làm tăng nguy cơ khô khớp và mắc các bệnh lý xương khớp khác.
• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể càng tăng, các khớp xương càng chịu thêm nhiều áp lực. Đặc biệt, khớp gối là nơi chịu sức ép nhiều nhất. Vì vậy, tỷ lệ người béo phì bị khô khớp gối là rất cao.

Bên cạnh đó, thiếu dịch khớp cũng là nguyên nhân khiến các khớp xương khô cứng, dễ bị tổn thương, dẫn đến các căn bệnh như viêm xương khớp, thoái hóa khớp, thoái hóa cột sống và đĩa đệm…

Xương khớp kêu lục cục do sụn và xương dưới sụn bị tổn thương

Sụn khớp là lớp đệm bao bọc các đầu xương, ngăn không cho các đầu xương tiếp xúc trực tiếp với nhau, đồng thời hấp thụ lực tác động và điều chỉnh áp lực trong khoang khớp để khớp vận động bình thường. Sụn khớp có thể bị tổn thương và bào mòn do quá trình lão hóa, chấn thương, va đập mạnh… làm lộ ra phần xương dưới sụn. Các đầu xương khi không còn sụn bọc sẽ tiếp xúc, cọ xát vào nhau làm phát ra âm thanh.

Ngoài việc làm các khớp xương kêu răng rắc, sụn hoặc xương dưới sụn bị tổn thương còn gây ra tình trạng đau buốt, nhức mỏi và sưng tấy ở các đầu xương.

Viêm gân

Gân là bộ phận kết nối giữa cơ và xương. Khi gân bị viêm, nó có thể cọ xát với xương tạo thành các tiếng kêu. Viêm gân cũng khiến người bệnh đau nhức tại các khớp xương.

Ngoài ra, tình trạng căng giãn quá mức gân cơ do các hoạt động thể thao, lao động quá sức sẽ làm vị trí của gân thay đổi và hơi lệch ra ngoài. Bạn có thể nghe thấy tiếng tách khi gân trở lại vị trí ban đầu. Các khớp thường gặp tình trạng này là khớp vai, khớp gối, khớp cổ chân.

Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp có thể gây ra nhiều triệu chứng liên quan đến xương khớp, trong đó có tình trạng các khớp tay chân kêu răng rắc. Điều này là do các phản ứng tự miễn làm kích hoạt phản ứng viêm, gây sưng tấy, tổn thương sụn và xương quanh khớp. Viêm khớp dạng thấp không được điều trị đúng cách sẽ gây hạn chế khả năng vận động và sinh hoạt của người bệnh.

Các khớp xương kêu răng rắc do thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp là một trong những căn bệnh phổ biến nhất trong quá trình lão hóa. Tình trạng thoái hóa thường xảy ra ở các bộ phận như khớp gối, cột sống cổ, khớp háng, gót chân, ngón chân, ngón tay… do các khớp này đều liên quan trực tiếp đến nhiều cử động của cơ thể. Vì vậy, càng lớn tuổi, bạn càng dễ nhận thấy tình trạng khớp cổ hoặc khớp đầu gối kêu răng rắc. Bởi vì khi thoái hóa khớp, nơi tổn thương cơ bản đầu tiên là sụn khớp, sau đó tổn thương xương dưới sụn, dây chằng, các cơ cạnh khớp và dịch khớp.

Ngoài gây ra tình trạng xương khớp kêu lục cục, thoái hóa khớp còn làm sưng tấy, đau âm ỉ ở khớp, khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn khi đứng lên ngồi xuống, ngồi khoanh chân, ngồi xổm… Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì bệnh rất dễ dẫn đến tình trạng biến dạng khớp, làm hạn chế vận động, đôi khi làm cứng khớp.

Tuổi càng cao thì hiện tượng lão hóa khớp càng mạnh. Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ dẫn đến thoái hóa khớp có thể kể đến như: di truyền, béo phì, có các vi chấn thương xảy ra thường xuyên ở khớp.

Đầu gối kêu răng rắc do gai khớp

Gai khớp gối là hậu quả của bệnh viêm khớp gối và thoái hóa khớp gối. Khi gai xương hình thành, chúng sẽ chèn ép lên các dây thần kinh và đâm vào các mô mềm cạnh đó. Vì thế, người bệnh gai khớp gối thường xuyên bị hành hạ bởi các đơn đau, ngay cả khi không vận động.

Đồng thời, gai khớp gối cũng làm sụn khớp bị bào mòn, dịch khớp giảm, gây nên tình trạng khô khớp. Vì vậy, khi người bệnh di chuyển, 2 đầu xương sẽ cọ xát vào nhau, khiến xương khớp ở đầu gối kêu rắc rắc kèm theo các cơn đau dữ dội.

Vôi hóa ổ khớp tạo thành tiếng kêu lục cục

Vôi hóa ổ khớp là hiện tượng lắng đọng canxi ở các mô sụn và xương dưới sụn, thường gặp nhất ở khớp gối. Bệnh gây ra các đợt viêm khớp cấp ở đầu gối do tinh thể canxi pyrophosphat lắng đọng được giải phóng vào ổ khớp, có thể dẫn đến những thương tổn ở đầu sụn khớp. Đặc biệt, khi vận động mạnh, bệnh nhân sẽ cảm nhận được khớp đầu gối kêu rắc rắc hoặc lạo xạo. Ngoài ra, trong một số trường hợp, người bị vôi hóa ổ khớp có thể bị sốt từ 38ºC trở lên.

Tiếng kêu vô hại ở khớp xương

Các khớp xương kêu răng rắc có thể chỉ là một hiện tượng bình thường, vô hại và không liên quan đến bệnh lý. Những tiếng kêu này thường xuất phát từ việc các túi chứa dịch bên trong khớp bị kéo căng một cách đột ngột. Đối với nguyên nhân này, tình trạng khớp kêu rắc rắc sẽ không đi kèm với các biểu hiện như sưng đỏ, đau, khó chịu…

Tình trạng các khớp xương kêu răng rắc có nguy hiểm không?

Xương khớp phát ra âm thanh khi chuyển động có thể xuất phát từ các nguyên nhân bệnh lý. Do đó, bạn tuyệt đối không nên xem nhẹ tình trạng này, đặc biệt là khi xương khớp kêu răng rắc hoặc lục cục đi kèm với các triệu chứng đau nhức, sưng đỏ, giảm vận động…

Để xác định chính xác tình trạng của mình, bạn nên đến bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa xương khớp để được thăm khám. Tại đây, bác sĩ có thể kiểm tra thể chất, thăm hỏi bệnh sử và yêu cầu bạn thực hiện một số xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân vấn đề.

Phương pháp điều trị sẽ được lựa chọn tùy vào từng nguyên nhân cụ thể, bao gồm điều trị bằng thuốc, phẫu thuật, vật lý trị liệu hoặc các biện pháp chăm sóc tại nhà.

Cách phòng tránh tình trạng các khớp xương kêu răng rắc

Âm thanh răng rắc, lục cục tại các khớp xương không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn khiến người bệnh cảm thấy lo lắng, căng thẳng. Do đó, để phòng tránh tình trạng này, bạn có thể tham khảo các biện pháp đơn giản sau đây:

Luyện tập thể dục, thể thao

Vận động và tập luyện đúng cách có thể giúp cho xương khớp chắc khỏe, dẻo dai và phòng tránh được các bệnh liên quan đến xương khớp. Bạn có thể luyện tập các môn thể thao nhẹ nhàng như aerobic, đi bộ, chạy bộ, đi xe đạp… Khi có dấu hiệu đau hay sưng viêm thì bạn nên ưu tiên bơi lội, do trong môi trường nước, khớp sẽ không bị ảnh hưởng bởi trọng lực.

Làm việc và hoạt động đúng tư thế giúp hạn chế tình trạng các khớp xương kêu răng rắc

Ngồi sai tư thế, khom lưng trong thời gian dài có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe xương khớp. Bên cạnh đó, các thói quen xấu như bẻ khớp ngón tay, ngón chân, vặn người mạnh, gập lưng khi mang vác đồ nặng cũng tác động xấu đến hệ cơ xương khớp của bạn.

Giữ lâu một tư thế hay bất động khớp (trừ giai đoạn đang viêm cấp) làm khớp dễ bị cứng, giảm tiết dịch khớp, xơ hóa các dây chằng, teo cơ, loãng xương, dính khớp và mất dần chức năng của khớp.

Ăn uống lành mạnh, đủ chất

Xây dựng một chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng có thể giúp ngăn chặn tình trạng thiếu hụt dịch khớp. Bạn nên bổ sung thêm các loại thực phẩm giàu canxi, omega-3, vitamin D, B, K, và acid folid như cá biển, tôm, cua, hàu, rau xanh, trái cây… vào khẩu phần ăn hàng ngày.

Nếu đang bị thừa cân, béo phì, bạn nên xây dựng chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý để tăng cường sức khỏe và giúp hạn chế trọng lượng cơ thể đặt lên các khớp chi dưới.

Có chế độ nghỉ ngơi hợp lý

Khi nghỉ ngơi, cơ thể sẽ có thời gian để tái tạo năng lượng. Làm việc hoặc vận động liên tục trong thời gian dài sẽ khiến các khớp dễ bị tổn thương hơn. Do đó, bạn nên cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi của mình, tránh tình trạng lao lực, làm việc quá độ gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Sử dụng các loại thực phẩm chức năng tốt cho xương khớp

Thực phẩm chức năng có thể cung cấp cho xương khớp các chất dinh dưỡng cần thiết, giúp nuôi dưỡng sụn khớp, bổ sung dịch khớp (acid hyaluronic) và tăng cường sức khỏe xương khớp. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn được loại thực phẩm chức năng phù hợp và an toàn.

Các khớp xương kêu răng rắc có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý nghiêm trọng về xương khớp. Do đó, khi gặp phải tình trạng này kèm với biểu hiện đau nhức kéo dài, bạn nên đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị càng sớm càng tốt.