Sách luôn có tầm ảnh hưởng tới cuộc sống của chúng ta. Nó đóng vai trò như người thầy trong mọi lĩnh vực giúp chúng ta tiếp cận với thế giới kiến thức. Nếu bạn có cách đọc sách hiệu quả, bạn không những có thể tối ưu hóa cuộc sống và công việc mà còn nhanh chóng phát triển bản thân.

Mục đích đọc sách là gì?

Khi biết cách đọc sách hiệu quả, bạn sẽ có cách tích lũy kiến thức nhanh và hiệu quả hơn. Tăng khả năng đọc sách hiệu quả sẽ giúp khai phóng tiềm năng của bạn. Bạn có thể học từ những trải nghiệm, những bài học trong sách để áp dụng vào cuộc sống thực tiễn. Từ đó, bạn có thể tránh được những thất bại mà người khác đã trải qua. Tùy vào mục đích đọc sách, bạn có thể lựa chọn những đầu sách phù hợp cho bản thân mình. Một số mục đích mà bạn đọc có thể hướng tới bao gồm:

• Đọc sách để giải trí: Một số người đơn giản là tìm niềm vui trong những cuốn sách với những câu chuyện hư cấu ly kỳ. Họ đọc sách và đắm chìm vào những câu chuyện, tạm gác những âu lo, căng thẳng cũng là một cách giúp bạn cân bằng lại cuộc sống. Bạn đọc có thể tìm một số loại sách như fiction (hư cấu), giả tưởng, tiểu thuyết, truyện tranh như Harry Potter hoặc những chủ đề yêu thích khác có thể giúp bạn thư giãn sau ngày bận rộn làm việc, học tập.
• Đọc sách để lấy thông tin: Một số cuốn sách cung cấp những thông tin về địa lý, lịch sử, tin tức, du lịch, giúp bạn xác định vị trí thông tin dễ dàng qua bố cục, cấu trúc dễ nhìn. Mục đích người đọc chủ yếu mong muốn nắm được thông tin về một bức tranh phác họa về những địa điểm, kiến trúc, sự kiện lịch sử,…nào đó.
• Đọc sách để hiểu: Để có cách đọc sách hiệu quả với mục đích này, ngoài sự nỗ lực, kiên trì, bạn cần có sự tập trung cao. Thông thường, mục đích của người đọc là để nghiên cứu, học tập hoặc để phát triển bản thân. Trong quá trình đọc sách, người đọc cần hiểu, suy nghĩ, đối chiếu và phản biện lại những vấn đề được đề cập tới để có thể hiểu và nắm được những kiến thức sâu rộng hơn.

>>> Tìm hiểu thêm: Thói quen đọc sách: Bí quyết giúp bạn khỏe mạnh và thành công

4 cấp độ đọc

Để có được cách đọc sách hiệu quả nhớ lâu, việc hiểu các cấp độ đọc sẽ giúp bạn định hình được những phong cách đọc sách và dẫn bạn các phương thức đọc sách hiệu quả. Việc đọc sách có 6 cấp độ sau:

• Đọc sơ cấp (Elementary Reading): là khả năng đọc cơ bản của con người, giống như việc đọc ở trường: bạn biết được nội dung đang nói tới vấn đề gì? Tương tự như khi bạn học một ngôn ngữ, việc khả năng đọc được từng chữ đang chạy trên giấy có nghĩa là gì.
• Đọc xem xét (Inspectional Reading): Đây là cấp độ đọc cao hơn, yêu cầu khả năng nắm được nội dung tổng quát của cuốn sách. Đọc xem xét có 2 dạng:
• Đọc lướt có hệ thống (Systematic Skimming): Việc xem qua những mục lục của cuốn sách giúp chúng ta đứa ra quyết định: liệu đây có phải là cuốn sách mà bạn thực sự muốn dành thời gian đọc hay không? Để giúp bạn trả lời câu hỏi này, bạn có thể:

1. Đọc lời tựa để xác định chủ đề cuốn sách
2. Đọc mục lục để nắm cấu trúc và cách triển khai của của sách
3. Đọc trang tóm tắt để nắm những vấn đề quan trọng mà bạn sắp đọc.

Việc đọc lướt có hệ thống giúp bạn tiết kiệm thời gian và giúp bạn chọn đầu sách hay, phù hợp với nhu cầu hiện tại của mình.

• Đọc hời hợt (Superficial Reading): là cách đọc lướt nhanh không dừng mặc dù có thể bạn chỉ hiểu một phần nhỏ nào đó mà nội dung cuốn sách đề cập đến. Đọc hời hợt giúp bạn nắm thông tin và xem mức độ thú vị của cuốn sách.

Đôi lúc, bạn đang cầm một cuốn sách hay, nhưng tại thời điểm đó bạn chưa hứng thú tới chủ đề đó. Bạn có thể bỏ qua và quay lại đọc vào lúc khác, khi bạn quan tâm và thấy hứng thú.

• Đọc phân tích (Analytical Reading) đây là cấp độ đọc sâu. Đọc phân tích liên quan đến việc tập trung khám phá ý nghĩa nội dung của cuốn sách, đánh giá góc nhìn khác nhau của tác giả để có thể thực sự hiểu thấu đáo về cuốn sách. Theo Francis Bacon: đọc sách như đang thưởng thức một món ăn, nếm vị của nó, ngấu nghiến, nhai và từ từ tiêu hóa món ăn thú vị đó. Đọc phân tích nghĩa là đọc một cách chủ động, luôn luôn đặt ra câu hỏi trong quá trình đọc. Có 3 giai đoạn đọc phân tích:

1. Đọc tổng quát (The Holistic Stage): Toàn bộ cuốn sách nói về điều gì? Đây là thể loại sách gì cũng như xác định tác giả đang muốn đề cập và giải quyết vấn đề gì trong cuốn sách. Tốt nhất bạn nên tóm tắt lại bằng ngôn ngữ của mình.
2. Đọc chi tiết (The Specific Stage): Những nội dung gì được trình bày một cách chi tiết? Trong quá trình đọc, bạn phải đảm bảo rằng bạn hiểu rõ cách tiếp cận của tác giả và có thể diễn giải suy nghĩ của họ. Bạn có thể xác định một số từ khóa chính của cuốn sách và quan điểm từ góc nhìn của tác giả. Trong mỗi chương, tác giả có thể đưa ra luận điểm khác nhau, bạn nên so sánh và đánh giá tính logic và mạch văn viết của mỗi chương.
3. Xác thực và phản biện (The Veracity Stage): Đây là bước giúp chúng ta phát triển khả năng suy nghĩ phản biện khi đặt các câu hỏi như: phần nào trong sách tác giả giải thích còn chưa rõ, chưa đầy đủ, phần nào bạn không đồng ý với quan điểm của tác giả và vì sao? Nếu là bạn sẽ làm gì?

• Đọc đối chiếu (đọc tổng hợp): Đây là bước cuối cùng của 6 cấp độ đọc. Sau khi nắm được các thông tin tổng quát và hiểu cặn kẽ những ý chính của cuốn sách, bạn có thể đối chiếu và liên hệ với những cuốn sách khác có chủ đề tương tự để xem cách phát triển ý và nội dung khác nhau như thế nào, điểm mạnh của mỗi tác giả là gì. Như vậy bạn có thể so sánh và đa dạng hóa từ góc nhìn khác nhau.

>>> Đọc thêm: Lợi ích bất ngờ của việc đọc sách cho trẻ sơ sinh

Hướng dẫn cách đọc sách hiệu quả

Đối với những cuốn sách chuyên ngành, để nghiên cứu hay để tìm hiểu một lĩnh vực mới, phát triển bản thân, non-fiction, việc chỉ đọc thôi là chưa đủ vì về lâu dài kiến thức sẽ bị mai một và chúng ta quên mất đi rất nhiều. Vậy cách đọc sách hiệu quả nhớ lâu hơn là gì? Một số hướng dẫn cách đọc sách hiệu quả hơn mà bạn có thể ứng dụng:

1. Vừa đọc sách giấy vừa highlight và ghi chú: Trong lúc đọc trên sách giấy, bạn có thể vừa đọc vừa dùng bút dạ quang để highlight những nội dung hay và quan trọng. Bạn có thể ghi chú bên lề hoặc cuốn sổ nhỏ để lưu trữ thông tin. Việc highlight sẽ giúp bạn tập trung khi đọc sách hơn, nắm bắt được nhiều cá thông tin hơn. Ngoài ra bạn có thể mở lại xem phần ghi chú nếu cần tìm lại.

2. Sách nghe audio books: Ngày nay, việc sử dụng sách nghe đang trở nên phổ biến hơn. Bạn có thể vừa đi bộ, lái xe, nấu ăn, và các hoạt động khác mà vừa có thể tiếp cận thông tin. Điều này giúp bạn tranh thủ học hỏi trong lúc bạn quá bận rộn và để tiết kiệm thời gian. Ngoài ra, lợi ích của việc nghe sách nói giúp bạn tăng tốc độ đọc, nghe được nhiều cuốn sách hơn khi bạn có thể tăng tốc độ audio và tăng khả năng nghe tiếng anh (nếu bạn nghe sách tiếng anh).

3. Đọc sách trên kindle và ghi chú lại: Kindle là máy đọc sách công nghệ điện tử E-ink, màn hình LCD giúp bạn có trải nghiệm giống như đọc trên mặt giấy, không gây mỏi mắt. Ưu điểm của việc đọc sách kindle giúp bạn highlight dễ dàng trên kindle, sau đó nó sẽ lưu những ghi chú đó lên khu vực riêng ở trong quyển sách. Từ đó, bạn có thể dễ dàng truy cập lại toàn bộ những thông tin mà bạn đã ghi chú lại. Cách đọc sách hiệu quả này rất thuận tiện khi bạn có nhu cầu tra cứu lại. Đặc biệt đối với những ai đang theo đuổi lối sống tối giản (minimalism), kindle sẽ là phương pháp lý tưởng để tối giản trong việc đọc sách giấy.

Phương pháp đồng bộ ghi chú trên kindle

Một số ứng dụng mà bạn có thể sử dụng để ghi chú và đồng bộ trên Kindle:

• Evernote: là một ứng dụng được thiết kế để ghi chú, bạn có thể sắp xếp và thiết kế, quản lý và lưu trữ những thông tin theo ý mình. Tuy nhiên, bạn cần chủ động đi tìm thông tin lại nếu như bạn muốn xem lại những điểm mình đã đọc.
• Notion Readwise: sử dụng ứng dụng này giúp kết nối tài khoản kindle và đồng bộ các ghi chú lên server. Sau tất cả những ghi chú mà bạn đã đọc và lưu trữ, ứng dụng sẽ gửi lại cho bạn một email chứa một số ghi chú mà bạn đã học được. Ứng dụng này giúp các thông tin chủ động tìm đến bạn, bạn có thể đọc lại những gì mình đã học từ cuốn sách mỗi ngày. Đây là ưu điểm lớn trong cách đọc sách hiệu quả, việc đọc sách không chỉ dừng lại ở việc đọc, mà ghi chú và chủ động đọc lại những kiến thức đó sẽ giúp chúng ta nhớ lâu hơn và sẽ có lúc nó sẽ hữu ích khi bạn cần sử dụng đến nó.

4. Dùng mind map và viết lại suy nghĩ phản biện: Dựa vào cấp độ đọc phân tích và hiểu sâu, để có thể nắm hết những thông tin tổng quát, mind map là cách đọc sách hiệu quả giúp bạn hình dung rõ hơn, cũng như dễ dàng tìm kiếm thông tin hơn sau này:

• Mindmap: Sau khi bạn đọc xong, tóm tắt lại ý chính của cuốn sách theo cuốn sách mình hiểu. Bạn có thể vẽ theo cấu trúc cuốn sách: mỗi nhánh là một chương. Điều quan trong nhất là sử dụng ngôn ngữ và giọng văn riêng của mình để biến kiến thức đó là của bạn.
• Viết lại suy nghĩ phản biện (đọc chất lượng): Tương tự như đọc phân tích, ngoài tóm tắt tổng hợp thông tin, bạn sẽ nhớ sâu và lâu hơn khi viết ra những quan điểm của riêng mình: Điểm nào bạn đồng ý, không đồng ý, bạn tâm đắc nhất những điểm nào, những kiến thức nào mà bạn có thể áp dụng trong công việc và cuộc sống. Từ đó, mình có thể rút ra bài học từ góc nhìn cá nhân về những thông tin trong sách.

Cách duy trì thói quen đọc sách mỗi ngày

• Đọc những gì mình thích: Hãy bắt đầu với những gì bạn hứng thú, hãy biến những gì bạn yêu thích trở thành thói quen của của bạn
• Để sách những vị trí dễ thấy: Bạn có thể để sách những nơi dễ thấy như bàn học tập, làm việc, gối đầu giường để có thể tranh thủ đọc sách khi bạn có thể
• Các kỹ thuật đọc sách: một số kỹ thuật sẽ giúp bạn tập trung và tiếp thu kiến thức hơn như đọc sách nhanh bạn có thể tham khảo.

Đọc sách hiệu quả sẽ là chìa khóa giúp bạn khám phá ra thế giới. Bởi “you don’t know what you don’t know” (bạn không biết những gì bạn không biết), sách sẽ là chiếc cầu để dẫn dắt chúng ta đến với tri thức. Hy vọng bài viết đã cho bạn một số cách đọc sách hiệu quả mà bạn có thể ứng dụng trong quá trình đọc sách.