Những lời quảng cáo “có cánh” về thuốc lá điện tử (vape) hiện đang tràn lan trên mạng. Nhiều người lầm tưởng thuốc lá điện tử không gây hại, thậm chí có thể giúp cai nghiện thuốc lá nhưng thực tế đây lại là tác nhân gây nghiện cho giới trẻ. Vậy thuốc lá điện tử là gì? Tác hại của thuốc lá điện tử ra sao?
Nhiều người nghiện hút thuốc lá tìm đến những dạng khác của thuốc lá, nghĩ rằng “thuốc lá mới” an toàn và không gây hại, nhưng sự thật hoàn toàn ngược lại. Thuốc lá điện tử là một trong ba hình thái mới của thuốc lá và cả ba đều tác động xấu tới sức khỏe chẳng kém điếu thuốc truyền thống.
Thuốc lá điện tử là gì?
Thuốc lá điện tử (tên tiếng Anh là vape) là loại mô phỏng hình dạng và chức năng của thuốc lá thông thường, hoạt động bằng cách sử dụng thiết bị điện tử có hệ thống pin sạc làm nóng dung dịch lỏng hòa tan, tạo ra dạng khí dung cho người dùng hít vào luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống thuốc lá thật.
Thị trường quảng cáo thuốc lá điện tử là một phương pháp an toàn để thay thế hút thuốc truyền thống. Lý do là vì thuốc lá điện tử không đốt lá thuốc, người hút không hít vào một lượng nhựa thuốc lá và khí CO tương đương như thuốc lá thường.
Tuy nhiên, thực tế không phải vậy, thuốc lá điện tử vẫn chứa chất gây nghiện nicotine, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật.
>> Xem thêm: Đừng chủ quan vì cho rằng bạn chỉ hút thuốc lá loại nhẹ
[embed-health-tool-bmi]
Tác hại của thuốc lá điện tử
Hút vape có hại không? Về bản chất, vape có hại không thua gì thuốc lá thông thường, cụ thể:
1. Thuốc lá điện tử chứa chất nicotine
Bất kì ai sử dụng thuốc lá đều phải tiếp nhận chất gây nghiện nicotine – loại chất được hấp thụ qua phổi – đi vào sâu hệ thống hô hấp bên trong. Ngoài khả năng gây nghiện, nicotine sẽ trở nên độc hại nếu dùng liều cao.
Nicotine gây ảnh hưởng xấu đến não bộ, hệ thần kinh và tim. Chất này còn làm tăng huyết áp và nhịp tim. Liều lượng nicotine càng cao, huyết áp và nhịp tim của người hút thuốc sẽ càng tăng. Nicotine còn gây ra chứng rối loạn nhịp tim. Ở một số trường hợp, chứng rối loạn nhịp tim có dẫn đến suy tim, thậm chí tử vong.
Các thành phần trong thuốc lá điện tử không được dán nhãn, vì vậy người dùng không biết là có những gì trong đó. Lượng nicotine và các chất khác trong hộp chứa cũng không rõ ràng.
Sau khi tác dụng kích thích ban đầu dần mất tác dụng, cơ thể người hút thuốc lại bắt đầu thèm muốn nicotine. Những người hút thuốc có thể sẽ cảm thấy chán nản, mệt mỏi, hoặc cáu kỉnh (xảy ra khi cai thuốc) và lại lên cơn nghiện còn dữ dội hơn lúc trước. Theo thời gian, nicotine có thể gây ra một số vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, bao gồm các bệnh liên quan đến tim, huyết khối và loét dạ dày.
2. Tác hại của vape đối với trẻ em, thanh thiếu niên và phụ nữ mang thai
Nhiều loại thuốc lá điện tử sử dụng các hương liệu tạo mùi thơm hấp dẫn (mùi bạc hà, cam, dâu tây, sô cô la, caramen…) có thể dẫn đến ngộ độc ở trẻ nhỏ do uống nhầm.
Hương liệu tạo mùi thơm cũng kích thích trẻ em, thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử và đây là con đường dẫn đến việc sử dụng các chất gây nghiện khác bao gồm cả hút thuốc lá truyền thống, sử dụng rượu bia, ma tuý,…
Thuốc lá điện tử còn gây tác hại cho người xung quanh do hút thuốc thụ động. Cũng giống như các hình thức khác của nicotine, vape và hộp chứa nicotine có thể gây độc hại cho trẻ em hoặc thú nuôi, gây ra nghẹt thở.
Nicotine có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ ở lứa tuổi thanh thiếu niên và thậm chí có thể gây tổn thương bào thai (dẫn đến cân nặng sơ sinh thấp, tăng nguy cơ sinh non và tăng nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh).
Hút vape thụ động cũng có thể gây ung thư phổi, mũi, thực quản, gan, tuyến tụy và cổ tử cung; làm giảm việc cung cấp oxy tới tim và làm tăng nguy cơ gây huyết khối, bệnh tim và đột quỵ…
Ngoài ra, thiết bị điện tử có thể hỏng, lỗi và gây cháy nổ, thương tích, mất an toàn cho người sử dụng.
3. Có chứa chất gây ung thư
Năm 2009, 18 mẫu hộp chứa của hai thương hiệu vape hàng đầu đã được phát hiện chứa chất gây ung thư trong một nửa số mẫu kiểm tra.
Trong bút vape chứa chất Formaldehyde, một chất khí không màu do thuốc lá điện tử tạo ra khi đốt nóng chất lỏng chứa nicotine và chất tạo mùi thơm bên trong thiết bị. Đây là chất hóa học độc hại có khả năng gây ung thư.
Song song đó, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo: Thuốc lá làm nóng tạo ra chất khí độc hại, có nhiều chất độc giống như trong khói thuốc lá điếu thông thường, gây ra nhiều rủi ro về sức khỏe.
4. Tác hại của thuốc lá điện tử với an sinh xã hội, môi trường và sự phát triển bền vững
Tại Việt Nam, theo ước tính của các chuyên gia, chi phí điều trị 5 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa – hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra tại Việt Nam khoảng 1% GDP tương đương với 67.000 tỷ đồng.
Rác thải của bộ phận thiết bị điện tử, ống chứa dung dịch gây ảnh hưởng đến môi trường vì lượng chất thải rắn thải ra ngoài môi trường sau khi sử dụng, đặc biệt là với thiết bị sử dụng một lần.
Chi tiêu cho thuốc lá làm giảm các chi tiêu thiết yếu khác của hộ gia đình, đặc biệt là ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em trong các gia đình có thu nhập thấp. Một người hút thuốc trong một năm tiêu hết số tiền bằng 1/3 số tiền chi cho lương thực, gấp 1,5 lần so với chi cho giáo dục, gấp 5 lần chi phí y tế tính theo bình quân đầu người. Như vậy, hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân làm gia tăng nghèo đói.
Đây mới chỉ là những số liệu phát hiện được, trên thực tế chưa có sự thống kê, nghiên cứu đầy đủ, có hệ thống báo cáo về thuốc lá điện tử như thuốc lá điếu thông thường.
Thuốc lá điện tử có an toàn hơn thuốc lá thông thường không?
Thuốc lá điện tử có chứa nicotine nên vẫn là sản phẩm gây nghiện.
Theo WHO: tất cả các sản phẩm thuốc lá đều gây hại đối với sức khỏe. WHO kêu gọi các quốc gia thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng chống tác hại của thuốc lá trong Công ước khung về kiểm soát thuốc lá.
Với những thông tin trên, có thể bạn đã có cơ sở để xác định vape có hại không và những tác hại của hút vape. Dù đang có thói quen hút thuốc lá thường hay thuốc lá điện tử, bạn nên có cách để cai nghiện càng sớm càng tốt để bảo vệ sức khỏe của chính mình và người thân.
